Yerel yönetim düzeyinde mali kural uygulaması ve Türkiye değerlendirmesi

1970'li yıllarda dünyada ekonomik ve politik alanda yaşanan gelişmeler, mali disiplinin sağlanması ve politikacıların keyfi davranışlarının sınırlandırılması amacıyla mali politikaların kurala bağlanmasını gündeme getirmiştir. Mali kurallar 1980'li yıllardan başlayarak ve özellikle 1990'lı yıllardan itibaren dünya çapında hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde gittikçe artan bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Uygulamada mali kurallar tüm kamu kesimini veya belli yönetim düzeylerini kapsamaktadır. Yerel yönetimler de bu kapsam içerisinde önemli ve öncelikli bir yere sahiptir. Bu çalışmada öncelikle mali kural teorisi çerçevesinde yerel yönetim düzeyinde mali kural uygulaması ortaya konulmuş; ardından Türkiye'de yerel yönetim düzeyinde mali kural uygulaması yasal dayanakları ile beraber ele alınmıştır. Son olarak, etkin bir mali kural uygulaması için gerekli olan koşullar dikkate alınarak Türkiye'de yerel yönetim düzeyinde mali kural uygulamasının değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu bağlamda, özellikle yasal, kurumsal ve şeffaflıkla ilgili birtakım sorunların varlığı nedeniyle Türkiye'de yerel yönetim düzeyinde etkin bir mali kural uygulamasının olmadığı sonucuna varılmıştır.

Implementation of fiscal rule at local government level and evaluation of Turkish case

Developments in economic and political areas in the 1970s in the world have brought fiscal policies based on rules to agenda to achive fiscal consolidation and to restrict politicians' arbitrary behaviours. Fical rules, beginning from 1980s and especially since 1990s, have started to be increasingly applied both in developed and developing countries in the worldwide. In the implementation, fiscal rules covers whole public sector or certain governmental levels. Local governments have an important and primary place in this coverage. In this study, the implementation of fiscal rule at local government level was presented within the frame of fiscal rule theory; after that Turkish case was examined together with its legal basis. Lastly, fiscal rule implementation at the local government level in Turkey was evaluated considering its conditions required for an effective implementation. In this regard, due to the existence of some problems especially related to legal, institutional, and transparency aspects, it was concluded that there is no an effective implemantation of fiscal rule at the local government level in Turkev.

PDF

___

Anderson, B. ve Minarik, J. J. (2007). Design Choices for Fiscal Policy Rules. Fiscal Policy içinde. Research Department Public Finance Workshop. Banca D'ltalia. 513-535. 25 Mayıs 2010 tarihinde www.bancaditalia.it/studi-ricerche/convegni/atti/.../Anderson Minarik.pdf adresinden erişildi.
Arıkboğa, Ü. (2004). Yönetimler Arası Mali İlişkiler. 1. Basım, İstanbul: Yaylacık Matbaası.
Balassone, F. ve Kumar, M. S. (2007). Cyclically of Fiscal Policy. Promoting Fiscal Discipline içinde, Ed. Manmoham S. Kumar ve Teresa Ter-Minassian, IMF, Washington, 2007'den aktaran Gutierrez, M. ve Revilla, J. E. (2010).
Bali, B. B. (2007). Türkiye'de Yerel Yönetimlerin Borçlanmasına Mali Özerklik Perspektifinden Bir Bakış. Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar II. Ed. Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 541-572.
Bali, B. B. ve Çelen, M. (2007). Kurala Bağlı Maliye Politikaları ve Avrupa Birliği Uygulaması, 1. Bası. İstanbul: Beta.
Benecki, R., Hölscher, J., Jarmuzek, M. (2006). Fiscal Transparency and Policy Rules in Poland. UCL. 65, 1-30.
Blöchliger, H. ve King, D. (2006). Less Than You Thought: The Fiscal Autonomy of Subcentral Governments. O EC D Economic Studies. 43, 155-188.
Braun, M. ve Tommasi, M. (YY). Fiscal Rules for Subnational Governments: Some Organizing Principles and Latin American Experiences. 1- 41. 25 Mayıs 2010 tarihinde h ttp://12 9. 3. 2 0.41/ep s/p e/papers/04 10/0410004.pdf. adresinden erişildi.
