Kur’ân-ı Kerim Meâl ve Tefsiri Adlı Eserin Tefsirdeki Metoduna Dair Bir İnceleme

Ülkemiz ilahiyat fakülteleri için İsmail Cerrahoğlu’nun tefsir ilminde önemli bir yeri vardır. Eserleri birçokilahiyat fakültesinde ders kitabı olarak okutulan, tefsir usulü ve tefsir tarihine dair ilk eserleri kaleme alan,tefsirde çığır açan, aynı zamanda alandaki pek çok hocanın da hocası olan Cerrahoğlu’nun tefsir yönteminiinceleme konusu yapmak, bizim açımızdan önem arz etmektedir.Cerrahoğlu 1983 yılında Talat Koçyiğit ile birlikte “Kur’ân’ı Kerim Meal ve Tefsiri” isimli eseri kaleme almışancak, 6 cilt olarak tasarlanan tefsirin sadece birinci cildi basılmış ve hocaların ortak çalışması olarak devamıgetirilememiştir. Eser; dili, üslubu, metodolojisi, kaynakları ve yorumları açısından özgün bir eserdir. Tefsirdeâyetler ne rivâyetlere boğulmuş ne de gereksiz açıklamalara yer verilmiştir. Herkesin anlayabileceği bir dil veilmi bir üslup kullanılmıştır. Eserde geçmiş bilgiler taklit edilmemiş, aksine yeri geldiğinde müfessirlerinçoğunluğuna muhalefet edilmiş, isrâilî bilgiler eleştirilerek reddedilmiş, bağlama uymayan konular yenidenyorumlanmış ve orijinal bir tefsir ortaya konulmuştur. Ayrıca tefsirde meal hatalarına dikkat çekilmiş vealternatif meal ortaya konulmuştur.Makalede Cerrahoğlu’nun “Kur’ân’ı Kerim Meal ve Tefsiri” adlı eserinde, tefsirde izlediği metodu ortayakoymayı ve tefsirin özgün yönlerini zikretmeyi hedeflemekteyiz. Tefsirin sadece tek cildi basıldığı için çalışmamız1. cilt ile sınırlıdır. Ayrıca incelemekte olduğumuz eser, her ne kadar Koçyiğit ve Cerrahoğlu tarafındanortak kaleme alınmış olsa da çalışmamız Cerrahoğlu ile ilgili olduğu için sadece Cerrahoğlu’nun isminizikredeceğiz.

An investigation about tafseer methodology in the book Kur’ân-ı Kerim ve Tefsiri

İsmail Cerrahoğlu, who is one of the well-known scholars of Qur’anic interpretation in theology faculties in Turkey, had a considerable impact on tafseer researches. It is of great importantance to examine his tafseer methodology, given the fact that he pionered writing boks on history and methodology of tafseer which are still used as textbooks in theology faculties in Turkey. In the mean time, he supervised many undergraduate students who are recently well-known scholars in the field. Cerrahoğlu together with professor Talat Koçyiğit planned in 1983 to author a book titled as Translation and Commentary of the Qur’an which would consist of 6 volumes. However, they were only-able to complete and publish the first volume and the rest of volumes could not be brought to public attetion. This tafseer is an original work in terms of language, methodology, resources and interpretations. The verses in the tafseer are neither overwhelmed by narrations nor by unnecessary explanations. A clear language with a scholarly approach were used in such a way that everyone could understand. Besied, a critial approach was adopted in this book rather than mentioning widespread information and ideas in previous boks. Also, narratives related to israliyat were not accepted. Apart from this the commentaries which are out f context were reinterpreted as well as indicating some translation mistakes and showing alternatives to them. As result, an original tafseer book had emerged. In our study, we aim to investigate the methodology of Qur’anic interpretation for Cerrahoğlu and identify the distinctive aspects of his approach. Our study covers the first volume of his tafseer which is the only published volume. Although the research was co-authored by Cerrahoglu and Kocyigit, we only referred to Cerrahoglu as our main topic in this article.

PDF

___

Akdemir, Salih. Cumhuriyet Dönemi Kur’ân Tercümeleri. Ankara: Akid Yayınları, 1989.
Albayrak, Halis. Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine. 7. Baskı. İstanbul: Şule Yayınları, 2015.
Aldemir, Halil. “Fatiha Sûresi’nde Nimet Verilenler, Gazaba Uğrayanlar ve Delâlette Olanlar”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12/1 (2012): 19-24
Altuntaş, Halil - Şahin, Muzaffer. Kur’ân-ı Kerim Meali. 12. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
Ateş, Abdurrahman. “Anlam Bütünlüğü Açısından Bakara 189. Âyet ile İlgili Bir Değerlendirme”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7/2 (2016): 9-30.
