ZERDÜŞTÎLİK VE İŞRÂKÎLİK’TE GÜNEŞ FENOMENİ

İnsanlık medeniyet destanı, bütün insanların tarih boyunca devam eden birikimli ve ortak çabalarının bir sonucu olarak yazılmıştır. Bu görkemli destan kuşaklar boyu sözlü ve yazılı olarak güçlenerek ve büyüyerek varlığını günümüze kadar taşımıştır. Bu çalışma bütün insanlığın ortak derdi sayılan bilgelik arayışının bir örneği olarak düşünülmüş ve hazırlanmıştır. Çalışmanın konusu kadîm İran dinlerinin merkezî kanadını oluşturan Zerdüştîlik ile İslam'ın felsefî ve irfanî okulu sayılan İşrâkîlikte Güneş fenomenidir. Konu ezelî hikmet arayışı, dinlerde hakikat birliği ve beşeri mana arayışının bir çabası olarak din fenomenolojisi ışığında incelenmiştir. Çalışmada Zerdüştîliğin kutsal kitabı Avesta, Pehlevice metinler ile Sühreverdî'nin yazdığı eserlerden istifade ederek hazırlanmıştır. Bu çalışmanın amacı dinlerde ortak fenomenlere ve sembollere dikkat çekmek vesilesiyle insanî hikmet arayışının ayak izlerini takip ederek hikmetin birliğine ve buradan hareketle dinlerin ortak membaına ışık tutmaktır. Güneş fenomeni odaklı bu çalışmanın sonucunda İşrâk hikmetinin, kadîm İran geleneğinden beslenerek ve bunu İslam potasında eriterek ezelî mayanın güçlü bir geleneği olarak tezahür ettiği anlaşılmıştır

The Solar Phenomenon in Zoroastrianism and Illuminationism

The epic of human civilization has been written as a result of the cumulative and joint efforts of all people throughout history. This magnificent epic has carried its existence to the present day by strengthening and growing in oral and written form for generations. This study has been thought and prepared as an example of the search for wisdom, which is considered the common concern of all humanity. The subject of the study is the Sun phenomenon in Zoroastrianism, which is the central wing of ancient Iranian religions, and in Ishraqism, which is considered the philosophical and wise school of Islam. The subject has been examined in the light of religious phenomenology as an effort to seek eternal wisdom, unity of truth in religions and human meaning. The study has been prepared by making use of the Avesta, the holy book of Zoroastrianism, Pahlavi texts and the works written by Suhrawardi. The aim of this study is to draw attention to the common phenomena and symbols in religions and to shed light on the unity of wisdom and the common source of religions by following the footsteps of the search for human wisdom. As a result of this study focused on the solar phenomenon, it has been understood that the wisdom of Ishraq manifests as a powerful tradition of eternal yeast by feeding on the ancient Iranian tradition and melting it in the Islamic pot.

PDF

___

Alıcı, M. (2012). Kadim İran’da Din (1. bs). Ayışığı Kitapları.
Bakıri, M. (1389). Dinha-yı İran-ı Bastan (4. bs). Neşr-i Katre.
Dadegî, F. (1390). Bundahişn (M. Behar, Çev.). İntişarât-i Tus.
Gaffarî, S. M. H. (1380). Ferheng-i İstilahat-i Âsâr-i Şeyh-i İşrak,. Encümen-i Âsar ve Mefâhir-i Ferhengî.
Kızıl, H. (2013). Hint ve İran mitolojilerine göre mitra. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 10, 26-41.
Kristensen, A. E. (1388a). İran der Zaman-i Sasaniyan (Reşid Yasemî, Çev.). İntişârât-i Sada-yi Muasir.
Kristensen, A. E. (1388b). Mazdaperesti Der İran-i Kadim (Z. Safa, Çev.). İntişârât-i Hirmend.
Kristensen, A. E. (1393). Nuhustin İnsan ve Nuhustin Şehriyar (J. Amuzgar & A. Tefezzuli, Çev.). Neşr-i Çeşme.
Meçin, M. M. (2021). Zerdüştîlik ve İşrakîlik’te Tanrısal karizma: Hurra. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, 21-33.
Molla Sadrâ. (1315). Ta’lîk (Şerhu Hikmeti’l-İşrâk). Taş baskı.
Muin, M. (1327). Hurrahşu’l-kebîr. iMecelle-i Yağma, 2.
Muin, M. (1387). Mecmua-yi Makalat. Neşr-i Seyda.
Nezarizade, F., & Hacıali, F. M. (1394). Nemad-i Hurşid der Huner-i İran-i Bastan. Devvomin Hemayeş-i Milli-yi Bastanşinasi-yi İran, 6, 1-16.
https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_tanr%C4%B1lar% C4%B1n%C4%B1n_listes, Erişim tarihi: 02.01.2022.
Purdavud, İ. (1394a). Avesta: Vispered, Horda Avesta, Vendidad (C. 4). İntişârâti Nigah.
Purdavud, İ. (1394b). Avesta: Yeştha (C. 2). İntişârât-i Nigah.
Purnamdariyân, T. (1390). Akl-ı Surh: Şerh ve Te’vil-i Dastânhâ-yi Remzî-yi Sühreverdî (1. bs). İntişârât-i Sohan.
Ragozin, Z. A. (1889). Media, Babylon and Persia, Including a Study of the Zend Avesta from the Fall of Nineveh to the Persian War.
Rezi, H. (1390). Ayin-i Muğan (3. bs). İntişârât-i Sohen.
Sühreverdî. (1373). Hikmetü’l-İşrâk. İçinde Mecmua-yi Musannefât (2. bs, C. 2). İntişârât-i Muessese-i Mutalaat ve Tahkikat-i Ferhengi.
Sühreverdî. (1375a). Akl-ı Surh. İçinde Mecmua-yi Musannefât (2. bs, C. 3). İntişârât-i Muessese-i Mutalaat ve Tahkikat-i Ferhengi.
Sühreverdî. (1375b). Elvâh-ı İmadî. İçinde Mecmua-yi Musannefât (2. bs, C. 3). İntişârât-i Muessese-i Mutalaat ve Tahkikat-i Ferhengi.
Sühreverdî. (1375c). Mukâvemât. İçinde H. Corbin, S. H. Nasr, & N. Habibi (Ed.), Mecmua-yi Musannefât-i Şeyh-i İşrâk (2. bs). İntişârât-i Muessese-i Mutalaat ve Tahkikat-i Ferhengi.
Şirazî, K. (1383). Şerhu Hikmeti’l-İşrâk (Abdullah Nuranî & Mehdi Muhakkik, Ed.; 1. bs). Encümen-i Asar ve Mefahir-i Ferhengi.
Uşiderî, C. (1370). Danışname-yi Mazdayesna (5. bs). Neşr-i Merkez.
Vendidad. (t.y.). İçinde Avesta.
Yesna. (t.y.). İçinde Avesta.
Yeştha. (t.y.). İçinde Avesta.
Zakirin, M. (t.y.). Berresi-yi Nakş-i Hurşid ber Sefalineha-yi İran. Neşriye-yi Hunerha-yi Ziba-Hunerha-yi Tecessumi, 46, 22-33.