Türk gelenek ve göreneklerinin Arnavutluk'ta bazı yansımaları

Türk-Arnavut ilişkileri 675 yıldır birçok sosyo-kültürel alanda gelişme göstermiştir. Bu kapsamda; Arnavutluk Balkanlardaki diğer uluslarla karşılaştırıldığında Türkiye açısından ayrıcalıklı bir yere sahip olmuştur. Arnavutluk, nüfusunun % 70inin Müslüman olması nedeniyle etkin siya- si konum elde ederek Osmanlı ile bütünleşmiştir. Bu durum birçok Türk gelenek ve göreneklerinin Arnavutluka yansımalarına vesile olmuştur. Osmanlı camiasını oluşturan yirmiyi aşkın etnik toplum içerisinde, Türk- lerle Arnavutlar kadar kaynaşmış başka bir örnek görülmemiştir. Gelenekler tortulaşan, kalıplaşan ve yaşayan kültürel öğelerimizdir. Bal- kanlarda 500 yılı aşkın bir süre hâkimiyet sürmüş olan Türkler, gelenek ve göreneklerini Balkan milletleriyle daima paylaşmıştır. Bugün Balkan devlet- leriyle ikili ilişkilerimizde köprü görevini bu gelenek ve göreneklerimiz oluş- turmuştur. Bu kapsamda; gelenek ve göreneklerimizin en fazla yansıması ise dost ve kardeş ülke Arnavutlukta olmuştur. Bu makalede; Türk gelenek ve göreneklerinin Arnavutlukta yansımalarının neler olduğu incelenmiştir. İnceleme sonucunda her iki milletin ortak karakteristik özelliği olarak hoşgörü tespit edilmiştir. Bir yandan misafirperverlik, at-avrat-silahın kutsal sayıldığı anlayışı ve aile yapısı geleneklerimizin hemen hemen aynı şekilde Arnavutluka yansımasına rağmen diğer yandan yemin (Besa) ile kan dava- sı geleneklerimiz uygulama da farklılık göstererek yansımıştır. Sonuç olarak iki ülke arasında tarihsel ilişkilerin devam ettirilmesinde Arnavutluka yansı- yan bazı gelenek ve göreneklerimizin önem arz ettiği düşünülmektedir.

Some reflections of Turkish traditions and customs to Albania

The relation between Turkish and Albanian, have improved in many socio-cultural fields for 675 years. In this context, Albania has had privi- leged positions compared to other nations in the Balkans. Albania integ- rated with the Ottoman Empire by achieving an effective political position because of her % 70 populations being Muslim. This situation has been instrumental in many implications of Turkish traditions and customs to Albania. In over twenty ethnic communities that made the Ottoman Soci- ety, they were only Turks and Albanians who has been so thoroughly fu- sed and become blood brother. This was a very rare example. Traditions are our sediment, stereotyped and living cultural elements. Lasted for a period of over 500 years of domination in the Balkans, the Turks had always shared customs and traditions of the nations of the Balkans. Today they are traditions and customs which became bridge in relations with Balkan States from the past to the present. In this context, you can see mostly the reflections of some traditions and customs of ours to the friendly and brotherly country of Albania. What the implications of Turkish traditions and customs in Albania are well examined in this article. As a result of this investigation, common characteristic of both nations are identified. That is tolerance. On one hand some traditions of our such as hospitality, horse-women-arms and family structure have been reflec- ted in Albania almost the same way, on the other hand, some other tradi- tions of ours such as bloodfued and swear have been reflected in practice by showing difference. The reflections of some of the customs and traditi- ons of ours in Albania are considered as important in order to continue in maintaining of the historical relations between the two countries.

PDF

___

I. Arşivler
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
BCA, Fon Kodu: 03001, Kutu No: 000038, Dosya No: 228, Belge No: 4.
II. Resmi Yayınlar
Osmanlı Arşiv Belgelerinde Arnavutluk, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Os- manlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 97, İstanbul, 2008.
Ayın Tarihi, Sayı: 160, Ankara, (1-31 Mart), 1947.
Ayın Tarihi, Sayı: 215, Ankara, (1-31 Ekim), 1951.
T.C. 1982 Anayasası.
III. Gazeteler
Balkan Günlüğü, 31 Mayıs 2008.
Gazeta Shqiptare, 20 dhe - 21 Shtator 2012.
IV. Anılar / Hatıralar
Avlonyalı Ekrem Bey, Osmanlı Arnavutlukundan Anılar (1885-1912), İstanbul, 2006.
