Makarnalık buğdayda (Triticum durum L.) sulama ve azotlu gübrelemenin verim ve bazı verim öğeleri üzerine etkisi

Bu araştırma; Haymana koşullarında 1996-97 ve 1997-98 yıllarında iki yıl süre ile yürütülmüştür. Kunduru-1149 ve Berkmen- 469 makarnalık buğday çeşitlerine üç farklı sulama ve 2-20 kg/da arasında değişen dört farklı azot dozu uygulanarak m2 de bitki sayısı, m2 de fertil başak sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane verimi ve birim alan tane veriminde ortaya çıkan değişimler incelenmiştir.Kunduru-1149 çeşidinde en yüksek birim alan tane verimi 1996-97 yılında 429, 1997-98 yılında 605 kg, Berkmen- 469 çeşidinde ise 1997 yılında 415, 1998 yılında 482 kg/da olarak ekilişte, sapa kalkma öncesinde, başaklanma öncesinde olmak üzere üç defa sulanan ve ekimle birlikte 2, sapa kalkma öncesinde 9, başaklanma öncesinde 9 kg/da saf azot verilen parsellerden elde edilmiştir. Kunduru-1149 çeşidinde m2 de bitki sayısı 475-496, m2 de fertil başak sayısı 546-600, başakta tane sayısı 35,85-41.50 ve başakta tane verimi 2,13-2.54 g arasında değişmiştir. Berkmen- 469 çeşidinde ise aynı değerler sırası ile 415-477, 521-554, 25.73-31.10, 1.40-1.55 g olarak belirlenmiştir.

The effect of nitrogen and irragation on the yield, yield components of durum wheat (Triticum durum L.)

The study was conducted at Haymana, Ankara during 1996-97 and 1997-98 to determine the effects of 3 different irrigation times and four fertilization levels of nitrogen on yield of two durum wheat cv. Kunduru 1149 and Berkmen 469. The results showed significant effects on number of plants per unit area, number of fertile spikes per unit area, number of grains per spike, grain yield per spike, and grain yield per unit area on some durum wheat varieties Kunduru-1149 and Berkmen-469. The highest grain yield per unit area in cv. Kunduru -1149 during 1996-97 and 1997-98 was 429 kg/da, and 605 kg/da respectively. Whereas the highest yield for cv Berkmen-469 during 1996-97 was 415 and 482 kg/da respectively.These values were harvested from the treatment of 3 different nitrogen fertilization levels (2 kg/da at sowing + 9 kg/da at booting + 9 kg/da at heading stages) along with similar irrigations. At this treatment were obsreved between number of plants per unit area ranged between 475 - 496, number of fertile spikes ranged between 546 - 600, number of grains ranged between 35.85 - 41.50 and grain yield per spike had range of 2.13-2.54 for Kunduru-1149. Whereas, number of plants per unit area ranged between 415-477,, number of fertile spikes ranged between 521-554, number of grains ranged between 25.73-31.10 and grain yield per spike had range of 1.40-1.55 g for cv. Berkmen-469.

