Klasik Türk edebiyatında Mazmun üzerine bazı düşünceler

Arapça zımn kökünden gelen mazmuna, sözlüklerde ödenmesi gereken şey, anlam, kavram, sanatlı söylenmiş söz; klasik Türk edebiyatında bazı kavramları dolaylı anlatmak için kullanılan derin anlam ifade eden söz gibi anlamlar verilmiştir. Klasik Türk edebiyatı çalışmalarında mazmun, klişe hâline gelmiş bazı özel kavram ve düşünceleri ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Klasik Türk şiirinin en önemli özelliklerinden biri, mazmunların çok kullanılması ve değişik dönemlerde farklı mazmunlara yer verilmiş olmasıdır. Yazımızda, Klasik Türk şiirinde çok kullanılan bazı mazmunlara işaret edilmiştir.

Some thoughts about Mazmun in the classical Turkish literature

The word mazmun, originated from the Arabic base zımn, has a dictionary meaning like a notion, meaning or thing which should be due. Also it has been given a meaning like an artfully said word used to describe some notions in an indirect way in the Classical Turkish Literature. In Classical Turkish Literature works, mazmun is a term used to express some particular stereotyped notions and ideas. One of the most important characteristics of the Classical Turkish poetry is the frequent use of mazmun and using various mazmuns in different eras. In our paper, some of the most used mazmuns in the Classical Turkish poetry are highlighted. Key words: Classical Turkish Poetry, Art, Mazmun.

PDF

___

AÇIKGÖZ, Özkan: Türk İslamlaşmasının Tarihi-Toplumsal Seyri, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 133, Ağustos, 2001.
AKÜN, Ömer Faruk: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İSAM Divantaş Yayınları, C. IX, İstanbul, 1994.
ALTUNER, Nuran: Klasikte Sebk-i Hindî, Klasik 32. Kitap, Sanat Araştırmaları, Sanat ve Klasik, (Haz. Halit Özkan), Klasik Yayınları, İstanbul, 2006.
AKYÜZ, Kenan vd.: Fuzûlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997.
CENGİZ, Halil Erdoğan: Gazel Şerhi Örnekleri II, Türk Dili Dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı II, (Divan Şiiri), S. 415-416-417.
DOĞAN, Muhammet Nur: Fatih Divanı ve Şerhi, İstanbul, 2009.
İPEKTEN, Haluk: Fuzûlî Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000.
İPEKTEN, Haluk: Nefi Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000.
İPEKTEN, Haluk: Şeyh Gâlip Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000.
KAHRAMAN, Mehmet: Divan Edebiyatı Üzerine Tartışmalar, İstanbul, 1996.
KARABEY, Turgut: Ahmet Paşa Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara, 1999.
KURNAZ, Cemâl: Hayâlî Bey Divanının Tahlili, MEB Yayınları, İstanbul, 1996.
KÜÇÜK, Sabahattin: Baki Divanından Seçmeler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
LEVENT, Agâh Sırrı: Divan Edebiyatı, Kelimeler, Remizler ve Mazmunlar, Enderun Yayınları, İstanbul, 1984.
MENGİ, Mine: Divan Şiiri Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara, 2000.
ONAY, Ahmet Talât: Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü-Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, (Haz. Cemâl Kurnaz), H Yayınları, İstanbul, 2009; Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi Ya- yınları, Ankara, 1993.
PALA, İskender: Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı Yayınları, İstanbul, 2005.
SARAÇ, M.A. Yekta: Osmanlının Şiiri, İstanbul, 2006.
TANPINAR, Ahmet Hamdi: 19ncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi (Basımevi) Yayınları, İstanbul, 1982.
TARLAN, Ali Nihat: Edebiyat Meseleleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1981.