Avlonyalı Süreyya Bey, Osmanlı Sonrası Arnavutluk (1912-1920), İstanbul, 2009.
Çetiner, Yılmaz, Bilinmeyen Arnavutluk, İstanbul, 1966.
Hoxha, Enver, Hrushovianet, Tiran, 1982.
Hoxha, Enver, Laying the Foundations of the New Albania, Tiran, 1984.
Hoxha, Enver, Rreziku Anglo-Amerikan Per Shqiperine, Tiran, 1982.
Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Zoraki Diplomat, İstanbul, 2006.
Şemsi, Müfid, El-Hakku Yalu Vela Yula Eleyh, İstanbul, 2007.
V. Tetkik Eserler
Abay, Ali Rıza, Ulusal ve Uluslararası Kaynaşma Vasıtası Olarak Nevruz Ge- leneği, Manas Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, s. 159-168.
Ajazı, Beqir, Kush Ishte Enver Hoxha, Tiran, 2007.
Akman, Halil, Paylaşılamayan Balkanlar, İstanbul, 2006.
Albania, General Information, 8 Nentori Publishing House, Tirana, 1984.
Alpan, Necip P., Arnavutluk ve Arnavutlar, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergi- si, Sayı: 133, s. 31-35, İstanbul, Ocak 1998.
Alpan, Necip P., Prizren Birliği ve Arnavutlar, Ankara, 1978.
Alpan, Necip P., Tarih Işığında Arnavutluğun Bağımsızlığı ve Avlonyalı İsmail Kemal, Ankara, 1982.
Alpan, Necip P., Tarihin Işığında Arnavutluk, Ankara, 1975.
An Outline of the PSR of Albania, Sosyalist Arnavutluk, (Çeviren: S. Gök- han), İstanbul, 1979.
Araz, Nezihe - Günay, Umay - Tan, Nail - Toygar, Kamil - Öksüz, Enis - Seyid- oğlu, Bilge, 21. Yüzyılın Eşiğinde Örf ve Adetlerimiz (Türk Töresi), Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul, Yayım Tarihi Kitapta Bulunmamaktadır.
Arnavutlukta T.C. Büyükelçiliği Askeri Ataşe ve Askeri İşbirliği ve Koordinas- yon Kurul Başkanlığında tercüman olarak görev yapan Sadet Davuti ile 26.09. 2012 tarihinde yapılan söyleşi.
Arsovska, Jana, Understanding a Culture of Violence and Crime: the Kanun of Lek Dukagjini and the Rise of the Albanian Sexsual-Slavery Rackets, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice, s. 161-184, Volume: 14.2.2006.
Atmaca, Tayfun, Krallıktan Cumhuriyete Tarihte İz Bırakan Dostluğun Mimar- ları Zogu ve Atatürk, Ankara, 2007.
Bahadır, Gürbüz, Batıdan Doğuya Uzanan Çizgide Balkanlar ve Türkler, Kon- ya, 2002.
Balaman, Ali Rıza, Gelenekler-Töre ve Törenler, İzmir, 1983.
Balbay, Mustafa, Balkanlar, İstanbul, 2003.
Bartl, Peter, Milli Bağımsızlık Hareketleri Esnasında Arnavutluk Müslümanları (1878-1912), (Çeviren: Ali Taner), İstanbul, 1998.
Begeja, Ksanthipi, The Family in the Peoples Socialist Republic of Albania, Ti- rana, 1984.
Beilmann, George E., Albania: Religon, Identity and Solidarity, USA, 2005.
Bourcart, Jacques, Shqiperia Dhe Shqiptaret, Tirana, 2004.
Bozbora, Nuray, Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk-Arnavut Ulusçuluğunun Geli- şimi, İstanbul, 1997.
Bulut, Faik, Arnavutluk Kartallar Ülkesi, Atlas Aylık Coğrafya ve Keşif Der- gisi, Sayı: 122, s. 56-82, İstanbul, (Mayıs), 2003.
Cebeci, Ahmet - Kırpık, Güray, Tahrir Defterlerine Göre Osmanlı Fethinden Sonra Arnavutlukta Hıristiyan ve Müslüman Nüfus Değişmeleri, Balkanlarda İs- lâm Medeniyetleri II. Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA), Tiran, Arnavutluk (4-7 Aralık 2003), s. 291- 297, İstanbul, 2006.
Crampton, R.J., İkinci Dünya Savaşından Sonra Balkanlar, (Çeviren: Emel Kurt), İstanbul, Mart 2007.