PDF

___

Alptürk, C. 1975. Azotlu Gübre Miktarı ve Sulama Zamanları İle Tohum Miktarlarının Güzlük Buğday Çeşitlerinin Yetişmesine ve Verimlerine Etkileri. Topraksu Araş. Ens. Yayınları no: 37. Konya.
Anonymous, 1991. Production Year book. Volume 45, Rome, Italy.
Barutçu, A. 1974. Erzurum Ovasında Azotlu ve Fosforlu Gübrelerin Sulu ve Kıraç Şartlarda Yetiştirilen Kışlık Yayla- 305 ve Yazlık Kırık Buğday Çeşitlerinin Verimine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Yay. No:341, Ziraat Fak. Yayın No: 163, Araştırma Serisi No: 97, Erzurum.
Coşkun, Y., A. Öktem. (2004); Farklı Dozlarda ve Zamanlarda Uygulanan Azotun Makarnalık Buğdayın Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Harran Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 2003, 7 (3-4): 1-10.
Darwinkel, A. 1983. Ear Formation and Grain Yield of Winter Wheat As Affected By Time of Nitrogen Supply. Netherland Journal Of Agric. Sci. 31:211-225.
Dinçer, N. 1972. Azotlu Gübre ve Ekim Sıklığının Ekmeklik ve Makarnalık Buğdaylarda Verim Komponentleri ve Bazı Agronomik Karekterlere Etkisi Üzerinde Araştırmalar. Doktora. İzmir.
Duwayri, M. 1984. Comparision of Wheat Cultivars Grown In The Field Under Different Levels of Moisture. Cereal Research Communications, 12:27-34.
Ermiş, S., F. Gür, C. Alptürk ve M. Oflaz. 1975. Buğdayda Intaş Sulaması ile Diğer Sulamaların Verime Tesiri. Topraksu Araştırma Enstitüsü. Sonuç Raporu. Genel Yayın No:40, Konya.
Fowler, D.B. J. Brydon, B. A. Darroch, M. H. Enntz and A. M. Johnston. 1990. Environment And Genotype Influence On Grain Protein Concentration of Wheat And Rye. Agron . J., 82 : 655 - 664.
Gauer, L E., C. A, Gran, D. T. Gehl and L. D. Bail. 1992. Effects of Nitrogen Fertilization On Grain Protein Content, Nitrogen Uptake, And Nitrogen Use Efficiency of Six Spring Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars, In Relation To Estimated Moisture Supply. Can. J. Plant Sci. 72:235-241.
Güngör, H. ve K. Öğretir. 1980. Eskişehir Koşullarında Lizimetrede Yetiştirilen Şeker Pancarı, Buğday, Mısır ve Patatesin Su Tüketimleri. Topraksu Araş. Ens. Müd. Yayını no: 156, Eskişehir.
Hagras, A.M. 1985. Influence of Seed Rates And Nitrogen Fertilazition On Yield Durum Wheat. Annals of Agricultural Sciens, Ain Shams Üniversty, 30:929 - 949.
Innes, P., Hoogendoom, J., and Blackwell, R.D. 1985. Effects of Differences In Date Of Ear Emergence And Height On Yield Of Winter Wheat. . Journal Of Agricultural Science, camb. 105 : 543 - 549.
llbeyi, A., Deniz ,Y. 1998. Bolu Ovasında Yetiştirilen Buğdayın Azotlu Gübre İsteği. K. H. Gn. Md. Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü Yayınları Yayın no: 106 -1998. Ankara. Sayfa 360 - 370.
Katkat, A.V., N. Çelik, N. Yürür ve M. Kaplan. 1987. Ekmeklik Cumhuriyet-75 Buğday Çeşidinin Azotlu ve Fosforlu Gübre İhtiyacının Belirlenmesi. Türkiye Tahıl Sempozyumu. (Tübitak) Sayfa 583 - 591. Bursa.
Koç, M., A. Yazar, C. Barutçular, M. Tiryakioğlu, M. Sezen,. M. Kılıç. 2004. Kaliteli Makarnalık Buğday Üretiminin Geliştirilmesinde GAP. Bölgesi Potansiyelini Değerlendirebilme Olanaklarının Araştırılması. Proje no: Togtag/tarp - 1834. Tarım Orman ve Gıda teknolojileri Araştırma Grubu.
Korukçu, A., I. Arıcı, 1987. Kimi Tahıl Türlerinde Sulamanın Etkinliği. Türkiye Tahıl Sempozyumu. (Tübitak), Sayfa 201 - 207, Bursa.
Lelıevre, F., M. El Mourid and M. Abdan. 1981. Cultivation of Durum Wheat Without Irrigation In The Dukkala. Results of A Cultural Survay To Analyse The Limitations of Water Deficit. Hommes, Terre Et Eaux, 11: 17-35.
Madanoğlu, K. 1977. Orta Anadolu Koşullarında Buğdayın Su Tüketimi. Merkez Topraksu Araştırma Enstitüsü. Yayın No. 19. Ankara.
Majumdar, D. K. and N. Roychoudhury. 1981. Response To Irrigation, Nitrogen Leves and Seed Treatment With Ascorbic Acid of Wheat Grown Under Shallow Water Table. Indian Agriculturist. 25 : 241 - 247.
Mihalyfalvy, I. and M. FRANK. 1968. Water Requirement and Water Utilization of Winter Wheat. Növerytermels 17, No. 2: 11-27. Hungary.
Özer, M.S., I. Dağdeviren. 1983. Harran Ovası Kuru ve Sulu Şartlarda Buğdayın Azotlu Gübre İsteği. Topraksu Araş. Ens. Müd. Raporları Gen. Yay. No:12, Urfa.
Prıma, G. D. I., R.Somo and L. String. 1982. Nitrogen, It's Role In Controlling Yield And Quality of Durum Wheat In The Warn Rid Zone Of Scilly. Istuta Di Agronomia Generalee Cultivaziona Erbacoe. 121 - 137. İtaly (Soil And Fertilizer Abs. 46).
Redy, S. C. and M. K. Redy. 1979. Response of Dwarf Wheat Varieties To Levels of Nitrogen. Andhra Agricultural Journal. 26: 95 - 97.
Sade, B., A. Akçin. 1993. Farklı Sulama Seviyeleri ve Azot Dozlarının Makarnalık Buğday Çeşitlerinin (Triticum durum Desf.) Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu. Sayfa : 513-532. 1993-Ankara.
Smith, L 1962. Fertilizer Can Effect Wheat Quality . Kansas AGRİC. Station Repirint No. 12. Manhattan, Kans.
Tuik, 2004. http://www.tuik.gov.tr. Tarla ürünleri. Field crops 2004. (ulaşım: 27.05.2006)
Üstün, H., ve Ç. Ayla. 1993. Ankara Kesikköprü Koşullarında Buğdayın Azot Su ilişkileri ve Su Tüketimi. Topraksu Gen. Yay. No:178, Ankara.
Yurtsever, E. 1994. Ankara Koşullarında Erken ilkbahar Sulamalarının Kışlık Buğdayda Verime Etkisi. A. Ü. Zir. Fak. Bilimsel araştırma ve incelemeler. No. 751. Yayın No. 1357, Ankara.
Zabunoğlu, S. 1983 .Gübreler ve Gübreleme. Ank. Üniv. Zir. Fak., Yayın No. 877, Ders Kitabı. No. 242. Ankara.