LİSE ÖĞRENCİLERİNİN BİLİŞÜSTÜ FARKINDALIK DÜZEYLERİ İLE LİDERLİK BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın temel amacı; lise öğrencilerinin bilişüstü farkındalık düzeyleri ile liderlik becerileri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada; nicel yöntemli ilişkisel (korelasyonel) ve nedensel karşılaştırmalı araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini Malatya ili Yeşilyurt ve Battalgazi Merkez ilçelerinde bulunan liselerde 2017-2018 eğitim öğretim yılında öğrenim görmekte olan toplam 36112 öğrenci oluştururken, örneklemini ise seçkisiz yöntemle belirlenen 389 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi belirlenirken kolay ulaşılabilirlik yöntemi esas alınmıştır. Yeşilyurt ve Battalgazi merkez ilçelerinde bulunan her bir ilçeden birer tane olmak üzere toplamda iki adet ortaöğretim kurumu araştırma kapsamına alınmışlardır. Özel ortaöğretim kurumları ise araştırma kapsamına alınmamışlardır. Araştırmada kullanılan ölçme aracının birinci bölümü katılımcıların demografik bilgilerinden oluşmaktadır. İkinci bölümde ise Howard, Miller, Murphy ve Sperling (2002) tarafından geliştirilen, iki boyutlu olan (bilişüstü bilgi ve bilişüstü düzenleme) “Küçükler için üstbilişsel farkındalık ölçeği B formu” (Junior metacognitive awareness inventory version B) bulunmaktadır. Bu ölçeği Türkçe’ye çevirip gerekli güvenirlik ve geçerlik çalışmalarını yapan Aydın ve Ubuz (2010) Bilişüstü Yetiler Envanteri olarak adlandırmışlardır. Araştırmanın üçüncü bölümünde ise lise öğrencilerinin liderlik beceri düzeylerini belirleyebilmek amacıyla Roets (1992) tarafından geliştirilen “Roets Liderlik Değerlendirme Ölçeği” (Roets’ Leadership Rating Scale) bulunmaktadır. Bu ölçeği Türkçe’ye çevirip, gerekli güvenirlik ve geçerlik çalışmalarını yapan Çayırdağ ve Acar (2007)’ın uyarladığı ölçek orjinal ismiyle kullanılmıştır. Araştırmada ulaşılan verilerin normallik dağılımına bakılıp, hatalı veya eksik doldurulan ölçekler ayıklanmış olup 423 ölçekten geriye kalan 389 ölçek üzerinden analizler yapılmıştır. Elde edilen veriler, bağımsız gruplar t Tek Yönlü ANOVA ve Basit Doğrusal Korelasyon testlerine tabi tutulmuştur. Araştırma kapsamında toplanan verilerin analizleri SPSS 23.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda; lise öğrencilerinin bilişüstü farkındalık düzeyleri ile liderlik becerileri arasında olumlu yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Investigation of the Relationship Between Cognitive Awareness Levels and Leadership Skills of High School Students

The main purpose of this research is; The aim of this study is to investigate the relationship between high school students' level of cognitive awareness and leadership skills. Study; The quantitative method was used for correlational and causal comparative research. The study population consisted of 31000 students studying in 2017-2018 academic year in the high schools in Malatya province, Yeşilyurt and Battalgazi Merkez districts. He sampling method of the study was based on the method of easy accessibility. Two secondary schools were included in the study, one from each district in the central districts of Yesilyurt and Battalgazi. Private secondary education institutions are not included in the study. The first part of the measurement tool used in the research consists of the demographic information of the participants. İn the second part, the twodimensional (metacognitive knowledge and metacognitive) developed by Howard, Miller, Murphy and Sperling (2002). and Aydın and Ubuz (2010) 's Metacognitive Ability Inventory. In the third part of the study, in order to determine the leadership skill levels of high school students, the Roets 'Leadership Rating Scale (Roets' Leadership Rating Scale) developed by Roets (1992) was translated into Turkish. adapted to the scale. In this study, the normality distribution of the data obtained was analyzed, and faulty or incomplete filled scales were extracted. The data obtained were subjected to independent groups T, One-Way ANOVA and Simple Linear Correlation tests. The analyzes of the data collected within the scope of the research were done by using SPSS 23.0 package program. As a result of the research It was found that there was a positive relationship between high school students' level of cognitive awareness and leadership skills.