Ateş, Süleyman. Kur’ân’ı Kerîm ve Yüce Meâli. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
Aydemir, Abdullah. Tefsirde İsrâiliyyât. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
Aydın, İsmail. Kur’ân’ın Filolojik Yorumu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân-Kerîm Meâli. İstanbul: Düşün Yayınları, 2016.
Bilgin, Abdülcelil. Kur’ân’ı Tanımak, Ankara: Araştırma Yayınları, 2018.
Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed bin İsmâîl el-Cu’fî, Sahîhu’l-Buhârî. Thk. Muhammed Nizâr Temîm-Heysem Nizâr Temîm. Beyrut: Dâru’l-Erkâm, ts.
Cerrahoğlu, İsmail - Koçyiğit, Talât. Kur’ân’ı Kerim Meal ve Tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1990.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. 15. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. 6. Baskı. Ankara: Fecr Yayınları, 2014.
Cündioğlu, Dücane. Kur’ân Çevirilerinin Dünyası. 2. Baskı. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2005.
Çalışkan, İsmail. Tefsîr Usulü. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
Cessâs, Ebû Bekr Ahmed bin Alî. Ahkâmu’l-Kur’ân. Thk. Abdusselâm Muhammed Ali Şahîn. 4. Baskı. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2013.
Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakim ve Meâl-i Kerîm. Konya: Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2014.
Demirci, Muhsin. Tefsir Usulü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2016.
Dereli, Muhammed Vehbi. Problematik Açıdan Kur’ân-Sünnet İlişkisi. Ankara: Fecr Yayınları, 2010.
Durmuş, Zülfikar. Kur’ân’ın Türkçe Tercümeleri-“Aziz Kur’ân” ve “İnsanlığa Son Çağrı Örneği”. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2007.
Ebû Bekr İbnu’l-Arabî, Muhammed bin Abdullâh bin Muhammed el-Meâfirî. Ahkâmu’l-Kur’ân. Thk. Rizâ Farec el-Hamâmî. 4 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 2003.
Ebû Hâtim er-Râzî, Ahmet bin Hamdân. “Rab”. Kitâbu’z-zînê. Thk. Saîd el-Ğânimî. 1: 180. 2 Cilt. Beyrut: Menşûrâti’l-Cemel, 2015.
Ebû Hilâl el-Askerî, Hasen bin Abdullâh. el-Furûku’l-luğaviyye. Thk. Muhammed İbrâhîm Selîm. Kâhire: Dâru’l-ilm ve’s-sekâfe, 1997.
Ebû Hilâl el-Askerî, Hasen bin Abdullâh. el-Vücûh ve’n-nezâir fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Thk. Ahmed es- Seyyid. Lübnan: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2010.
Ebû Ubeyde Ma’mer bin el-Müsennâ et-Teymî. Mecâzu’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Fuad Sezgin. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü Hanci, ts.
Ebu Zeyd, Nasr Hamid. İlahi Hitabın Tabiatı. Trc. Mehmet Emin Maşalı. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2001.
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. B.y: Eser Neşriyat, 1971.
Fahruddîn er-Râzî, Muhammed bin Ömer bin Hasen bin Huseyn bin Alî et-Teymî. Mefâtîhu’lgayb/ Tefsîru’l-kebîr. Thk. İbrahîm Şemsuddîn - Ahmed Şemsuddîn. 4. Baskı. 23 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2013.
Fazlur Rahman. İslami Yenilenme Makaleler II. Trc. Adil Çiftçi. 4. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
Ferâhîdî, Ebû Abdurrahmân Halîl b. Ahmed. “Hamd, Haya’, Rab, Fahşa”. Kitâbu’l-ayn. Thk. Dr. Davud Sellum v.dğr. 174, 279, 189, 623. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 2004.
Ferrâ, Ebi Zekeriyyâ Yahyâ bin Ziyâd Abdullah. Meâni’l-Kur’ân. Thk. İbrahim Şemsuddîn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2002.
Gezgin, Galip. Tefsîrde Semantik Metot. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
Gökkır, Necmettin. Kur’ân Dilinin Sosyo-Kültürel Bağlamı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2014.
Güneş, Abdulbaki. Kur’ân’da Bütünlük Mucizesi. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2014.