Broyles, M., Halpern-Finnerty, J., McGuire, A., Muller J. P. ve Rivas, J. (2009). Fisca] Rules Effectiveness and Outcomes for Sub-Central Governments. Prepered for Fiscal Federalism Network Organisation for Economi( Co-operation and Development, Paris, Fran ce, Spring, 1-23. 28 Mayıs 2010 tarihini www. lafollette. wise. edu/publications/work shops/2009/fiscal.pdf adresinden erişildi.
Buti, M. ve Giudice, G. (2002). Maastricht'sFiscal Rules at Ten: An Assessment. Europe an Commission. 25 March 2002, 1-28. 21 Mayıs 2010 tarihinde http://www.nrei.cat/ac tivities/sc conferences/14Zbuti2.pdf adresin den erişildi.
Buti, M., Eijffinger S. ve Franco, D. (2002; Revisiting the Stability and Growth Paci Grand Desing or Internal Adjustment. l-3( 10 Nisan 2010 tarihinde http://ww.cegii.fr/anglaisgraph/communicati_ons/pdf/2002/211102/franco.pdf, adresinde erişildi.
Civriz, M. (2010). Türkiye'de Mali Disiplini Sağlamaya Yönelik Mali Hükümler ve Mali Kural Benzeri Uygulamalar. Ed. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Fatih Kaya. Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi, Harcama, Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar içinde. Ankara: TC Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. 2010/408, 347-379.
Claeys, P., Ramos, R., ve Surinach, J. (2007). Fiscal Sustainability across Government Tiers: An Assessment of Soft Budget Constants. Research Institute of Applied Economics. 2001/14, 1-33.
Creel, J. (2003). Ranking Fiscal Policy Rules: the Golden Rule of Public Finance vs. the Stability and Growth Pact. OFCE. 2003-04, 1-28.
Daban, T., Detragiache, E., di Bella, G., Mi-lesi-Ferretti, G. M. ve Symansky, S. (2003). Rules-Based Fiscal Policy in France, Germany, Italy and Spain. Washington: International Monetary Fund.
Debrun, X., Epstein, N., Symansky, S. (2008). A New Fiscal Rule: Should Israel 'Go Swiss'?. IMF Working Paper. WP/08/87, 1-27.
Dedeoğlu, E. (2010). Mali Kural Nasıl İşler?. TEPAV. Politika Notu, 1-16. 25 Temmuz 2010 tarihinde http://ww.tepav.org.tr/tur/ad-Blin/dosvabul/.. ,/PN Mali Kural Nasil" Is-İÇLBdf, adresinden erişildi.
Drazen, A. (2002). Fiscal Rules From A Political Economy Perspective. 1-28. 5 Nisan 2010 tarihinde http://primage.tau.ac.il/libraries/brender/booksf/1615545 .pdf. adresinden erişildi.
Ebel, R. D. ve Yılmaz, S. (2002). Concept of Fiscal Decentralization and Worldwide Overview. World Bank. 30346, Washington 2002, s. 28'den aktaran, Güner, A. (2007).
European Commission. (2006). European Economy - Public Finances in EMU 2006. European Commission: Brussels: Directorate-General for Economic and Financial Affairs, No 3 / 2006.
Fiess, N. (2005). Chile's Fiscal Rule. Fiscal Sustainability in Theory and Practice. Ed. Craig Burnside. Washington: The World Bank, 175-204.
Gamkhar, S. ve Shah, A. (2007). The Impact of Intergovernmental Fiscal Transfers. Ed. Robin Boadway ve Anwar Shah. Intergovernmental Fiscal Transfers içinde. Washington: The World Bank, 225-258.
Göktan, A. (2008). Türkiye'de Mali Sürdürülebilirlik Üzerine Ampirik Bir Çalışma. T.C. Marmara Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 25. 2, 425-442.
Gutierrez, M. ve Revilla, J. E. (2010). Building Countercyclical Fiscal Policies in Latin America: The International Experience. The World Bank. 5211, 1-38.
