Eşitlik Kurumu: Bir Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Modeli

Eşit işe eşit ücret ilkesinin kabulünün ardından, bu ilke topluluk politikasının temeline oturmaya ve yürürlüğe konulan direktişer ve kabul edilen topluluk programları ile gelişmeye başlamıştır. Bu gelişim çizgisinde ayrımcılık yasaklarının ihlali durumunda, ayrımcılığa uğrayanların ya da eşitlik ilkesinin kendisi bakımından uygulanmadığını düşünenlerin koruma altına alınmasını sağlamak üzere devletlere çeşitli yükümlülükler getirilmiştir. Bunlardan en önemlisi, ayrımcılık uygulananların korunmasına ilişkin bir kurumsal yapının oluşturulmasıdır. Bu bağlamda makalede alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olarak adlandırabileceğimiz kurumsal yapının Avrupa Birliği’ne üye ülkelerdeki görünümü ele alınarak, kurumun, başta istihdam olmak üzere, eğitim ve benzeri alanlarda birden fazla ayrımcılık konusunda mı, yoksa istihdam alanında 2002/73/EEC sayılı direktifte öngörüldüğü şekliyle tek bir ayrımcılık alanında mı uzmanlaşacağının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. O nedenle öncelikle konuya ilişkin olarak çeşitli ülkelerdeki uygulamalar incelendikten sonra, ülkemizde söz konusu direktişerin öngördüğü kurumsal yapılanmada izlenmesi gereken strateji tespit edilmeye çalışılacaktır.

Equality Body: An Alternative Model for Dispute Resolution

Following the acceptance of the equal pay for equal work principle, this principle began to become a fundamental part of the Community policy and further develop through enactment of new directives and adoption of community programmes. In line with this development, in case of a breach of discrimination prohibitions, states were put under various liabilities in order to protect persons who are faced with discrimination or think that they have not been treated according to the equal treatment principle. The most important of these is the establishment of an institutional body in relation to protect the ones who were discriminated against. Within this context, in the article, while discussing the outlook of the institutional structure in the European Union member states which could be named the alternative way for dispute resolution, it is intended to evaluate if the Institution will specialize in multiple areas of discrimination including areas of education and alike, beginning with employment, or in the sole area of discrimination in employment as it is foreseen by the 2002/73/EEC Directive. Therefore, after analyzing relevant applications in various countries, it will be sought to find the necessary strategy to be followed in our country in structuring of the institution foreseen by the mentioned directives.