Gürbüz, Faruk. Tercüme Problemleri ve Meâller. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
Güven, Şahin. Kur’ân’ın Anlaşılması ve Yorumlanmasında Çokanlamlılık Sorunu. İstanbul: Denge Yayınları, 2005.
Hârûn bin Mûsâ. el-Vücûh ve’n-nezâir fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Thk. Dr. Hâtem Sâlih el-Zâmin. Bağdâd: Vezâratu’s-Sekâfetü ve’l-A’lâm, 1988.
Hocaoğlu, Mustafa. Meal Yanlışları-I. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (2012): 129.
Işıcık, Yusuf. Kur’ân Meâli. 4. Baskı. Riyad: Daru’s-Seyyid, 2014.
İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferâc Cemalüddîn Abdurrahmân bin Alî bin Muhammed. Zâdu’l-mesîr fî ilmi’ttefsîr. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2015.
İbn Kesîr, İmâduddîn Ebû’l-Fidâ İsmail bin Ömer el-Kureşî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 4 Cilt. Riyad: Mektebetü Daru’s-Selam, 1994.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh bin Müslim ed-Dineverî. Te’vilu müşkili’l-Kur’’ân. Thk. Sa’d bin Necdet Ömer. Beyrut: Müesseseti’r-Risâle, 2015.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh bin Müslim ed-Dineverî. Tefsîru garîbu’l-Kur’ân. Thk. Seyyid Ahmed Sakr. Beyrut: el-Mektebetü’l-Alemiyye, 2007.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed bin Mukerrem el-Ifrikî el-Mısrî. “Hamd, Haya’, Rab, Fahşa”. Lisânu’l-Arab. Thk. Yusuf Bekai v.dğr. 1: 931, 1014, 1420; 2: 2983. Beyrut: Müesseseti’l- A’lem li’l-matbuât, 2005.
İslamoğlu, Mustafa. Hayat Kitabı Kur’ân. 2. Baskı. İstanbul: Düşün Yayınları, 2012.
İslamoğlu, Mustafa. Kur’ân’ı Anlama Yöntemi. 3. Baskı. İstanbul: Düşün Yayınları, 2017.
İsmail Hakkı İzmirli. Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Anlamı. İstanbul: Eren Yayınları, ts.
Karaalp, Cahit. Türkçe Meallerde Kavram Çevirileri Sorunu Salat Kavramı Örneği. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2017.
Karagöz, Mustafa. Dilbilimsel Tefsîr ve Kur’ân’ı Anlamaya Katkısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
Karaman, Hayrettin v.dğr. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsîr. 5. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
Karataş, Ali. Kur’ân’ı Kur’ân ile Anlama. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31 (2011): 177-197.
Karataş, Ali. Meallere Tarihi Verileri Yansıtmanın Gerekliliği Üzerine. EKEV Akademi Dergisi. 16/51 (2012): 204.
Karslı, İbrahim H. Kur’ân’ı Anlamaya Giriş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
Kırdar, Şehabeddin. Letaif luğaviyye ve lemasat beyaniyye fi’l-Kur’ân. Konya: Tekin Kitabevi, 2016.
Koçyiğit, Talat. Kur’ân’ı Kerim Meal ve Tefsiri. 7 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed bin Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ lî ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed İbrahim el-Hafnevî - Mahmûd Hâmîd Osmân. 12 Cilt. Kahire: Dâru’l-hadîs, 2002.
Kuşeyrî, Ebû Kâsım Abdulkerîm bin Hevâzin bin Abdulmelik. Letâifu’l-işârât/Tefsîru’l-Kuşeyrî. Thk. Abdullatîf Hasen Abdurrahmân. 2. Baskı. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2007.
Maşalı, Mehmet Emin. Tarihi ve Temel Meseleleriyle Kıraat İlmi. Ankara: Otto Yayınları, 2016.
Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed bin Muhammed bin Mahmûd. Tevilâtü Ehli’s-Sünne/Te’vilâtu’l- Kur’ân, Thk. Dr. Mecdi Basillum. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2005.
Muhammed Esed. Kur’ân Mesajı Meâl-Tefsîr. Trc. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. 5. Baskı. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
Mukâtil bin Süleymân bin Beşîr. Tefsîru Mukâtil Bin Süleymân. Thk. Ahmed Ferid. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
Mukâtil bin Süleymân bin Beşîr. el-Eşbâh ve’n-Nezâir fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Thk. Abdullâh Şehhâte. Kâhire: Dâru ğarîb, 2001.
Müslim bin Haccâc, Ebû Huseyn el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. Thk. Ahmed Zehve- Ahmed İnaye. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 2004.