Güner, A. (2005). Mali Özerklik Çerçevesinde Yerel Yönetimlerin Gelirleri Üzerine Bir Değerlendirme. 20. Türkiye Maliye Sempozyumu, Türkiye'de Yeniden Mali Yapılanma. Pamukkale: Pamukkale Üniversitesi. 23-27 Mayıs 2005, 220-229.
Gilmer, A. ve Yılmaz, S. Ed. (2006). Mali Yerelleşme, Teori ve Uygulamalar Üzerine Yazılar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi ve Güncel Yayıncılık Yayınları.
Güner, A. (2006). Yönetimler Arası Gelir Bölüşümü: Temel İlke ve Uygulamalar. Ed. Ayşe Güner ve Serdar Yılmaz. Mali Yerelleşme, Teori ve Uygulamalar Üzerine Yazılar içinde. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi ve Güncel Yayıncılık Yayınları, 61-82.
Güner, A. (2007). Nasıl Bir Hizmet Bölüşümü? Temel İlkeler ve Türkiye Uygulaması. Ed. Ayşegül Mengi. Yerellik ve Politika - Küreselleşme Sürecinde Yerel Demokrasi. Ankara: İmge Kitabevi, 47-66.
Hallerberg, M., Strauch, R., Von Hagen, I. (2004). The Design of Fiscal Rules and Forms of Governance in European Union Countries. European Central Bank. Working Papers Series. 419, 1-36.
Hallerberg, M., Strauch R., Von Hagen, J. (2007). The Design of Fiscal Rules and Forms of Governance in European Union Countries. European Journal of Political Economy. 23, 338-359.
Hazine Alacaklarının Yönetimi, Takip ve Tahsiline Dair Yönetmelik. RG. Tarihi: 18.10.2005. RG. Sayısı: 25970.
Hazine Garantileri Kapsamında Yapılacak Ödemelerin Üstlenilmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik. RG. Tarihi: 21.12.2002. RG. Sayısı: 24970.
Hücran, Y. G. (1999). Mali Disiplinin Sağlanmasında Yasal Düzenlemelerin Yeri, Önemi, Dünya Uygulamaları ve Türkiye Örneğinin İncelenmesi. Ankara: Hazine Müsteşarlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü.
IMF. (2009). Fiscal Rules—Anchoring Expectations for Sustainable Public Finances. Prepared by the Fiscal Affairs Department. 1-72. 11 Mayıs 2010 tarihinde www.imf.org/external/np/pp/eng/2009/121609.pdf adresinden erişildi.
Joumard, I. ve Kongsrud, P. M. (2003). Fiscal Relations across Goveraient Levels. OECD Economic Department. OECD Publishing. 375, 1-63.
Karakurt, B. ve Akdemir, T. (2010), Türkiye'de Mali Kural Uygulamaları: Sayısal Olmayan Kurallardan Sayısal Kurallara Geçiş. Ed. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Fatih Kaya, Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi, Harcama, Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar içinde. Ankara: TC Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. 2010/408, 320-346.
Kaya, F. (2009). Mali Kural Uygulamaları ve Türkiye İncelemesi. Ankara: DPT. 2807.
Kaya, F. (2010). Türk Kamu Mali Yönetiminde Örtük Mali Kurallar ve Ülke Tecrübelerinin Değerlendirilmesi. Ed. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Fatih
Kaya. Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi, Harcama, Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar içinde. Ankara: TC Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı-2010/408, 380-405.
Kennedy, S. ve Robins, J. (2001). The Role of Fiscal Rules in Determining Fiscal Performance. Banca d'Italia. Department of Finance Working Paper. No. 2001-16, 1-30. 10 Mayıs 2010 tarihinde http://dsp-psd.pwgsc.gc.ca/collection 2008/fin/F21-8-2001-16E.pdf adresinden erişildi.
Kesik, A. ve Bayar, N. (2010). Uluslararası Uygulamalar Işığında Mali Kurallar ve Mali Disiplin. Ed. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Fatih Kaya. Maliye Politikası Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Vergi, Harcama, Borçlanma vs. Üzerine Kurallar ve Sınırlamalar içinde. Ankara: TC Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. 2010/408, 46-62.
