İkinci DÜnya savaşı'nda İstanbul'da lekeli humma (tifüs) ile mücadele

Savaş ve yokluk dönemlerinde ortaya çıkan ve halk sağlığını tehdit eden salgınlardan birisi lekeli hummadır. Temizlik ve hijyen şartlarının olmadığı veya ihmal edildiği ortamlarda bitten geçen bu bulaşıcı hastalık, Birinci Dünya Savaşı yıllarında çok etkili olmuştu. Hayatın zorlaştığı ve kıtlığın arttığı İkinci Dünya Savaşında da özellikle yoğun nüfusun olduğu İstanbul gibi büyük bir şehirde lekeli humma kâbusu yaşanmış ve lekeli hummanın en yoğun dönemi 1943 yılı olmuştur. İstanbulda yetkililer aldıkları önlemlerle hastalığı kontrol altına almaya çalışmış; basın, halkı bilinçlendirmek için çaba göstermiştir. Bazen de yetkililer alınan önlemlerin yetersizliği eleştirisiyle karşılaşmışlardır. Söz konusu hastalık 1943 yılından sonra nispeten azalmışsa da İstanbulda ve Türkiyede var olmaya ve gündemi meşgul etmeye devam etmiştir. Yapılan çalışmalar ve elde edilen tecrübeler sayesinde savaşın son döneminde İstanbuldaki salgın tehlikesi minimize edilmiştir.

The struggle ın Istanbul with typhus in the second World war

Typhus threatens public health and appears during war and in the period of absence. It was too effective during First World War because of the unfavorable cleaning and hygiene conditions. The disease is due to bits. During Second World War in Istanbul, which densely populated there was the nightmare of typhus. 1943 was the most intense period of typhus. Press worked to make people aware of disease and authorities tried to take control of illness. Sometimes authorities criticized because of insufficiency of the measures. Although that disease loses its effect after 1943, it continued to occupy the agenda in Istanbul. Through gained experience and expended effort minimized the risk of epidemic in the last period of war in Istanbul.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi
Gazeteler**
Akşam, Ati, Cumhuriyet, Haber Akşam Postası, İkdam, Son Posta, Son Telgraf, Tan, Tanin, Tasvir, Tasviri Efkâr, Ulus, Vakit, Vatan, Yeni Sabah.
Dergiler***
Ayın Tarihi, Sıhhiye Mecmuası.
Basılı Eserler
BAKAR, Bülent: Esir Şehrin Misafirleri Beyaz Ruslar, İstanbul, 2012.
CİHANGİROĞLU, Aslı: Türkiyede Tifüs Salgını ve Salgınla Mücadelede Bir Örnek: İstanbul 1943, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 295, Temmuz, 2011.
METİNSOY, Murat: İkinci Dünya Savaşında Türkiye, İstanbul, 2007.
ÖZDEMİR, Hikmet: Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Ankara, 2005.
Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti Neşriyatından, No: 94, Ankara, 1943.
Tifüs Mücadelesinin Ana Hatları, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti Neşriyatından, No: 95, Ankara, 1943.
UNAT, Ekrem Kadri: 1943 Yılı Türkiyesinde İstanbul Belediye Darülacezesi, Tıp Tarihi Araştırmaları, Sayı: 7, İstanbul, 1998.