SOSYAL BİLGİLER DERSLERİNDE YEREL TARİH KONULARI VE YAKLAŞIMLARI (1968-2018)

Türkiye’de ilköğretim (ilkokul ve ortaokul) aşamasındaki tarih eğitimi, 1968’den beri genel olarak sosyal bilgiler dersi içinde sunulmaktadır. Sosyal bilgiler derslerinin içerik, kapsam, anlayış tarzındaki değişimlere paralel olarak tarih dersleri de pek çok değişim geçirmiştir. Tarih dersleri içinde kendisine yer bulan yerel tarih konuları ve bu konulara yaklaşım söz konusu bu durumdan etkilenmiştir. Bu makalede, 1968-2018 yılları arasında sosyal bilgiler dersi merkezinde tarih eğitiminde yaşanan gelişmelerin yerel tarih konularını hangi yönde etkilediği sorgulanmaya çalışılmıştır. Araştırmada nitel yöntem kullanılmış olup, doküman analizi yapılarak veriler elde edilmiştir. Araştırmanın evreni 1939-2015 yılları arasında düzenlenen milli eğitim şuraları, 1968- 2018 sosyal bilgiler öğretim programları, 1978-2015 yılları arası sosyal bilgiler ders kitapları olmuştur. Maksimum çeşitlilik örneklemesi, örneklem seçme yöntemi olarak kullanılarak çok sayıda ve çeşitlikte dokümana ulaşılmıştır.

Local History Subjects and Approaches In Social Studies Courses (1968- 2018)

History education at primary education stage (primary school and middle school) in Turkey since 1968 in general is presented in social studies courses. Parallel to the changes in the content, scope and undestanding of social studies courses, history courses have also undergone many changes. The local history subjects in history courses and the approach to these subjects were influenced by this changes. In this study, it tries to question how these improvements in history education in social studies courses, between 1968 and 2018, affect local history subjects. The method of research is qualitative research and the data was obtained by analyzing the document. The population of the study is the national education program organized between the years 1939-2015, the social studies education programs of 1968-2018, and the social studies textbook of the years 1978-2015. Maximum variation sampling was used as sample selection method, and a large number and variety of documents were reached.