Cunbur, Müjgan, Anadoluya Hoşgörüye Dayalı Birlik Fikrini Getirenler Üze- rine, Erdem Dergisi, Özel Sayı: I, Cilt: 8, Sayı: 22, s. 159-172, Ankara, 1996.
Çetiner, Yılmaz, Bilinmeyen Arnavutluk, s. 52, İstanbul, 1966.
Çokbankir, Ercan, Arnavutlar, Boşnaklar, Pomaklar-Balkan Türklerinin Kökle- ri, İzmir, 2008.
Dervıshı, Kastriot, Historia E Shtetit Shqiptar (1912-2005), Tirana, 2006.
Doğan, Süleyman, Balkanlarda Türk İzleri, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergi- si, Sayı: 267, s. 12-17, İstanbul, Mart 2009.
Duka, Valentina, Histori E Shqiperise (1912-2000), Tirana, 2007.
Elsıe, Robert, Historical Dictionary of Albania, European Historical Dictionaries, No: 42, Lanham, Maryland and Oxford, 2004.
Eralp, T. Nejat, Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İm- paratorluğunda Kullanılan Silahlar, s. 1, Ankara, 1993.
Eraslan, Cezmi, II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı-Arnavut İlişkilerine Bir Ba- kış, Balkanlarda İslâm Medeniyeti II. Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri (Tiran, Arnavutluk, 4-7 Aralık 2003), s. 3-12, İstanbul, 2006.
Eraslan, Kemal, Ahmed-i Yesevinin Hikmetlerinde Hoşgörü, Erdem Dergisi, Özel Sayı: III, Cilt: 8, Sayı: 24, s. 777-782, Ankara, 1996.
Erdoğan, Kadri, Birlik-Dirlik ve Hoşgörü, Erdem Dergisi, Özel Sayı: I, Cilt: 8, Sayı: 22, s. 31-39, Ankara, 1996.
Erkal, Mustafa E., Sosyal Bütünleşmede Hoşgörünün Yeri, Erdem Dergisi, Özel Sayı: I, Cilt: 8, Sayı: 22, s. 151-158, Ankara, 1996.
Fıscher, Brend J., Balkan Strongmen, London, 1988.
Gıaffo, Lou, Albania: Eye of the Balkan Vortex, USA, 1999.
Glenny, Misha, Balkanlar (1804-1999), (Basım Tarihi Belirtilmemiştir), İstanbul. Günay, Ünver, Anadolunun Dini Tarihinde Çoğulculuk ve Hoşgörü, Erdem Dergisi, Özel Sayı: I, Cilt: 8, Sayı: 22, s. 189-220, Ankara, 1996.
Hoca, Enver, 40 Years of Socialist Albania, Tirana, 1984.
Hoca, Enver, Arnavutluk Emek Partisi VII. Kongre Raporu, İstanbul, 1976.
İnalcık, Halil, Arnavutlukta Osmanlı Hâkimiyetinin Yerleşmesi ve İskender Bey İsyanının Menşei, Fatih İstanbul Dergisi, Cilt: I, Sayı: 2, s. 153-175, İstanbul, Temmuz 1953.
Jevavıch Barbara, Balkan Tarihi 18. ve 19. Yüzyıllar, İstanbul, 2006.
Kalaycıoğlu, Ersin, Balkanlarda Milliyetçilik ve Siyasal Yaşam (1918-1939), İki Dünya Savaşı Arasında Avrupa ve Balkanlar: İdeolojiler ve Uluslararası Politika, Murat Sarıca Anısına Sempozyum (30-31 Ocak 1993), s. 49-67, İstanbul, 1994.
Karatay, Osman - Gökdağ, Bilgehan A., Balkanlar El Kitabı, Cilt: 1, Tarih, Ço- rum-Ankara, 2006.
Korda, Armanda - Dalipaj Gerda, Orta Arnavutlukta Aile Hayatı Gelenekleri, 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Cilt: IV, s. 1807-1812, Ankara, 2009.
Krasnıqı, Mark, Mikpritja Në Traditën Shqiptare, Botim i Akademisë së Shken- cave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2005.
Kutlu, Sacit, Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul, 2007.
Küçük, Abdurrahman, Türklerin Anadoluda Azınlıklara Dini Hoşgörüsü, Er- dem Dergisi, Özel Sayı: II, Cilt: 8, Sayı: 23, s. 555-582, Ankara, 1996.
Küçük, Murat, Tarihten Günümüze Makedonya ve Arnavutlukta Bektaşilik-Bir Nefes Balkan, İstanbul, 2005.