Kilpatrick, A. (2001). Transparent Frameworks, Fiscal Rules and Policy-making under Uncertainty. Fiscal Rules içinde. Banca D'Italia, 171-215. 13 Nisan 2010 tarihinde http://www.bancaditalia.it/studiricerche/con-vegni/atti/fisc rules/sessionl/171-216 kil-patrick.pdf. adresinden erişildi.
Kim, D. ve Saito, M. (2009). A Rule-Based Medium-Term Fiscal Policy Framework for Tanzania. IMF Working Paper. WP/09/244, 1-29.
Kopits, G. ve Symansky, S. (1998). Fiscal Policy Rules. IMF. Washington: Occasional .Paper 162.
Kopits, G. (2001). Fiscal Rules: Useful Po-,licy Framework or Unnecessary Ornament. Working Paper. WP/01/145, 1-23.
Kopits, G. (YY). Fiscal Responsibility Framework: Comments on the Finance Ministry Proposal. 1-7. 20 Nisan 2010 tarihinde http: //en glish. mnb.hu/Root/Dokumentum-tar/ENMNB/Monetaris politi-ka/mnben monpol kapcsolodo/Dev and Finance FINAL.pdf adresinden erişildi.
Ljungman, G. (2008). Fiscal Rules - Beneficially Binding?. Public Financial Management Blog. IMF. 11 Mayıs 2010 tarihinde http://blog-pfm.imf.org/pfmblog/2008/Q2/fis-cal-rules—.html adresinden erişildi.
Lui, L. ve Waibel, M. (2010). Managing Sub-national Credit and Default Risks. The World Bank. Policy Research Working Paper 5362, 1-18.
Mali Kural Kanun Tasarısı. Türkiye Büyük Millet Meclisi. 8 Haziran 2010 tarihinde http: //www. tbmm. go v. tr/de velop/o wa/tasari teklif sd.önerge bilgileri?kanunlar si-ra no=83828 adresinden erişildi.
Martinez-Vazquez, J., McLure, C. ve Vail-lancour, F. (2006). Revenues and Expenditures in an Intergovernmental Framework. Ed. Richard M. Bird ve François Vaillancour. Perspectives on Fiscal Federalism içinde. The World Bank, 15-34.
Merk, O. (2010). Own Source Revenues of Local Governments: International Practices. III.Yerel Yönetimlerin Mali Yönetimi Forumu: Yerel Yönetimlerin Öz Gelir Yaratma Kapasitesinin Güçlendirilmesi. Hazine Müsteşarlığı. 1-19. 17 Eylül 2010 tarihinde http://193.25.125.6/Yerel Yönetimler Forumu 2010/Sunumlar/Qlaf Merk Fiscal management local administrations Ankara.ppt adresinden erişildi.
OECD. (2007). Fiscal Consolidation: Lessons from Past Experience. OECD Economic Outlook. Preliminary Edition. 81, 229-249.
OECD. (2010). Fiscal Policy across Levels of Government in Times of Crisis. OECD. COM/CTPAECO/GOV/WP(2010) 12, 1-32.
Orta Vadeli Program (2010-2012). Bakanlar Kurulu Karan Karar Sayısı: 2009/15430. RG. Tarihi: 16.09.2009. RG. Sayısı: 27351 (Mükerrer).
Pereira, P. T. ve Silva, J. A. (2008). Intergovernmental Grant Rules, the 'Golden Rule' of Public Finance and Local Expenditures. ISEG. WP 42/2008/DE/UE EC, 1-18.
Senate of the Phillipines. (2005). Fiscal Rules: The Way Forward. Senate Economic Planning Office. Policy Insights. 1-10.10 Haziran 2010 tarihinde www.sena-te.gov.ph/.../PI%202005-08%20-%20Fis-cal%20Rules%20-%20The%20Wav%20For-ward.pdf adresinden erişildi.
Singh, R. ve Plekhanov, A. (2005). How Should Subnational Government Borrowing Be Regulated? Some Cross-Country Empirical Evidence. IMF. Working Paper. WP/05/54, 1-33.
