198144

Çanakkale zaferi'nin Türk edebiyatındaki yankıları

Çanakkale Savaşı yalnız bizim tarihimizin değil, dünya tarihinin de en önemli savaşlarından biridir. İtilaf devletleri, Çanakkale Boğazını modern savaş gemileriyle geçip, İstanbulu işgal etmek, hem Çanakkale hem de İstanbul Boğazını kontrolleri altına almak isterler. Sonuçta çıkan savaşta, Türk ordusu büyük bir zafer kazanır. Bu zafer, aynı zamanda millî mücadelemizin dayanağı olur ve bağımsızlığımızın yolu açılır. Çanakkale Zaferinin edebiyatımızdaki yankılarını o dönemde önce devrin gazete ve dergilerinde yayımlanan yazılarda, daha sonra da yurt içi ve yurt dışında çıkan yazı ve kitaplarda görürüz. Özellikle dönemin matbuatında, resmî tebliğlerin yanı sıra bu konuda yazılmış şiirlerin sayısının çok fazla yer aldığı dikkati çeker. O dönemden günümüze kadar gelen zaman içinde yine şiir başta olmak üzere, hikâye, az da olsa roman ve diğer edebî türlerde Çanakkale Zaferi ile ilgili çok sayıda eser verilmiş ve verilmeye de devam etmektedir. Bu makalede, sözü edilen edebî türlerde yazılmış eserler ve eserlerin bazılarının içerikleri hakkında kısa bilgiler verilmeye çalışılacaktır

The reflections of Dardanelles victory on Turkish literature

Dardanelles War is not only one of the most prominent wars in Turkish history, but also in history of the world. Entente States who wished to take control of the Dardanelles and The Bosphorus crossed it with modern war ships, in order to invade Istanbul. As a result the Dardanelles War broke out and the Turkish army won a victory. This victory became the ground for our National War of Independence that made our freedom possible. It is possible to see the reflections of Dardanelles Victory in our literature firstly in the articles written in the newspapers and magazines of that time, later in the articles and books published home and abroad. It is remarkable that poetry was the dominant genre as well as bulletins in the press of that time. Several works have been written related to Dardanelles Victory such as poetry as the dominant genre, stories, novels and in other genres. The subject matter of this article is literary genres mentioned above and information about the contents of the works will be given shortly.