Mangalakova, Tanya, The Kanun in Present Day Albania, Kosova ve Monteneg- ro, s. 2, Sofya, 2004.
Matsura, Koichiro, Fetë Dhe Qytetërimet Në Mijëvjeçarin E Ri-Rasti i Shqipërisë, Konferencë Ndërkombëtare (14-15 Nentor 2003), s. 25 (IBSN 99927-852-8-1), Tiranë.
Muzbeğ, İskender, Türkün Dini Hoşgörüsü ve Sırp Kilisesi, Erdem Dergisi, Türklerde Hoşgörü Özel Sayısı, Cilt: 8, Sayı: 24, s. 857-865, Ankara, 1996. Neza, Agim, Albania, Tirana, 2003.
Odonnell, James S., A Coming of Age Albania Under Enver Hoxha, Amerika, 1999.
Özcan, Halil, Atatürk Dönemi Türkiye-Arnavutluk İlişkileri (1920-1938), Ank., 2011.
Özfatura, Mustafa Necati, Tarihten Günümüze Arnavutluk ve Gerçekler, Ye- ni Türkiye, Türk Dünyası Özel Sayısı II, Yıl: 3, Sayı: 16, s. 1853-1858, Temmuz- Ağustos 1997.
Pearson, Owen, Albania and King Zog-Independence, Republic and Monarchy (1908-1939), New York, 2004.
Pehlivanoğlu, Özcan, Türk Soykırımı, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Cilt: 51, Sayı: 304, s. 25-28, İstanbul, Nisan 2012.
Pıpa, Arshi, Stalinizmi Shqiptar, Tiran, 2010.
Pond, Elizabeth, Endgame in the Balkans-Regime Change, European Style, Washington, 2006.
Sağlam, Mehmet, Geleneksel Türk Hoşgörüsü, Erdem Dergisi, Özel Sayı: II, Cilt: 8, Sayı: 23, s. 359-364, Ankara, 1996.
Sarıyüce, Hasan Latif, Balkan Seyahatnamesi, İzmir, 2003.
Schwandner Stephanie - Fıscer Sievers Bernd J., Albanian Identities-Myth and History, Bloomington-Indiana/USA, 2002.
Shmmıtt, Oliver Jens, Skenderbeu, Tiran, 2009.
Sloane, William M., Bir Tarih Laboratuarı Balkanlar, İstanbul, Eylül 1987.
Sönmez, Banu İşlet, II. Meşrutiyette Arnavutluk Muhalefeti, İstanbul, 2007.
Söyleşi, Arnavutlukta Yaşayan ve Türk Gelenek ve Görenekleri Hususunda Gözlem Yapan Özge Özdinç ile 13.09. 2012 tarihinde yapılan söyleşi.
Sussheım K., Arnavutluk, İslâm Ansiklopedisi, Cilt: I, MEB, C. I, İstanbul, 1978.
Şemsi, Müfid, El-Hakku Yalu Vela Yula Eleyh, s. 15.
Taşkıran, Cemalettin, Balkanlarda İzlerimiz, Ankara, 2010.
Temo, Sotir, Education in the Peoples Socialist Republic of Albania, Tirana, 1985.
Toena, Botimet, Historia e Popullit Shqiptar, II. Botim i Akademisë së Shkenca- ve të Shqipërisë, s. 27, Tiranë, 2002.
Türkdoğan, Orhan, Türk Modernleşme Tezi ve Batıcılaşma, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Cilt: 52, Sayı: 307, s. 14-17, İstanbul, Temmuz 2012.
Türkiye Arnavutluk İlişkilerinin Dünü-Bugünü-Yarını, Hark Akademileri Yayını, İstanbul, Nisan 1995.
Üçer, Müjgan, Hoşgörü Üzerine, Erdem Dergisi, Özel Sayı: I, Cilt: 8, Sayı: 22, s. 221-230, Ankara, 1996.
Vehbıu, Ardian, Shqipja Totalitare (Tipare te Ligjerimit Publik ne Shqiperine e Viteve 1945-1990), Tiran, 2007.
Xhemo, Edlira, Arnavutların Gelenekleri, Balkan Öğrenci Mektubu 1995-1996, Sayı: 3, Ankara, 1996.
Yılmazçoban, Muhsin, Aile Kurumu ve Türk Ailesinde Bütünlükçü Yapı, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Amiran Kurtkan Bilgeseven Özel Sayısı, s.153-168, İstanbul, Eylül-Ekim 2008.