Sutherland, D., Price R. ve Joumard, I. (2005a) Fiscal Rules for Sub-central Governments: Design and Impact. OECD. OECD Publishing. 465, 1-76.
Sutherland, D., Price R. ve "Joumard, I. (2005b) Sub-central Government Fiscal Rules. OECD Economic Studies. 41, 141-181.
Şen, H., Sağbaş, İ. ve Keskin, A. (2007). Bütçe Açıkları ve Açık Finansman Politikası Teori ve Türkiye Uygulaması. Ankara: Orion Kitapevi, s. 250'den aktaran Karakurt B. ve Akdemir, T. (2010).
Tanzi, V. (2005). Fiscal Policy and Fiscal Rules in the European Union. CESifo Forum. 6. 3, 57-64. 10 Mayıs 2010 tarihinde http://www.cesifo-group.de/DocCIDT forum3-05-special.pdf adresinden erişildi.
Ter-Minassian T. (2007). Fiscal Rules for Subnational Governments: Can They Promote Fiscal Discipline?. OECD Journal on Budgeting. 6. 3, 1-13.
Ter-Minassian, T. (YY). Fiscal Rules for Subnational Governments: Can They Promote Fiscal Discipline?. 1-15. 18 Nisan 2010 tarihinde http: //www .terra space .com/tere-sa/Publications/Fiscal%20ru-les%20for%20subnational%20governments.DOC. adresinden erişildi.
T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü. Kamu Hesaplan Bülteni. 20 Temmuz 2010 tarihinde www.muhasebat.gov.tr adresinden erişildi.
Von Hagen, J. (2002). Fiscal Rules, Fiscal Instutions, and Fiscal Performance. The Eco nomic and Social Review. 33. 3. Winter, 2002'den aktaran Von Hagen, J. ve Wolf, G. B. (2004).
Von Hagen, J. ve Wolff, G.B. (2004). What do Deficits Tell Us about Debt? Empirical Evidence on Creative Accounting with Fiscal' Rules in the EU. Deutsche Bundesbank. Discussion Paper. Series 1: Studies of the Economic Research Centre, No 38/2004, 1-30.
Yakar, A. Ö. (2008). Türkiye'de Belediyelerin Borçlanma Süreci: 1960-2006. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 39, 187-206.
Yılmaz, G. A. ve Yılmaz, A. (2007). Türkiye'de Borç Sarmalı ve Makroekonomik İstikrar. İstanbul: Arıkan Yayınevi.
Yılmaz, S. ve Beriş, Y. (2006). Yönetimler Arası Mali Transferler: Teorik Çerçeve ve Türkiye Uygulaması. Ed. Ayşe Güner ve Serdar Yılmaz, Mali Yerelleşme, Teori ve Uygulamalar Üzerine Yazılar içinde. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi ve Güncel Yayıncılık Yayınlan, 95-119.
Yükseler, Z. (2010). Örtülü Mali Kuraldan Açık Mali Kurala Geçiş. TCMB. 1-14. 22 Ekim 2010 tarihinde
http://www.tcmb. gov.tr/veni/iletisimgm/ma-li%20kural-zv.pdf adresinden erişildi.
222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu. RG. Tarihi: 12.01.1961. RG. Sayısı: 10705.
4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun. RG. Tarihi: 09.04.2002. RG. Sayısı: 24721.
4749 sayılı Kanun Kapsamında Dış Finansman Sağlanmasına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik. RG. Tarihi: 17.12.2009. RG. Sayısı: 27435.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. RG. Tarihi: 24.12.2003. RG. Sayısı:25326.
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu. RG. Tarihi: 04.03.2005. RG. Sayısı: 25745.
5393 sayılı Belediye Kanunu. RG. Tarihi: 13.07.2005. RG. Sayısı: 25874.
5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun. RG. Tarihi: 15.07.2008. RG No: 26937.
5828 sayılı 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu. R.G. Tarihi: 31.12.2008. R.G. No: 27097 (1. Mükerrer).
5944 sayılı 2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu. RG. Tarihi: 31.12.2009. RG. No: 27449 (1. Mükerrer).