Anadolu mayasından Türkistan mayasına Türk kimliği

Kimlik, bir taraftan ferdin iç dünyasında gerçekleşen bir oluş, diğer taraftan toplumun etkin olduğu bir inşadır. Fert ve toplumun birliğini, kimliğin özünü oluşturan maya gerçekleştirir. Anadoluda Türk kimliğinin özünü oluşturan maya Türkistandan gelmiştir. Bu özle oluşan kimlik, kimliğin sahiplerince tekrar Türkistana taşınmak istenmiştir. Bütün Türk Dünyasının birlikteliğini birliğe dönüştürecek yegâne unsur olarak bu maya esas alınmıştır. Bu sebeple, Türk Dünyasına yönelik ilgi, sadece bir siyasî hareket olmamış, ilmî ve edebî camiada önemli bir yer bulmuştur. Siyasî iktidar mücadelesi içinde yer alanlardan daha fazla, edebiyatçı, yazar, gazeteci, din adamı gibi geniş bir yelpazenin Türk Dünyasının kimlik birliğinin sağlanmasına yönelik çabası olmuştur. Bu çaba Rus sömürgeciliği döneminde kesintiye uğramış görünse de için için gerçekleşen bir mayalanmanın mevcudiyeti Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra fark edilmiştir. Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmalarıyla birlikte, Türkiye ile Türkistan arasındaki ilişkilerde önemli gelişmeler görülmüştür. Mayanın tutup tutmaması insan unsuruna bağlı olarak şekillenecektir.

Turkish identity from anatolian ferment to Turkistan nature ferment

Identity, on the one hand is an event that takes place in the inner world of an individual and on the other hand is a kind of construction in which the society is actively involved. The nature forming the core of identity constitutes the unity of the individual and society. The nature forming the core of Turkish identity in Anatolia has come from Turkistan. The identity formed by this core has been wanted to carry again to Turkistan by the owners of the identity. This ferment has been based on as the unique element that will turn the unity of the whole Turkic World into a unity. For this reason, interest in the Turkic World has not only been a political movement but also it has found an important place in the community of science and literature. More than the ones who have been involved in the struggle for political power, the ones such as people dealing with literature, writers, journalists and clerics in a broad spectrum have struggled for the constitution of the unity of the Turkic World s identity. Even if this struggle was seen as if it had been interrupted during the period of the Russian colonialism, presence of the bitterly realization of this nature ferment was noticed after the decomposition of the Soviet Union. After the Turkish Republics had gained their independence, significant developments were noticed related to the relations between Turkey and Turkistan. Whether the realization of this ferment will be ok or not depends on the human element.