PDF

___

Adıvar, Halide Edip, Kubbede Kalan Hoş Sada, Atlas Kitabevi, İstanbul 1974.
Alptekin, Halide, Bir Çanakkale Destanı: Şehadetname, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul 2007.
Bilgin, İsmail, Saka Hüseyin, Çanakkalenin İsimsiz Kahramanları, 4. Baskı, Erdem Yayınları, İstanbul 2007.
Birinci, Necat, Kahramanlık Şiirleri Antolojisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
Birinci, Necat, Ruşen Eşrefin Mülâkatlarına Göre Mustafa Kemal Paşa, Edebiyat Üzerine İncelemeler, Kitabevi, İstanbul 2000.
(Bölükbaşı), Rıza Tevfik, Serâb-ı Ömrüm, Kenan Matbaası, İstanbul 1949.
Çakır, Ömer, Birinci Dünya Harbi Sırasında Harbiye Nezaretince Başlatılan Harp Edebiyatı Kampanyası ve Bu Çerçevede İstanbul Edebiyat Heyetinin Çanakkale Cephesine Gönderilmesi, Yedinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, 1763-1839 Yılları Arasında Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyetinde Ordu ve Toplum (25-27 Ekim 1999-İstanbul), Genelkurmay Basımevi, Ankara 2000. Çakır, Ömer, Türk Şiirinde Çanakkale Muharebeleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 2004.
Çakır, Ömer, Türk Harp Edebiyatında Çanakkale Mektupları, Akçağ Yayınları, Ankara 2009.
Durukan, M. Yaşar , Türk Silahlı Kuvvetleri İftiharla Sunar: Film İcabı Demediler, Askerce Çarpıştılar, Zaman (Turkuaz Sinema), 27 Mart 2005, s. 12.
Enginün, İnci, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2. Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul 1991.
Gökalp, Mehmed Ziya, Çanakkale, Yeni Mecmua, Nüsha-yı Fevkalâdesi: Çanakkala, 5/ 18 Mart 1331/ 1915, s. 33-34; Gökalp, Mehmet Ziya, Çanakkale, Çanakkale Savaşları Kahramanlık Şiirleri Antolojisi, (Haz. Ziver Tezeren), Çanakkale Zaferinin (18 Mart 1915) Yetmişbeşinci Yılı (18 Mart 1990) Hatırasına.
(Güntekin), Reşat Nuri, Hayat, Sayı: 13, s. 258-259, 24 Şubat 1927.
Güzel, Abdurrahman, Türk Edebiyatında Çanakkale Zaferi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Rektörlüğü, Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi, Yayın No: 3, 18 Mart 1996.
Kaftan, Ekrem, Çanakkale Mahşeri, Türk Edebiyatı, Yıl: 27, Sayı: 305, Mart 1999, s. 57.
Kaplan, Mehmet ve diğer., Atatürk Devri Türk Edebiyatı I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
Kaplan, Mehmet, Çanakkale Savaşı, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar II, Dergâh Yayınları, İstanbul 1987.
Koçak, Gürbüz, Çanakkale Zaferi ve Âkif, Pınar Dergisi, Sayı: 18, s. 2, Mart 1970.
Kolcu, Hasan, Yirmisekiz Kânûn-ı Evvel, MEB., İstanbul 1999.
(Koryürek), Enis Behiç, Çanakkale Şehitliğinde, Çanakkale Savaşları Kahramanlık Şiirleri Antolojisi, (Haz. Ziver Tezeren), Çanakkale Zaferinin (18
Mart 1915) Yetmişbeşinci Yılı (18 Mart 1990) Hatırasına.
Mehmet Akif, Asım, Safahat, İstanbul 1928.
Oğuzbaşaran, Bekir, Edebiyatımızda Çanakkale II, Türk Edebiyatı, Sayı: 222, s. 21-22, Nisan 1992.
(Ozansoy), Fâik Âli, Payitahtın Kapısında, Ahmet İhsan ve Şürekası, İs- tanbul 1336-1918.
Seyfettin, Ömer, Çanakkaleden Sonra, Yeni Mecmua, Yıl: 1, Sayı: 6, s. 119-123, 16 Ağustos 1917.
Ömer, Seyfettin, Müjde, Yeni Mecmua, Cilt: 2, Sayı: 36, s. 196, 21 Mart 1918.
Seyfettin, Ömer, Kaç Yerinden? Yeni Kahramanlar, Yeni Mecmua, Yıl: 1, Sayı: 9, s. 178-180, 6 Eylül 1917.
Seyfettin, Ömer, Aleko Bir Çocuk, Bahar ve Kelebekler, (Haz. Tahir Alangu), 2. Baskı, Rafet Zaimler Kitabevi, İstanbul 1973.
Özcan, Mustafa, Çanakkale Zaferine Dair Bir Piyes: Yirmi Sekiz Kânunuevvel, Millî Kültür, Cilt: 11, s. 86-89, Haziran 1989.
Sakaoğlu, Necdet, Yeni Mecmua Nüsha-yı Fevkalâdesi: Çanakkala (5/ 18 Mart 1331/ 1915), Tarih ve Toplum, Sayı: 16, s. 62-63, Nisan 1985.
(Tarhan), Abdülhak Hâmid, İlham-ı Nusret, Çanakkale Savaşları Kahramanlık Şiirleri Antolojisi, (Haz. Ziver Tezeren), Çanakkale Zaferinin (18 Mart 1915) Yetmişbeşinci Yılı (18 Mart 1990) Hatırasına.
Tezeren, Ziver, Önsöz, Çanakkale Savaşları Kahramanlık Şiirleri Antolojisi, Çanakkale Zaferinin (18 Mart 1915) Yetmişbeşinci Yılı (18 Mart 1990) Hatırasına.
Turan, Rahmi, Diriliş-Çanakkale 1915, Hürriyet, s. 24, 16 Mart 2008.
(Ünaydın), Ruşen Eşref, Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal İle Mülâkat, Yeni Mecmua, 5/18 Mart 1915, Çanakkale Nüsha-i Fevkalâde, s. 121- 143, 1918.
Ünaydın, Ruşen Eşref, Çanakkalede Savaşanlar Dediler Ki, 2. Baskı, TTK., Ankara 1990.
Üngör, Ethem Ruhi, Bir Çanakkale Gazisinin Günlüğünden, Çanakkale Savaşı 75. Yıl Hatırası, 10 Ağustos 1990.
Yetiş, Kâzım, Yahya Kemalin Hayatı, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1998.
Yetiş, Kâzım, Çanakkale Güllelenirken, Türk Yurdu, Yıl: 4, Cilt: 8, Sayı: 2, 19 Mart 1331, s. 17-19.
Yetiş, Kâzım, Hitâbe-i Şükran, Sabah, Yıl: 26, Cilt: 43, Sayı: 9289, s. 4, 11 Ramazan 1333-11 Temmuz 1331-24, Temmuz 1915.