PDF

___

Akpunar, B.(2011). Biliş ve üstbiliş kavramlarının zihin felsefesi açısından analizi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/4, 353-365.
Alkaya, Y. (2004). Lise öğrencilerinin iletişim ve empati becerilerinin sosyodemografik değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Altındağ, M. (2008). Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi öğrencilerinin yürütücü biliş becerileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Anderson, R. C. & Pearson, P. D. (1984). A schema-theoretic view of basic processes in reading comprehension. Technical Report No. 306.
Arslan, F. & Uğurlu, Ö. Y.. (2017). 1997-2017 yılları arasında liderlik becerileri ile ilgili araştırmaların içerik analizi ile incelenmesi. Journal of Management and Economics Research, Cilt/Volume: 15 Sayı/Issue: 2 Mayıs/May 2017 ss./pp. 62-80.
Aydın, M., Dündar, R & Kaya, F. (2017). Yerel Tarih Etkinlikleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, (Edit: Ramazan Sever, Mesut Aydın ve Erol Koçoğlu), Alternatif Yaklaşımlarla Sosyal Bilgiler Eğitimi. S, 503-16, Pegem Akademi Yayınevleri, Ankara.
Aydın, U. & Ubuz, B. (2010). Turkish version of the junior metacognitive awareness inventory: The validation study. Education and Science, 35(157), 30-45.
Bağçeci, B., Döş, B. & Sarıca, R. (2011). İlköğretim öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile akademik başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 551-566.
Beauford, J. (1996). A Case Study of Adult Learners’ Metacogtive Strategies in Factoring Polynomials over theIntegers.Unpublished doctoral dissertation, University of Texas, Austin.
Berberoglu, G. & Hei, L. M. (2003). A comparison of university students’ approach to learning across Taiwan and Turkey. International Journal of Testing, 3(2), 173-187.
Brick, T. A. (1998). A national survey of FFA member's selfperceived leadership skills (Doctoral dissertation) Retrieved from ProQuest Dissertations and Theses. ( UMI No: 9915210)
Brown, A. L. (1978). Knowing When, where, and how to remember: A problem of metacognition. In R. Glasser (Ed.), Advances in instructional psychology. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
Büyüköztürk, Ş. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem A: Ankara.
Can, N. (2006). Öğretmen liderliğinin geliştirilmesinde müdürün rol ve stratejileri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 349-363.
Cansoy, R. (2015). Türkiye’de ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin gençlik liderlik özelliklerinin incelenmesi (Yayınlanmış doktora tezi). Osman Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Chan, D. W. (2000). Assessing leadership among chinese secondary students in hong kong: The use of the roets rating scale for leadership. Gifted Child Quarterly, 44(2), 115-122.
Connelly, M. S., Gilbert, J. A., Zaccaro, S. J., Threlfall, K. V., Marks, M. A., & Mumford, M. D. (2000). Exploring the relationship of leadership skills and knowledge to leader performance. Leadership Quarterly, 11, 65−68.
Cook, C.W., Phılıp, L., Hunsaker, R. & E. Coffey. (1997) .Management and Organizational Behavior, McGraw Hill Book Com.Chicago, USA.
Çakıroğlu, A. (2007). Üstbiliş. Türkiye Sosyal Arastırmalar Dergisi, 11(2), 21-27.
Çayırdağ, N. & Acar, S. (2007). Roets’un Liderlik Değerlendirme Ölçeğinin (RLDÖ) Güvenirlik ve Geçerlik Çalısması, 16.Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Eğitim Fakültesi, 5-7 Eylül, Tokat.
Demir, Ö. & Özmen, S. K. (2011) Üniversite öğrencilerinin üst biliş düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 145-160
Demirel, Aşkın & Yağcı, (2015). An investigation of teacher candidates’ metacognitive skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 1521-1528.
Desoete, A. & Roeyers, H. (2002). Off-line metacognition – a domain-specific retardation in young children with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 25, 123-139.
Desoete, A., Roeyers, H. & Buysee, A. (2001). Metacognition and mathematical problem solving in grade 3. Journal of Learning Disabilities, 34, 435-449.