PDF

___

AĞAOĞLU, Ahmed: Tercüme-i Hâl, İsmail Bey Gasprinski, Türk Yurdu, Yıl: 4, Sayı: 73, 11 Kânûnı-evvel 1330.
ANDERSON, Benedict: Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, (Çev. İ. Savaşır), Metis Yay., İstanbul, 1993.
AYDOĞDUYEV, M.: Atatürkün İdealleri Gerçekleşiyor, Bağımsızlık Yıllarında Türkiye İle Türkmenistanın Arasındaki Kardeşlik İlişkilerinin Sağlanması ve Geliştirilmesi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XIV, Sayı: 42, 1197-1199, 1998.
BACON, Elizabeth E.: Esir Ortaasya, (Çev. Tansu Say), Tercüman 1001 Temel Eser, (Tsz).
BARKAN, Ömer Lütfü: Kolanizatör Türk Dervişleri, (Tsz).
BAYRAM, Mikail: Fatma Bacı ve Bacıyan-i Rum, Konya, 1994.
BİCE, Hayati: Türk Yurtlarında İmanımızın İşaret Taşları, Köklem Yay., Ankara, 1992.
BİLGİNER, Recep: Manas Ölümsüz Kahraman, Opera: 2 Bölüm, (Haz. T. Bilginer), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara, 2001.
BOZKURT, Giray Saynur: İsmail Bey Gaspıralının Gün Doğdu Hikâyesi, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 142, İstanbul, 2003.
CAROE, Sir Olaf: Sovyet İmparatorluğu, Sömürülen Milletler, (Çev. Z. Yüksel), İkinci Cilt, Tercüman 1001 Temel Eser, (Tsz).
ÇAPRAZ, Kemal: Sürgünde Yeşeren Vatan Kırım, Turan Yay., İstanbul, 1995.
ERÖZ, Mehmet: Türk Kültürü Araştırmaları, Kutluğ Yay., İstanbul, 1977.
GELLNER, Ernest: Uluslar ve Ulusçuluk, (Çev. B.E. Behar-G.G.Özdoğan), İnsan Yay., İstanbul, 1992.
GÖKALP, Ziya: Kızılelma, (Haz. H. Tanyu), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1976.
GÖKALP, Ziya: Türkçülüğün Esasları, (Hzl. Yalçın Toker), Toker Yay., İst., 1989.
GÖLPINARLI, Abdülbaki: Yunus Emre ve Tasavvuf, 2. Baskı, İnkılap Kit., İst., 1992.
GÜL, Mustafa: Bolşevik İhtilali Sırasında Kırgız-Kazak Öğrencilerin Osmanlı Hükümetine Sundukları Bir Beyanname, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XI, S. 31, 1995.
GÜNGÖR, Erol: Sosyal Meseleler ve Aydınlar, (Haz. R. Güler-E. Kılınç), Ötüken Yay., İstanbul, 1993.
GÜNGÖR, Erol: İslâmın Bugünkü Meseleleri, 10. Basım, Ötüken Yay., İst., 1996.
KALAFAT, Yaşar: Balkanlardan Uluğ Türkistana Türk Halk İnançları VII, Berikan Yay., Ankara, 2007.
KAZIMOVA, Ferqane: Binyıllık Edebiyatın 70 Yılına Bir Nazar, Mehmet Eröz Armağanı, Ötüken Yay., İstanbul, 2011.
KOÇ, Yalçın: Anadolu Mayası, Türk Kimliği Üzerine Bir İnceleme, Cedit Neşriyat, Ankara, 2008.
KOÇAR, Çağatay: Türkistan İle İlgili Makaleler, Kültür Bak. Yay., Ankara, 1991.
KÖPRÜLÜ, Fuat: Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara, 1991.
KURAT, Akdes Nimet: Türkiye ve Rusya, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1990.
MUTİYEV, Z.C.: Akademik R. Berdibayev-Qazaq-Türki Halıqtar Adebiybaylanısın (Ölen-Cır Mısalında) Zerttevşi, Mehmet Eröz Armağanı, Ötüken Yay., İst., 2011.
NISANBAYEV, Abdimalik: Türk Halklarının Büyük Düşünürü Korkut Ata, Kazak Türklüğünü Aydınlatanlara Nısanbayevin Bakışı, (Hzl. S. Tural), Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara, 1999.
NİYAZİ, Mehmed: Millet ve Türk Milliyetçiliği, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2000.
ÖZTÜRK, Nurettin: Türk Edebiyatında İnsan, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara, 2011.
SAHİR, Calal: Ordunun Duası, Türk Yurdu, Yıl: 5, Sayı: 89, 30 Temmuz 1331.
ŞİMŞİR, Bilal: Yeni Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye, 1991 Yılındaki Gelişmeler, Değişen Dünyada Türkiye ve Türk Dünyası Sempozyumu Bildirileri, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 13 Nisan 1992.
TANERİ, Aydın: Türk Kavramının Gelişmesi, Ocak Yay., Ankara, 1993.
TATAR, Taner: Kürede Dönen Siyaset, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul, 2008.
TEK, Ahmet Ferit: Turan, Turancılık Tarihinin Kaynakları, (Hzl. N. Gültepe), Turan Kültür Vakfı Yay., İstanbul, 1999.
TOYNBEE, Arnold: Medeniyet Yargılanıyor, (Çev. U. Uyan), Ağaç Yay., İstanbul, 1991.
TÜRKAN, Kadriye: Türk Dünyası Masallarında Su Kültü, Milli Folklor, Yıl: 24, Sayı: 93, İstanbul, 2012.
YORULMAZ, Osman: Kazak Türklerinde Evlilik Âdetleri, Mehmet Eröz Armağanı, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2011.
ZEYBEK, Namık Kemal: Türk Olmak, Ocak Yay., Ankara, 1997.