Nehhâs, Ebû Ca’fer Ahmed bin Muhammed bin İsmail. Meâni’l-Kur’ân. Thk. Yahya Murad. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-hâdis, 2004.
Nesefî, Abdullâh bin Ahmed bin Mahmûd. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl/Tefsîru’n-Nesefî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2000.
Okuyan, Mehmet. Kur’ân’ı Kerîm’de Çokanlamlılık. İstanbul: Düşün Yayınları, 2013.
Özdeş, Talip. “Kavramdan Teoriye Nesh Problemi”. Günümüz Tefsir Problemleri. Editör: Ali Karataş, Yunun Emre Gördük. Ankara: Bilay Yayınları, 2018.
Özsoy, Ömer. Kur’ân ve Tarihsellik Yazıları. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2004.
Öztürk, Mustafa. Cumhuriyet Türkiyesinde Meal ve Tefsir Serencamı. 3. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
Öztürk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerîm Meâli Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
Öztürk, Mustafa. İlahi Hitabın Tefsiri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
Öztürk, Yaşar Nuri. Kur’ân’ı Kerîm Meâli(Türkçe Çeviri). 144. Baskı. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 2016.
Paçacı, Mehmet.“Tefsir’de Semantik ve Hermenötik”. İslami İlimlerde Metodoloji/Usûl Mes’elesi I. İstanbul: Ensar Yayınları, 2005.
Polat, Fethi Ahmet. Tefsîr Araştırmalarında Yöntem Sorunları I-II. 2. Baskı. Konya: Aybil Yayınları, 2014.
Ragıb el-İsfehânî Ebu’l-Kâsım Huseyn bin Muhammed. “Hamd, Haya’, Rab, Fahşa”. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Halil Ayteni. 138, 146, 190, 376. 3. Baskı. Beyrut: Dâru’l- Ma’rife, 2001.
Serinsu, Ahmet Nedim. Kur’ân ve Bağlam. 2. Baskı. İstanbul: Şule Yayınları, 2012
Sicistânî, Ebû Bekr Muhammed bin Azîz. Tefsîru garîbu’l-Kur’ân/Nuzhetu’l-kulûb, Kahire: Mektebetü Dâru’t-Turâs, 2008.
Suyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân bin Ebû Bekr bin Muhammed. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Mustafâ Deyb el-Bûğâ. 5. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
Sülün, Murat. Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2012.
Şimşek, M. Sait. Günümüz Tefsir Problemleri. 13. Baskı. İstanbul: Kitap Dünyası, 2016.
Şimşek, M. Sait. Kur’ân’ın Anlaşılmasında İki Mesele. 4. Baskı. İstanbul: Ekin Yayınları, 2004.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed bin Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 15 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2013.
Tâhir bin Âşûr. Muhammed, Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 12 Cilt. Tûnus: Dâru Suhnûn li’n-neşr ve’ttevzi’, ts.
Tirmîzî, Ebû İsâ Muhammed bin İsâ bin Sevre. Sünenü’t-Tirmîzî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2002.
Uzun, Nihat. Bağlam ve Kur’ân’ın Anlaşılması Üzerine. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
Vâhidî, Ebû’l- Hasen Alî bin Ahmed bin Muhammed. Esbâbu nüzûli’l-Kur’ân. Thk. Kemâl Besyûnî Zeglûl. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1991.
Yezîdî, Ebû Abdurrahmân Abdullâh bin Yahyâ Bin el-Mubârek. Garîbu’l-Kur’ân ve tefsîrihi. Thk. Muhammed Selîm el-Hâc. Beyrut: Alemu’l-kütüb, 1985.
Yüksel, Edip. Mesaj Kur’ân Çevirisi. 15. Baskı. İstanbul: Ozan Yayınları, 2016.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm bin es-Serî. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbuh. Thk. Dr. Abdulcelil Abduh Şelbî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-kütüb, 1988.
Zehebî, Muhammed Huseyn. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkâm, ts.
Zehebî, Muhammed Huseyn. Tefsir ve Hadiste İsrâîliyât. Trc. Enbiya - Asiye Yıldırım. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Cârullah Mahmûd bin Ömer bin Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve uyûnu’l-ekâvîl fî vucûhu’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdusselâm Şâhîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1995.
Zürkâni, Muhammed Abdulazim. Kur’ân İlimleri Menahilu’l-İrfan Tercümesi. Trc. Ramazan Şahan - Halil Aldemir. 2 Cilt. İstanbul: Beka Yayınları, 2015.