Dhuey, E., & Lipscomb, S. (2008). What makes a leader? Relative age and high school leadership. Economics of Education Review, 27, 173– 183.
Durmuş, Ö. (2011). İlköğretim ve lise öğrencilerinde görülen liderlik davranışlarının araştırılması (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, Çanakkale
Eggen, P. & Kauchak, D. (2001). Educational psychology. New Jersey, NJ: Merrill Prentice Hall.
Emir, S., & Acar, S. (2007) “Zekâ-Liderlik İlişkisi: Üstün Zekâlı Olan Ve Olmayan Öğrencilerin Liderlik Becerilerinin Karşılaştırılması”, Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2).
Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L.R. Resnick (Ed.), The Nature of intelligence. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
Flavell, J. H. (1979). Metacognitive and Cognitive Monitoring: A New Area of Cognitive Developmental Inquiry. American Psychologyst, 34, 906-911.
Gourgey, A. F. (1998). Metacognition in basic skills instruction. Instructional Science, 26, 81-96.
Hacker, D. J. & Dunlosky, J. (2003). Not all metacognition is created equal. New Directions for Teaching andLearning, 95, 73-79.
Hambrick, D. C., & Mason, P. A. (1984). Upper echelons: The organization as a reflection of its top managers. Academy of Management Review, 9, 193−206.
Hooijberg, R., Hunt, J. G., & Dodge, G. E. (1997). Leadership complexity and development of the Leaderplex Model. Journal of Management, 23, 375−408.
Huitt, W. (1997). Metacognition. educational psychology ınteractive. Valdosta, GA: Valdosta State University.
Jager, B., Jansen, M. & Reezigt, G. (2005). The development of metacognition in primary school learningenvironments. School Effectiveness and School Improvement, 16, 179-196.
Kabakçı, Ö. F. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerin sosyal duygusal öğrenme becerileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Katz, R. L. (1974). Skills of an effective administrator. Harvard Business Review, 52(5), 90−102.
Kaya, F. (2017). Kutadgu bilig'e göre liderde bulunması gereken temel vasıflar. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/33.
Kırbaç, M. (2013). Eğitim örgütlerinde toksik liderlik. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İnönü Üniversitesi, Malatya.
Koç, C. & Karabağ, S. (2013). İlköğretim ikinci kademe (6-8. Sınıf) öğrencilerinin bilişüstü yetileri ile başarı yönelimlerinin incelenmesi (Bingöl İli Örneği). NWSA-Education Sciences, 8(2), 308-322.
Koçel, T., (1998). İşletme Yöneticiliği. Beta Yayınları. İstanbul.
Koçoğlu, E. & Aydın, M. (2017). Alan Uzmanlarına Göre 2017 Sosyal Bilgiler Programının 2005 Programı Çerçevesinde Analizi, İnternational journal of Social Science Research, 6 (1), S, 60-72.
Kolic-Vehovec, S. & Bajsanki, I. (2006). Age and gender differences in some aspects of
Konan, N. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin okuma alışkanlıkları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 31-59.
Korkut, F. (1996). İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (7), 18-23.
Kruger, J., & Dunning, D. (1999). Unskilled and unaware of it: How differences in recognizing one’s own incompetence lead to inflated selfassessments. Journal of Personality and Social Psychology. 77(6), 1121-1134.
Kuçuradi, İ. (2003). Sunuş yazısı. Geleceğin eğitimi için gerekli yedi bilgi, (Yazar: E. Morin; Çev: H. Dilli). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Lau, A. W., & Pavett, C. M. (1980). The nature of managerial work: A comparison of public- and private-sector managers. Group & Organization Studies, 5, 453−466.
Lucangeli, D. & Cornoldi, C. (1997). Mathematics and metacognition: What is the nature of relationship? Mathematical Cognition, 3, 121-139.
Mahoney, T. A., Jerdee, T. H., & Carroll Jr. S. J. (1965). The jobs of management. Industrial Relations, 4, 97−110. metacognition and reading comprehension. Drustvena Istrazivanja, 15(6), 1005-1027
Mintzberg, H. (1973). The nature of managerial work. New York: Harper and Row.
Morin, E. (2003). Geleceğin eğitimi için gerekli yedi bilgi. Çeviren: H. Dilli. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Mumford, M. D., Marks, M. A., Connelly, M. S., Zaccaro, S. J., & Reiter-Palmon, R. (2000c) “Development Of Leadership Skills: Experience And Timing”, The Leadership Quarterly, 11(1), 87-114.
