TENVÎR-İ EFKÂR ve TEFHÎM-İ İNSANİYYET KİTABININ İNCELENMESİ

Bu çalışmada, 1324 (1908/1909) yılında yayımlanan Tenvîr-i Efkâr ve Tefhîm-iİnsaniyyet adlı eserin 13. baskısı günümüz alfabesine çevrilerek çeşitli açılardanincelenmiştir. Tenvîr-i Efkâr ve Tefhîm-i İnsaniyyet, Ta’lîm-i Kıraat’in üçüncü cildinioluşturmaktadır. Eser, Kitapçı Arakel tarafından yazılmış, Muallim Naci tarafından tashihedilmiştir. Çalışmada, nitel araştırma tekniklerinden doküman analizi kullanılmıştır.Eserin; 26’sı ahlâkî, 13’ü fennî ve 5’i ahlâkî-fennî ders olmak üzere 44 dersten oluştuğu,bu derslerde kullanılan metinlerin 27’sinin bilgilendirici metin, 16’sının öyküleyici metinve 1’inin şiir metni olduğu saptanmıştır. Metinlerin ortalama 423 kelimeden oluştuğubelirlenmiştir. Ayrıca önceki ciltlerde anlamları sayfa altında verilen bilinmeyenkelimelerin kitabın sonuna lügatçe olarak eklendiği belirlenmiştir. Kitaptaki bazımetinlerin kitabın birinci ve ikinci cildine gönderme yaptığı, bazı metinlerin kitap-içigöndermede bulunduğu, bazı metinlerin ise seri metinler olarak kitaba konulduğu tespitedilmiştir. Bu hususlar, Ta’lîm-i Kıraat setinin bütünsel bir bakış açısıyla ve okumaöğretiminde aşamalılık ilkesine uyularak yazıldığını göstermektedir.

Evaluation of the Book of Tenvîr-i Efkâr ve Tefhîm-i İnsaniyet

In this study, 13th edition of Tenvîr-i Efkâr ve Tefhîm-i İnsaniyyet published in 1324 (1908/1909) was studied from various aspects, after being transcribed into the current alphabet. Tenvîr-i Efkâr ve Tefhîm-i İnsaniyyet was 3rd volume of Ta’lîm-i Kıraat. This book was written by Kitapçı Arakel and revised by Muallim Naci. The study was conducted by document analysis of the qualitative research techniques. In the study, it was found that the 3rd book had 44 texts, including 26 moral lessons, 13 scientific lessons and 5 moral-scientific lessons. Of the 44 texts used in these courses, 27 were informative texts, 16 were narrative texts and 1 was a poem text. It was determined that the texts had an average of 476 words in length. In addition, it was determined that, the unknown words whose meanings were given under the page in the previous volume, were added to the end of the book as a dictionary. It was identified that some texts in the book referred to the first and second volumes of the book, some texts had in-book references, and some texts were included in the book as serial texts. These points indicate that Ta’lîm-i Kıraat set was written with a holistic view and in accordance with the principle of progressivity.

PDF

___

Aktaş, Ş. Gündüz, O.(2002). Yazılı ve sözlü anlatım-Kompozisyon sanatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Akyol, H. (2009). Okuma. Kırkkılıç, A. ve Akyol, H. (Ed.). İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Binbaşıoğlu, C. (1999). İlkokuma ve yazma öğretiminin ve alfabe kitaplarının tarihsel gelişimi. Eğitim ve Bilim, 24(114), 8-34.
Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Cemaloğlu, N. ve Yıldırım, K. (2008). İlkokuma ve yazma öğretimi. Ankara: Nobel.
Devellioğlu, F. (2004). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
Forster, N. (1995). The analysis of company documentations. In C. Casell & G. Symon (Eds.), Qualitative methods in social research. London: Sage.
Göğüş, B. (1970). Anadili olarak Türkçenin öğretimine tarihsel bir bakış. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 18, 123-154.
Gökçe, B. (2012). 1925 yılında yayımlanan “Küçük mektebliye: Yeni millî kıraat” kitabının incelenmesi ve değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(2), 1-39.
Güneş, F. (2017). Öğrenmek için okuma. Türk dili ve edebiyatı araştırmaları/makaleler içinde. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Kitapçı Arakel. (1313-1897/1898). Ta’lîm-i kıraat (Birinci kısım): Malûmât-ı ibtidâiyye ve nesâyih-i nâfia. (25. Baskı). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Nişan Berberyan-Mikâil Kalpakçıyan Matbaası.
Kitapçı Arakel. (1325-1909/1910). Ta’lîm-i kıraat (İkinci kısım): Tehzîb-i ahlâk ve ıslâh-ı nefs. (21. Baskı). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Hilâl Matbaası.
Kitapçı Arakel. (1908-1909). Ta’lîm-i Kıraat: Tenvîr-i efkâr ve tefhîm-i insaniyyet (3.Kısım). (Tashih: Muallim Naci). İstanbul: Kitapçı Arakel Matbaası.
Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh Nâfi (2002). Maârif-i umûmiye nezâreti tarihçe-i teşkilât ve icrââtı (Yayına Hazırlayanlar: M. Ergün, T. Duman, S. Arıbaş ve H. H. Dilaver). Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Basımevi.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Ruşen, M. (1999). Hızlı okuma. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Şahbaz, N. K. (2005). Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar (1839-1928) Türkiye’de ilkokuma yazma öğretimi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Şemsettin Sami. (1987). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Tan, N. (2000). Çözümleme metoduyla cümle öğretimi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
Yalçın, B. (2010). İlk okuma yazmayı öğrendiği yönteme göre ilköğretim ikinci sınıf öğrencilerinin okuma yazma hatalarının karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 23-38.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, B. (2015). Kitapçı Arakel’in yayın katalogları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.