TÜRK OCAĞI’NDA İRAN’A YÖNELİK PANTÜRKİST BİR KONFERANS VE BU KONFERANSIN AKİSLERİ

Eski bir istihbarat subayı olan Ruşeni Bey, 20 Temmuz 1923’te Türk Ocağı’ndabir konferans verir. Pantürkist fikirlerin ve İran’ı tahkir eden ifadelerin geçtiği bukonferans, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından yeni bir düzen kurmaya çalışan Türkiyeve İran arasında kısa süreli bir gerginlik yaratmıştır. Ruşeni Bey’in Türk Ocağı’ndakikonuşması, İran‘da tepki ile karşılanmış ve Pantürkizm fikrine bir derece olsun katkısunmadığı gibi İran ulusal kimliğini öne çıkaran, Pantürkizm’i ve hatta Türk kimliğinikınayan söylemlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu konferansa İranHükümetinin verdiği resmi tepki neticesinde Türk Hükümeti olayın büyümesinin önünegeçmiştir. Makalede, Türk Ocağı konferansı, bu konferansa İran ve Türkiye’de verilentepkiler ve İran’da Pantürkizm’in yarattığı tesir anlatılacaktır.

A Panturkist Conference On Iran At Türk Ocağı And Responses To This Conference

Ruşeni Bey, a former intelligence officer, gave a conference on 20 July 1923 at the Türk Ocağı. Panturkist ideas and expressing insults to Iran of this conference has created a short-term tension between Turkey and Iran which are trying to establish a new order after the First World War. Ruşeni Bey's speech in the Türk Ocağı was met with reaction in Iran and not contributing the idea of Panturkism to a degree; it has led to the emergence of Iranian national identity, Panturkism and even discourses condemning the Turkish identity. As a result of the official reaction of the Iranian government, the Turkish government overcame the event. In the article, Türk Ocağı conference, the conference's responses in Iran and Turkey and effects of Pan-Turkism in Iran, will be described.

PDF

___

Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO);3844/288240.
Dahiliye Şifre Evrakı (DH.ŞFR); 451/34, 457/36,545/94.
Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR.İM);20/35.
Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR.İM);99/10.
İrade-i Harbiye (İHB); 169/32.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi TBMM Azasının Tercüme-i Hal Kağıdı Örneği,Sicil No. 862.
Yeni Mecmua, Cilt 4, No.81,( 2 Ağustos 1923).
Vakit, ( 5 Temmuz 1922).
ATABAKI, T. (2010),“Pantürkizm ve İran Milliyetçiliği” İran ve Birinci Dünya Savaşı Büyük Güçlerin Savaş Alanı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, ss. 125-140.
BAYAT, K. (1386), Pantürkizm ve İran, Tahran.
CİN B.(2007), Türkiye- İran İlişkileri (1923-1938), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara.
ÇETİNSAYA, G.(Kasım 2000), “Milli Mücadele'den Cumhuriyet'e Türk-İran İlişkileri 1919- 1925”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XVI, S. 48, ss. 783-784.
F.Ş, “ İranlı Kardeşlerimize-1”,(29 Ekim 1923), Varlık.
F.Ş, “İranlı Kardeşlerimize-2”, (1 Kasım 1923), Varlık. “İran Hakkında Bir Konferans”, (21 Temmuz 1923), Vatan.
METİN, B. (2012), Birinci Dünya Savaşında İran Coğrafyasında Etnik, Dini ve Siyasi Nüfuz Mücadeleleri, Berkan Yayınevi, Ankara.
ŞİMŞİR, B. N. (2001), Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, C. II, Türk Tarih Kurumu yayını, Ankara.
TUNAYA, T.Z. (2009), Türkiye’de Siyasi Partiler, C. 3, İletişim Yayınları, İstanbul.
YAZICI, S. (2012) “Edirne Ayaklanması (1908)”, Uluslararası Edirne’nin Fethi’nin 650. Yılı Sempozyumu Bildiriler Kitabı (4 - 6 Mayıs 2011), Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Edirne, ss. 329-339.