TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL BARIŞ GİRİŞİMLERİ EKSENİNDE 17 EKİM 1933 TARİHLİ TÜRKİYE-ROMANYA DOSTLUK, SALDIRMAZLIK, HAKEMLİK VE UZLAŞTIRMA ANTLAŞMASI

Balkan devletleri içerisinde önemli bir konuma sahip olan Romanya’nın Türkiye ileilişkileri, özellikle Lozan Konferansı’nda, Kapitülasyonların kaldırılması ve BoğazlarınStatüsü konularında, Romanya’nın Türkiye’ye verdiği destekten ötürü olumlu yönde birgelişim göstermiştir. Tarihsel süreç içerisinde birincil olarak, Türkiye’nin de içerisindebulunduğu Balkan Antantı sebebiyle, ikincil olarak da 1930’lu yıllarda Almanya veİtalya’nın izlemiş olduğu yayılmacı politikanın Türkiye ve Balkan devletlerini birleşmeyesevk etmesi sebebiyle, Türkiye-Romanya ilişkilerinin bir ivme kazandığıgözlemlenmiştir. Türkiye bu yıllarda dış politikasının yönünü önemli ölçüde Balkanlaraçevirmiştir. Bu bölgede oluşacak bir birliğin dünya barışı adına gerekli olduğunainanılmıştır. Türkiye, Balkan birliğinin gerçekleşebilmesi için Romanya’nınmüttefikliğini sağlamak adına Türk ve Romen yetkililerin Dünya ve Balkanlar’da barışıtesis etmek için yapmış oldukları görüşmeler sonuç vermiştir. İki ülke arasında 17 Ekim1933 tarihinde antlaşma imzalanmıştır. İmzalanan bu antlaşma Türkiye için Balkanbirliğine giden önemli bir adım olmuştur. Özellikle iki ülkenin Karadeniz kıyısınoktasında komşu olmaları ekonomik anlamda bir müttefikliği de beraberindegetirecektir. Bu çalışmamızda, Türkiye’nin bölgesel barışın tesis edilmesi noktasındaki çaba ve girişimleri, Romanya ile imzalanan 17 Ekim 1933 tarihli antlaşma bağlamındaele alınacaktır.

Turkey’s 17 October 1933 Treaty of Turkey-Romania Friendship, Non-Agression, Justicehip and Reconciliation on the Basis of Regional Peace Initiatives

Balkan states which have a significant status in Romania's relations with Turkey, especially at the Lausanne Conference, the abolition of capitulations and the Strait of Status of issues, Romania for its support to Turkey have evolved in a positive direction. primarily in the historical process, Turkey is also in due Entente Balkans where, as secondary in 1930s Germany and Italy's expansionist policies that have followed the grounds that it referred to the merger of Turkey and the Balkan states, Turkey and Romania has been observed that gained a momentum of their relationship. Turkey has turned the direction of foreign policy in the Balkans significantly this year. It is believed that a union in this region is necessary in the name of world peace. Turkey, Romania to ensure the unity of the alliance to take place in the Balkans and Turkey and the Balkans, the Romanian authorities gave the world a result of negotiations they have done to establish peace. The Treaty was signed between the two countries on 17 October 1933. Ratification of this treaty is an important step for Turkey to the Balkan union. The fact that the two countries are neighbors at the point of the Black Sea coast will bring along an economic alliance. In this study, Turkey's regional peacebuilding point to the efforts and initiatives, will be discussed in the context of the Treaty dated 17 October 1933 signed with Romania.

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivleri
Akşin Aptülhalat, Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
Akşin Sina, “Atatürk’ün Dış Siyaset Modeli”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç (15-17 Ekim 1997) Sempozyuma Sunulan Tebliğler, 361-371, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
Armaoğlu Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2009.
Atatürk’ün Milli Dış Politikası (Cumhuriyet Dönemine Ait 100 Belge 1923-1938) C.II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981.
Barlas Dilek, “Türkiye’nin 1930’lardaki Balkan Politikası”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç (15-17 Ekim 1997) Sempozyuma Sunulan Tebliğler, 361-371, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
Bedir Ömer, Romanya’da Türkçe Matbuat: Türk Birliği Gazetesi (1930- 1939), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2018.
Çatakçı Ayşegül, Atatürk Döneminde Türkiye-Romanya İlişkileri (1923- 1938), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon, 2018.
Gönlübol Mehmet, Cem Sar, “1919-1939 Dönemi”, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995), Siyasal Kitapevi, Ankara, 1996.
Guboğlu Mihail, “Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı Döneminden II. Dünya Savaşı’na Kadar Türk – Romen İlişkileri ( 1923-1944 ) ”, 1046-1072, Belleten, C. Xlvıı, S. 188, Ankara, 1983.
Işık Salih, Balkan Antantı, Balkan Paktı ve Türkiye, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2011.
Jelavıch Barbara, Balkan Tarihi, çev: Zehra Savan, Hatice Uğur, C. 2, Küre Yayınları, İstanbul, 2013.
Mağmud Nedret, “Romanya’da Atatürk”, Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu 3-6 Ekim 1995 Gazimağusa Bildiriler Kitabı, 164-173, C. I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1998.
Metin Ömer, Atatürk Döneminde Türkiye-Romanya İlişkileri (1923- 1938), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2011.
Önal Buket, Mehlika Özlem Ultan, “Balkan Paktı (1934) ve Dışarıdaki Yansımaları”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.22, 65-84, Bursa, 2012.
Özalper Mehmet, “Bulgaristan Başbakanı ve Heyetinin Ankara Ziyareti”, İçtimaiyat, S.1, C. 1, 57-67, Muş, 2017.
Sander Oral, Balkan Gelişmeleri ve Türkiye (1945-1965), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, 1969.
Soylu Perihan Ünlü, “Kaostan Barışa Köprü: Balkan Paktı’nın İnşası (1928-1934)” Tarih Okulu Dergisi, S.XXIX, 235-276, İzmir, 2017.
Soysal İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları İle Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
Şimşir Bilâl, Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, RomanyaYunanistan, C. IV, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2001.
Türkiye dış Politikasında 50 Yıl Montreux ve Savaş Öncesi Yılları (1925- 1939), Dışişleri Bakanlığı Araştırma ve Siyaset Planlama Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1973.
Yalçın Semih, Atatürk’ün Milli Dış Siyaseti, Gazi Kitapevi, Ankara, 2007.
Yuluğ Tekin Kurat, “XIX. Yüzyılda Rusya’nın Balkanlar’daki Panslavizm ve Panortodoks Politikası Karşısında Osmanlı Diplomasisi”, Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç (15-17 Ekim 1997) Sempozyuma Sunulan Tebliğler, 173-177, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
Yürür Pınar, “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Politikası (1923- 1938)”, Gazi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, (Cumhuriyetin Kuruluşunun 75.Yıl Armağanı), 171- 203, No: 3 Ankara, 1998.