PDF

___

Akşit, Niyazi, Ferruh, Sanır ve Tarık Asal. (1979). Ortaokullar İçin Sosyal Bilgiler 2. Sınıf, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul .
Akşit, Niyazi. (1996). Ortaokullar İçin Milli Tarih 2, MEB Yayınları, Ankara.
Alaylıoğlu, Ruşen ve Torunoğlu, Sibel. (1989). Sosyal Bilgiler Birinci Yıl Kitabı, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
Aslan, Erdal. (2000). “Yerel Tarihin Tanımı, Gelişimi ve Değeri, Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar”, Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar, (Yay. Haz: Zeynel Abidin Kızılyaprak),Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
Ataman, Meltem (2007). Benzeşen ve Ayrışan Yönleriyle 1998 ve 2004 İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında (4.-5. Sınıflar) Ölçme ve Değerlendirme Yöntem ve Teknikleri ve Bunlara İlişkin Öğretmen Görüşleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi.
Aydoğdu, İsmail. (1972). Testli Hayat Bilgisi 3 Soru ve Cevapları İlkokul 3, Öğretmen Matbaası, Ankara.
Başol, Samettin, Ünal, Fatma ve Diğerleri. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 5, Başak Matbaacılık, Ankara.
Bolayır, Fethi. (1987). Birleştirilmiş Sınıflar İçin Sosyal Bilgiler 1. Yılı, Okul Kitapları Yay, Ankara
Bolayır, Fethi. (1988). İlkokullar İçin Birleştirilmiş Sınıflara Renkli Sosyal Bilgiler 2. Yıl, Okul Kitapları, Ankara.
Calkin, H. L. (1942). Local History: A Means of Better Understanding United States History, The School Rewiev, Sayı 50, (January 1942).
Çalapala, Rakım.(1978). Sosyal Bilgiler İlkokul 4, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
Çalapa, Rakım.(1978). Sosyal Bilgiler İlkokul 5, İnkılap ve Aka Kitabevleri, İstanbul.
Caunce, S. (2008). Sözlü Tarih ve Yerel Tarihçi. (Çev: B. B Can ve A. Yalçınkaya),Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
Canan Tunç Şahin (2011. “Yerel Tarih Uygulamalarının Başarıya ve Öğrenci Ürünlerine Etkisi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 4, Sayı 16
Çatak Muzaffer. (2015) . Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitim Programların İncelenmesi, Ekev Akademi Dergisi Yıl: 19 Sayı: 62 (Bahar )
Çetin, Fatih. (2007). İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi (Meram İlçesi Örneği),(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi.
Danacıoğlu, E. (2012). Geçmişin İzleri, Yanı Başımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Erdoğan, Musa. (1989). Birleştirilmiş Sınıflar İçin Sosyal Bilgiler 1. Yılı, Milsan A.Ş Yayın, İstanbul.
Erdoğan, Musa.(1988). Birleştirilmiş Sınıflar İçin Sosyal Bilgiler 2. Yılı” Milsan A.Ş Yayın, İstanbul.
Göç, Numan. (2008). Yerel Tarih Konularının Sosyal Bilgiler Derslerinde Uygulanması: Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Goubert, Pierre. (1971). Local History, Historical Studies Today, Daedalus, Vol. 100, No. 1, pp.113-127, (Winter, 1971).
Hayırsever, Fahriye. (2010. Sosyal Bilgiler Ders, Öğretmen Kılavuz ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Kazandırılması Hedeflenen Temel Beceriler Açısından Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi.
Işık, Hasan. (2008). “İlköğretimde Tarih Konularının Yerel Tarih İle İlişkilendirilmesinin Öğrenci Başarısına Etkisi”, The Journal Of International Social Research (Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi), Vol.1, Is.4, 290- 310.
Karlı, Ercan, Düzgün, Aysel ve Çetin, Ayşe. (1996). İlköğretim Sosyal Bilgiler 5 Ders Kitabı Başarı Yayımcılık, İstanbul.
Keskin, Yusuf. (2008). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler Eğitimi: Tarihsel Gelişim 1998 ve 2004 Programlarının Etkililiğinin Araştırılması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi.
Keskin, Yusuf. (2002). Türkiye’de 2. Meşrutiyetten Günümüze Kadar Uygulanmış Olan Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Analizi ve Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi.
Koyuncu Kaya, Miyase, Dağ, Özgül ve diğerleri. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı (Birinci Kitap) 4, Başak Matbaacılık, Ankara.
Evirgen, Ömer Faruk, Özdural, Zühal ve diğerleri (2018). İlkokul Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 4, MEB, Ankara.
Komisyon,(2014).Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 6, Çalışma Kitabı, Saray Matbaacılık, Ankara.
Komisyon. (2014).Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 7, Çalışma Kitabı, Saray Matbaacılık, Ankara.
MEB Tebliğler Dergisi (1969), Ortaokullarda Denenecek Sosyal Bilgiler Programı, Sayı: 1582.
MEB Tebliğler Dergisi (1985), Ortaokul 1 ve 2. Sınıf Milli Tarih Programı, Sayı: 2190.
MEB Tebliğler Dergisi (1990), İlkokul 4 ve 5. Sınıf İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Kabulü, Sayı: 2315.
MEB Tebliğler Dergisi (1993), İlkokul 4 ve 5. Sınıflarda Sosyal Bilgiler İlköğretim Programında Yapılan Değişikliklerin Kabulü, sayı: 2381.
MEB Tebliğler (1998), İlköğretim Okulu Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kabulü, Sayı: 2487.
MEB (2005) Sosyal Bilgiler Dersi (4-5.6,7Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. (10.02.2015) http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=38.
MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2015) Milli Eğitim Şuraları. (02.03.2015) Http://Ttkb.Meb.Gov.Tr/Www/Suralar/Dosya/12.
MEB (2018). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (25.05.2018) http://ttkb.meb.gov.tr/program.
Metin, Barış ve Oran, Mehmet. (2014). “İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ders İçi Yerel Tarih Konusundaki Faaliyetleri Uşak İli Örneği”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7 (1), 204-216.
Nalçacı, Ahmet. (2001). Cumhuriyetten Günümüze İlköğretim Sosyal Bilgiler Programındaki Değişmelerin Değerlendirilmesi,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi.
Osmanoğlu, Ahmet Emin. (2012). Türkiye Cumhuriyeti ve Mısır Arap Cumhuriyeti Sosyal Bilgiler Öğretim Programları ve Ders Kitaplarının Karşılaştırılması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi.
Öğmen, Ali.(1999). Sosyal Bilgiler 5, Ali Öğmen Yayınları, İstanbul.
Öğmen, Ali.(2001). Sosyal Bilgiler 5, Ali Öğmen Yayınları, İstanbul.
Örten, Hakan. (2008). Yerel Tarih Konularının Sosyal Bilgiler Üniteleri İle İlişkilendirilmesine Yönelik Bir Çalışma (Tokat Örneği), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Özbaran, Salih (Haz). (1998), Tarih Öğretim ve Ders Kitapları, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir, 1998.
Öz, Erol.(1982). İlkokullar İçin Birleştirilmiş Sınıflar Sosyal Bilgiler 2. Yıl, Ders Kitapları A.Ş İstanbul.
Öğün, Vedat. (1981). Birleştirilmiş Sınıflar İçin Sosyal Bilgiler 1. Yılı, Öğün Yayınları, Ankara.
Öğün, Vedat. (1987). Birleştirilmiş Sınıflar İçin Sosyal Bilgiler 1. Yılı, Öğün Yayınları, Ankara.
Özkan, Mehmet. (2008). 1924, 1926, 1936, 1948 İlkokul Programlarına Göre Hazırlanmış Ders Kitaplarında Tarih Konuları ve Eğitimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi.
Öztürk, Cemil ve Dilek Dursun. (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretim Programları, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Ed. Cemil ÖZTÜRK ve Dursun DİLEK), Pegem, Ankara.
Şahin, Nurgün ve Şahin, Aziz. (1995). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Ders Kitabı, Salan Yayınları, İstanbul.
Şahin, Nurgün ve Şahin, Aziz. (1995). İlköğretim Sosyal Bilgiler 5 Ders Kitabı, Salan Yayınları, İstanbul.
Semenderoğlu Adnan ve Gülersoy Ali Ekber (2005). “Eski Ve Yeni Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 18: 141-152
Şenünver, Güler, Karabulut, Ezdihar, Kesim, H. Samim, Turgut, Rifat ve diğerleri. (1997). Sosyal Bilgiler 5 Meb, İstanbul.
Şenünver, Güler, Karabulut, Ezdihar, Turgut, Rıfat ve diğerleri. (2000). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4, MEB Yayın, Ankara.
Yıldırım Ali ve Hasan Şimşek (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Tekışık, Hüseyin Hüsnü. (1981). Birleştirilmiş Sınıflar İçin Sosyal Bilgiler Birinci Yıl, Rehber Dağıtım, Ankara.