Mumford, M. D., Zaccaro, S. J., Connelly, M. S. & Marks, M. A. (2000a) “Leadership Skills: Conclusions And Future Directions” The Leadership Quarterly, 11(1), 155-170.
Mumford, T. V., Campion, M. A.. & Morgeson, F. P. (2007) The Leadership Skills Strataplex: Leadership Skill Requirements Across Organizational Levels. The Leadership Quarterly, 18(2), 154-166.
Ogurlu, Ü. (2012). Liderlik becerileri geliştirme programının üstün zekâlı olan ve olmayan öğrencilerin liderlik becerilerine etkisi. (Yayınlanmış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özsoy, G. (2007). İlkögretim besinci sınıfta üstbiliş stratejileri öğretiminin problem çözme başarısına etkisi. Yayımlanmamıs doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Güz 2008, 6(4), 713-740
Pehlivan, E. & Şahin, F. (2007). Fen bilgisi dersi “Canlının İç Yapısına Yolculuk” ünitesinde örnek olay yönteminin başarıya, hatırlamaya ve bilişüstü becerilerin gelişimine etkisi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 25(25), 171- 184.
Polat, M. & Arabacı, İ. B. (2014). Eğitimde açık liderlik ve sosyal ağlar. Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(1), 257-275.
Pressley, M. & Ghalata, E.S. (1989). Metacognitive benefits of taking a test for children and
Rae, S. (1999). Gender differences in learning science. International Journal of Science Education, 21(6), 633-543.
Roets, L. F. (1992). Leadership: A Skills Training Program. Des Moines: Leadership Publishers Inc
Ruddell B. R. & Ruddell M. R. (1995). Teaching children to read and write: becoming an influential teacher. Boston, MA: Allyn and Bacon
Schleifer, L. L. F. & Dull, R. B. (2009). Metacognition and performance in the accounting classroom. Issues in Accounting Education, 24 (3), 339-367
Sheorey, R. & Mokhtari, K. (2001). Differences in the metacognitive awareness of reading strategies among native and nonnative readers. System, 29(4), 431-449.
Soydan, Ş. (2001). Development of instruments for the assessment of metacognitive skills in mathematics: An alternative assessment attempt, M.S. Tezi, Boğaziçi Üniversitesi.
Sperling, R. A., Howard, B. C., Miller, L. A., & Murphy, C. (2002). Measures of childrens’ knowledge and regulation of cognition. Contemporary Educational Psychology, 27, 51-79.
Sperling, R. A., Howard, B. C., Staley, R. & DuBois, N. (2004). Metacognition and Self-Regulated Learning Constructs. Educational Research and Evaluation, 10(2), 117-139.
Sternberg, R. J. (2005). "WICS: A Model of Giftedness im Leadership" Roeper Review. 28,1 37-44.
Sulaiman,S. & Ali, M. (2007) Gender And Ethnicity Differences in Metacognitive Skills And Problem–Solving Ability Among Physics Students İn Johor. 19 Eylül 2018 tarihinde https://core.ac.uk/download/pdf/11779964.pdf sayfasından erişilmiştir.
Tağraf, H. & Çalman, Ğ. (2009). OHIO üniversitesi liderlik modeline göre oluşan liderlik biçimlerinin işletmelerin ihracat performansı üzerine etkisi ve Gaziantep ilinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 135-154.
Taş, F. & Sırmacı, N. (2018). Farklılaştırılmış öğretim tasarımının öğrencilerin bilişüstü becerilerine ve matematik akademik başarılarına etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 336- 351.
Tunca, N. & Alkın Şahin, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (üst biliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik inançları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 47-56.
Türkçe Sözlük, (2011). Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. Baskı. Ankara.
Wellman, H. M. (1985). The origins of metacognition. In: D. L. Forrest-Presley, G.E. MacKinnon, T. GeryWaller (Eds.). Metacognition, Cognition, and Human Performance. Orlando: Academic Press.young adolescents. Journal of Experimental Child Psychology, 47, 430-450.
Zaccaro, S. J. (2001). The nature of executive leadership: A conceptual and empirical analysis of success. Washington, DC: American Psychological Association.