Sağlık davranışları ve alternatif tedavi kullanımı

Bu çalışma, toplumumuzdaki bireylerin sağlık konusundaki algılamalarını ve sağlık davranışlarını ortaya koymak, ayrıca tamamlayıcı/alternatif tıpla (TAT) ilgili bilgi ve davranışlarını inceleyerek sosyo-demografik özellikler açısından karşılaştırmalar yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma, İzmir’in çeşitli semtlerinde yaşayan ve farklı sosyo-ekonomik düzeylerden yaşları 18 ile 80 arasında değişen toplam 1000 kişilik (%58 kadın, %42 erkek) bir yetişkin grubu ile gerçekleştirilmiştir. Sağlıklı olma örneklemin %39.1’i tarafından “ruhsal ve bedensel açıdan kendini iyi hissetmek” şeklinde tanımlanmaktadır. Katılımcıların sağlığı koruyucu davranışlardan yeterince haberdar olduğu ve uygulamaya çalıştığı saptanmıştır. Sağlık durumu, sağlık davranışları, doktorlardan memnuniyet ve TAT konusundaki bilgi kaynakları bazı sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşmaktadır. Katılımcıların yarısı herhangi bir hastalık durumunda tedavi için sadece doktora gitmekte ve tıbbi tedavi uygulamakta, 1/3 kadarı doktora gitmenin yanı sıra başka tedavi yolları da aramaktadır. Düzenli olarak en çok kullanılan TAT türü dua okuma’dır (%31). TAT yöntemleri hakkındaki bilgi kaynakları sırasıyla TV-radyo (%76.6); kitap, dergi, gazete (%76.1) ve bu yöntemleri kullanan kişilerdir (%53.3). TAT’a en fazla kas-iskelet sistemiyle ilgili hastalıklarda ve psikolojik sorunlarda başvurulmaktadır. Herhangi bir hastalık durumunda hem doktora gidip hem de alternatif tedaviden yararlanan kişilerin %25.7’si bunu doktoruna açıklamadığını belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık davranışı, Anketler, Demografi, Tamamlayıcı tedaviler

Health behaviors and alternative medicine use

This study was performed in order to determine the perceptions of health and the health behaviors of the individuals in our society, and also, the study aimed to compare the knowledge and the behaviors related to complementary/alternative medicine (CAM) by examining socio-demographic characteristics. The study was carried out with 1000 adults (58% female and 42% male) within the ages of 18-80 who live in several regions in İzmir from various socio-economical levels. “To be healthy” was described by the 39% of subjects as “to feel fine both psychologically and physically”. It was determined that the participants were aware of the health preventive behaviors and they also tried to practice those behaviors. Health status, health behaviors, satisfaction with practitioners and the sources of knowledge about CAM might differ depending on some socio-demographic variables. In case of illness, half of the participants mainly visited a practitioner to cure where 1/3 of them both visited practitioner and searched for other alternative ways of treatment. Praying was found to be the most regularly used CAM therapy (31%). The sources of knowledge related to CAM were: TV-radio (76.6%); books, magazines, newspapers (76.1%) and the people who used these methods (53.3%). CAM was mostly used with the illnesses of muscular-skeleton system and psychological problems. 25.7% of people who both visited practitioner and used CAM in any case of illness, stated that they did not inform their practitioners about CAM use.

Keywords:

Health Behavior, Questionnaires, Demography, Complementary Therapies,

PDF

___

1. World Health Organization http://www.who.int/about/en/
2. Baltaş Z. Sağlık Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2000
3. Moscovici M. Notes towards a description of social representations, European Journal of Social Psychology. 1988;18: 211-250.
4. Leyens JP, Codol JP. Social Cognition. Eds.: Hewstone, M, Stroebe, W, Codol JP, Stephenson, G.M. In: Introduction to Social Psychology. Basil Blackwell. 1988 p.89-141.
5. Narter M. Sağlık ve hastalığın sosyal temsilleri. I.Ü. Psikoloji Çalışmaları Dergisi. 2004; 24: 58-73.
6. Belloc NB, Breslow L. Relationship of physical health status and health practices. Preventive Medicine. 1972; 1 (3): 409-421.
7. Johnson PH, Kittleson MJ. A qualitative exploration of health behaviors and the associated factor among university students from different cultures. The International Electronic Journal of Health Education. 2003; 6: 14-25. http://www.iejhe.org.
8. Stevens CA. Being healthy: Voices of adolescent women who are parenting, Journal for Specialists in Pediatric Nursing. 2006; 11 (1): 28-40.
9. Tindle HA, Davis RB, Phillips RS, Eisenberg DM. Trends in use of complementary and alternative medicine by US adults: 1997-2002. Alternative Therapies in Health and Medicine. 2005; 11: 42-49.
10. Ernst E, White A. The BBC survey of complementary medicine use in the UK. Complementary Therapies in Medicine. 2000; 8: 32-36.
11. Furnham A. Complementary and Alternative Medicine. Psychologist. 2002; 15: 228-231.
12. Algier L, Hanoğlu Z, Özden G, Kara F. The use of complementary and alternative (non-conventional) medicine in cancer patients in Turkey. European Journal of Oncology Nursing. 2005; 9: 138-146.
13. Ceylan S, Hamzaoğlu O, Kömürcü S, Beyan C, Yalçın A. Survey of the use of complementary and alternative medicine among Turkish cancer patents. Complementary Therapies in Medicine. 2002; 10: 94-99
14. Çetingöz R, Tanrıver Y, Ataman ÖU, Kınay M. Kanser hastalarında tıp dışı tedavi yöntemlerinin araştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2000; 14 (3): 245-249.
15. Samur M, Bozcuk HS, Kara A, Savaş B. Factors associated with utilization of nonproven cancer therapies in Turkey. 2001. http:www.springerlink.com/media/ngda3q77wldwnwc1 gp81/contributions/1/6/r/b/16r (Erişim tarihi: 06.10.2005)
16. Tan M, Uzun Ö, Akçay F. Trends in complementary and alternative medicine in Eastern Turkey. The Journal of Alternative and Complementary medicine. 2004; 10 (5): 861-865.
17. Özeren M, Altunay İK, Köşlü A. Psoriazis hastalarında alternatif tıp tedavisi yöntemlerinin araştırılması, Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni. 2004; 38 (4): 27-32
18. Diener E. Recent findings on subjective well-being. Indian Journal of Clinical Psycholoy. 1997; 24 (1): 25-41
19. Araz A. Kişiler arası İlişkilerde Benlik Sunumu: Maskelerimiz mi? Gerçek Yüzümüz mü? Varlık Yayınları, İstanbul, 2005.
20. Hong TB, Oddone EZ, Weinfurt KP, Friedman JY, Schulman KA, Bosworth HB. The relationship between perceived barriers to healthcare and self-rated health. Psychology, Health & Medicine. 2004; 9 (4): 476-482.
21. Maes S, Karoly P. Self-regulation assessment and intervention in physical health and illness: a review Applied Psychology. 2005; (54)2: 267-299.
22. Taylor SE. Health Psychology (3rd Ed.) New York: McGraw-Hill, 1995.
23. Demir C, Kayahan C, Çimen M, Peker S, Kostik Z, Şen D. GATA Eğitim Hastanesi Genel Cerrahi Kliniğinde yatarak tedavi gören hastaların tatmin düzeyinin saptanması, Gülhane Tıp Dergisi. 2000; 42 (1): 65-71
24. Ercan İ, Ediz B, Kan İ. Hastaların sosyo-ekonomik durumlarına göre sağlık hizmetlerinden memnuniyetlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004; 11 (3): 161-167.
25. Ong LML, DeHaes JCJM, Hoos AM, Lammes FB. Doctor-Patient communication: A review of the literature. Social Science and Medicine. 1995; 40 (7): 903-918
26. Stewart MA. Effective physician-patient communication and health outcomes: A review. Canadian Medical Association Journal. 1995; 152 (9): 1423-1433.
27. Montazeri A, Sajadian A, Ebrahimi M, Akbari ME. Deppression and the use of complementary medicine among breast cancer patients, Support Care Cancer. 2005; 13: 339-342.
28. Ni H, Simile C, Hardy AM. Utilization of Complementary and Alternative Medicine by United States Adults: Results from the 1999 National Health Interview Survey Medical Care. 2002; 40: 353-58.
29. Sachs L. Evil Eye or Bacteria. Turkish Migrant Women and Swedish Health Care. Department of Social Anthropology, University of Stockholm, Stockholm. 1983
30. Kırımlı Y. Nazar ve nazara karşı tuzla yapılan pratikler. 8.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 2002; 2: 558-561, Diyarbakır; Dicle Üniversitesi Basımevi.
31. Çoruh B, Ayele H, Pugh M, Mulligan T. Does religious activity improve health outcomes? A critical review of the literature. Explore. 2005; 1 (3): 186-191.
32. Uzun Ö, Tan M. Nursing students’ opinions and knowledge about complementary and alternative medicine therapies. Complementary Therapies in Nursing & Midwifery. 2004; 10: 239-244.