PDF

___

Aker, Halit (1996), “Sendikanın Yazılı Başvuru Üzerine Dava Açması”, Ankara Barosu Dergisi, Ocak, 67-86.
Akgün, Fevzi (2004), “İnsan Hakları İhlallerinin İncelenmesi, Araştırılması ve Sonuçlandı- rılması Süreci”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11-12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 34-37.
Aydın, Fatih (2004), “Türkiye’de İnsan Hakları nın Kurumsallaşması”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11-12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 83-87.
Başterzi, Fatma (1999), İş Yargısı, Ankara (Yayı mlanmamış Yüksel Lisans Tezi).
Başterzi, Fatma (2006), Yaşlılık Sigortası, Ankara, TİSK Yayın No: 275.
Bozkurt, Argun (1999), İş Mahkemeleri Usul Hukuku, Ankara.
Cormack, Janet- Mark Bell (2005), “Law in Europe. The 25 EU Member States Compared, Developing Anti Discrimination Law in Europe”. Prepared for the European Network of Independent Experts in the Non-Disrcimnation Field, September. http://www.migpolgroup. com/ multiattachments/3077/DocumentName/ legal_comparative1_en.pdf
Çelik, Nuri (1976), İş Hukuku II, Kollektif İş Hukuku, Sendikalar, İstanbul.
Çelik, Nuri (2006), İş Hukuku Dersleri, B.19, İstanbul.
Dutch Equal Treatment Commission, (DETC) (2006), Equality law and the work of the Dutch Equal Treatment Commission, http:// www.cgb.nl/_media/downloadables/Bookl e t % 2 0 D u t c h % 2 0 E q u a l % 2 0 T r e a t ment%20Commission.pdf
Eironline (2001), New anti-discrimination law adopted. http://eurofound.europa.eu/eiro/2001/ 12/feature/fr0112152f.html
Erhürman, Tufan (2000), “İdari Yargıda Özel Yetenek Koşulu”, 2000 Yılında İdari Yargı Sempozyumu, Danıştay Yayın Bürosu Yayınları No: 59, 37-55.
Esener, Turhan (1978), İş Hukuku, B.2, Ankara.
European Commission (2003), Promoting diversity, 21 bodies promoting diversity and combatin discrimination in the European Union, Executive Summary, Belgium.
European Commission (2006), Equality and Non-Discrimination Annual Report.
European Ombudsman and the Authors (2005), The European Ombudsman, Origins, Establishment, Evolution, Belgium.
Eyrenci, Öner (1984), Sendikalar Hukuku, İstanbul.
Gözübüyük, fieref (2006), Yönetsel Yargı, B.25, Ankara, Turhan Kitabevi.
Işık, Ercüment (2004), “Türk Çalışma ve Sosyal Güvenlik Mevzuatında AB’nin 2000/43 ve 2000/78 sayılı Direktişeri Bakımından Bir De ğerlendirme”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11-12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 41-43.
Işık, Rüçhan (1977), İşçi Sendikalarının Faaliyetlerinin Hukuksal Çerçevesi, Ankara.
Jakobsen, Bjørn Dılou - Eddıe Omar Rosenberg, Khawaja (2006), “Legal Assistance to Individuals Powers and Procedures of Effective and Strategic Individual Enforcement, Equinet (The European Network of Equality Bodies)”, Stratejic Enforcement: Powers and Competences of Equality Bodies (Editors: Soraya Abura, Fiona Palmer)
Jansen, Oswald – George Middeldorp (2001), Researching Dutch Law, Published January 2, http://www.llrx.com/features/dutch.htm
Lange, Gisela (2004), “Bazı AB Üyesi Ülkelerde Kadın-Erkek Eşitliğinin Uygulama Modelleri”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11-12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon dairesi Başkanlığı, 71-74.
Karadayı, Sevgi (2006), Türkiye’de İdari Yargı Reformu, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, DPT Uzmanlık Tezleri, Yayı n No: DPT: 2694.
Kuru, Baki (1990), Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. I, B.5, İstanbul.
Kuru, Baki- Ramazan Arslan-Ejder Yılmaz (2004), Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı B.15.
Kutal, Metin (1975), “Sendikal İlişkiler Açısından Yargıtayın 1975 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Eskişehir.
Moroğlu, Nazan (2006), Avrupa Birliği Anlaşmaları nda ve Yönergelerinde Kadın-Erkek Eşitliğ i, Sicil, S.4, 209-217.
Müderrisoğlu, Feridun (1974), Avukatlıkta Vekalet ve Ücret Sözleşmesi, Ankara.
Niessen, Jan (2004), “Ayrımcılıkla Mücadele Mevzuatının Uygulanmasında Eşitlik Kurumları nın Rolü”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11-12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 66-69.
Niessen, Jan- Janet Cormack (2004); “National specialised equality bodies in the wake of the EC anti-discrimination Directives”, Considerations for establishing single equality bodies and integrated equality legislation, (Editor: Janet Cormack), (20-30) http://www.migpolgroup. com/multiattachments/2479/DocumentName/ singleeqe.pdf.
Öden, Merih (2003), Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Ankara, Yetkin Yayınları.
Özbek, Mustafa (2004), Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Ankara, Yaklaşım Yayınları.
Pekcanıtez, Hakan (2005), “Alternatif Uyuşmazlı k Çözümleri”, Hukuki Perspektişer Dergisi, S. 5, Aralık, 12-16.
Report on Gender Equality Bodies, (2004), By the Network of legal experts on the application of Community law on equal treatment between women and men (15 October 2004) h t t p : / / w w w . e n u t . e e / l i s a / 1 5 9 R e port%20on%20Gender%20Equality%20Bodies. doc.
Savaş, Abdurrahman (2004), “Ayrımcılıkla Mücadelede İç İşleri Bakanlığının Çalışmaları”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11-12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 37-41.
Smith, I. T.-Thomas Gareth-David Mead (2003), Smith & Wood’s Indutrial Law, 8th Eddition.
Süral, Nurhan (2002), Avrupa Topluluğunun Çalışma Yaşamında Kadın-Erkek Eşitliğine Dair Düzenlemeleri ve Türkiye, (Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü), Ankara.
Süral, Nurhan (2006), “AB ve Türkiye’de Kadın İstihdamının Koşulları”, TİSK Kadın İstihdamı Zirvesi 10-11 fiubat 2006, TİSK Yayın No: 266, 38-51.
Şahlanan, Fevzi (1995), Sendikalar Hukuku, İstanbul.
Tangürek, Hüseyin Ali Âli (2006), “Eşitlik Kurumları, Hollanda Örneği ve Öneriler”, (Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hollanda Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı arasında 18 Mayıs 2005 tarihli ikili işbirliği protokolü çerçevesinde hazırlanan ve yürütülen“ İstihdamda Kadın-Erkek Eşitliğinin Güçlendirilmesi ” konulu projenin sonuç semineri’nde sunulan tebliğ. 20.12.2006)
TİSK (2006), “Sosyal Politika ve İstihdam” Başlıklı AB Müktesebatı ve Türkiye, TİSK AB mevzuatını İnceleme Komisyonu Raporu, Yayı n No: 268.
Tuğ, Adnan (1992), Sendikalar Hukuku, B.2, Ankara.
Tuncay, Can (1982), “İş Hukukunda Eşit Davranma İlkesi”, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
Tuncay, Can (1999), Toplu İş Hukuku, İstanbul.
Tuncay, Can (IHU), “Sendikanın Üyesini Davada Temsil Etmesi Halinde Üyenin Vekalet Ücretinden Sorumlu Tutulamayacağı”, İHU, Sen K.14 (No.1).
Tuncay, Can (2005), “Çalışan Kadının Analık Durumunda İzin ve Ücret Güvencesi,” Mercek Temmuz, 29-47.
Tunçomağ, Kenan (1985), İş Hukuku, C.II, B.2, İstanbul.
Ulucan, Devrim (2000), “Yeniden Yapılanma Sürecinde İş Hukuku Açısından Eşitlik İlkesi ve Uygulaması”, Turhan Esener’e Armağan, 191-203.
Uygur, Turgut (1980), İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Temel Kavramlar ve Yargılama, Ankara.
Üstündağ, Saim (1997), Medeni Yargılama Hukuku, C.I-II, B.6, İstanbul.
Weiss, Manfred (1995), Labour Law and Industrial Relations in Germany, Deventer.
Yenisey, Kübra Doğan (2006), “İş Kanununda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum, 2006/4, 63-81.
Yenisey, Kübra Doğan (2002), “Kadın-Erkek Eşitliği Bakımından Türk İş Hukuku’nun Avrupa Birliği Hukuku ile Olası Uyum Sorunları”, Yargıç Dr. Aydın Özkul’a Armağan, Kamu-İş 2002, S.4, 31-72.
Zengin, Zeynep Gökçe (2004), “Türk Hukuk Sisteminde Ayrımcılıkla Mücadeleye İlişkin Normlar”, Avrupa Birliğinde Ayrımcılıkla Mücadele ve Ülkemize Yansımaları Semineri, 11- 12 Ekim 2004, Ankara, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, 30-33.