HELLEN POLİSLERİNİN TOPOGRAFİK TASNİFİ

Bu çalışma; Hellen (Antik Yunan) uygarlığının en özgün oluşumlarından biri olan polis (kent-devleti=city-state) kavramının tarihi gelişimini ve bu gelişim sürecini şekillendiren topografik özelliklere değinmektedir. Yeryüzü şekilleri anlamına gelen topografya tarih boyunca bir kentin kurulmasında en önemli etken olagelmiştir. En eski çağlardan bu yana, elverişli araziler, nehir kenarları ve iklim, kentin oluşum ve gelişim sürecindeki ana unsurlar olmuştur. Hellen uygarlığında kent-devletine “Polis” adı verilirdi. Hellas’ın (Yunanistan) dağlık, verimsiz ve parçalı bir topografyaya sahip olması Hellen polislerinin bir araya gelmesini engellemekteydi. Polis denilen kentdevletlerinin doğuşuna topografyanın arızalı yapısı zemin hazırlamıştır. Hellen uygarlığının yaşam alanı olmasının yanı sıra birçok anlamı ihtiva eden polislerin ilk oluşumu genellikle M.Ö. X.yy’a tarihlendirilmektedir. Hellas’ın kuzeyinden gelen Dor kabilelerinin istilaları, dağlık verimsiz bir topografya ve kimi sosyo-politik olumsuz şartlar, Hellas’da yaşayan Hellen topluluklarını göçe zorlamıştır. Bu göçler, farklı coğrafyalarda özellikle de Ege Bölgesi’nde birçok polisin kurulmasını sağlamıştır. Herhangi bir bölgeye yerleşme faaliyetinde en temel olan, korunaklı alanlar, bereketli ovalar ve su kenarları gibi olumlu unsurlara sahip olan Ege bölgesi ilk polislerin ortaya çıktığı coğrafyalarından biridir. Topografyanın bir sonucu olarak Hellen polisleri genellikle tepe, ova, kıyı ve tepe eteklerinde kurulmuştur. Bu makale, Hellen polislerini topografik alt yapıları üzerinden bir tasnife tabi tutma amacı taşımaktadır.

Topographic Classification Of Hellen City-States

This study; refers to the historical development of the concept of police (citystate), one of the original forms of Hellen civilization, and the topographic features that shape this development process. Throughout the history of topography, which came with the forms of the earth, it became the most important factor in establishing a trunk. Since the earliest times, favorable land, riverside and climate have been elements of the city's formation and development process. In the Hellenic civilization the city-state was called the "Police". The fact that Hellas (Greece) had a mountainous, inefficient and fragmented topography prevented the Hellenic police from coming together. At the birth of the city-states called Police, the faulty structure of the topography is grounded. The first formation of the police, which included many meanings as well as being the habitat of Hellenic civilization, It is dated to the X th century. The invasions of the Dorian tribes from the north of Hellas, mountainous ineffectual topography and some sociopolitical adverse conditions have forced the Hellenic communities living in Hellas to worship. These immigrations have led to the establishment of police in Aegean Region in different geographical regions. The Aegean region, which has positive elements such as protected areas, sheltered plains and water borders, is one of the geographies of primary policemen. As a result of the topography, the Hellenic police were established on the general hill, plains, coastal and hilltop skirts. This article, intends to classification the Hellenic policies to a deposition on topographic insfrastructure.

PDF

___

AKALIN Emel, Antik Çağda Batı Anadolu Limanları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1987.
AKŞİT İlhan, (2010), Land Of Civilization Turkey, İstanbul: Akşit Kültür ve Turizm Yayınları.
AKURGAL Ekrem, (2000/a), Anadolu Uygarlıkları, İstanbul: Net Turistik Yayınlar A.Ş.
AKURGAL Ekrem, (1993/b), Eski İzmir 1: Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
AKTÜRE Sevgi, (1997/a), Anadolu’da Bronz Çağı Kentleri, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
AKTÜRE Sevgi, (2003/b), Anadolu’da Demir Çağı Kentleri, İstanbul: Türk Vakfı Yurt Yayınları.
ALTUNEL Erhan- STEWART Iain- BARKA Aykut - Luigi, “Earthquake Faulting at Ancient Cnidus”, SW Turkey, Turkish Journal of Earth Sciences (Turkish J. Earth Sci.), Vol. 12, 2003, Page, 137-151.
ARİSTOTELES, (1975), Politika, Çev: Mete Tunçay, İstanbul: Remzi Kitabevi.
BEAN George E., (2001), Eski Çağda Ege Bölgesi, Çev: İnci Delemen, İstanbul: Arıon Yayınları.
BİELAWSKA Agnieszka, “Polis in an Ancient Greek Literature and Philosophy”, Adam Mickiewicz University, Faculty of Political Science and Journalism, 2012, s. 1-24.
BLUNT A.W.F., (1984), Batı Uygarlığının Temelleri, Çev: Müzehher Erim, İstanbul: İstanbul Ünv. Edeb. Fak. Yayınları.
BOARDMAN John- HAMMOND N.G.L., (2008), The Expansion Of The Greek World, Eight to Sixth Centuries B.C., Vol.III, Campridge: Campridge University Press.
BURY J.B. COOK-S.A. ADCOCK- F.E., The Campridge Ancient History, The Egyptian and Hittite Empires, The Cambridge Ancient History, Volume II, Cambridge at the University Press,1931.
CAVENDİSH Marshall, (2011), Ancient Greece-An Illustrated History-, Marshall Cavendish Reference, New York.
DEMİR Muzaffer- DOĞAN Alican, “Ancient Cnidus and, İts Vicinity (700-400. BC)”, CEDRUS The Journal of MCRI, DOI: 10.13113/CEDRUS/201704, p. 57-77.
DOĞANAY Hayati, (1993), Coğrafya’ya Giriş 1: Metodlar-İlkeler ve Terminoloji, Ankara: Gazi Büro Kitabevi.
DOKSANALTI M. Ertekin, “Knidos- Kap Krio Yerleşim Alanı”, Arkeologlar Derneği Dergisi,2007/ Yıl:9, Sayı 33, s. 2-11.
DOMİNQUEZ Adolfo J., ‘‘The Origins Of Greek Colonısatıon Andthe Greek Polis: Some Observations’’, The Ancient West&East, Peeters Puplishers, Vol ,10 (2011), Page 195-207.
EĞİLMEZ Savaş, “Historical Geography Of Middle Black Sea (Amisos)”, History Research, July-Sep.,2016, Vol.6, No.3, p.143-152.
FİNCH Jason, “E.M. Forster and English Place: A Literary Topography”, Âbo University Press, Finland, 2011, s. 58-61.
GEMCİ Onur, The Cults And Sanctuaries İn The Southern Black Sea: Hellenistic And Roman Periods, İnternational Hellenic University, Thessaloniki – Greece, September 2016, s. 1-63.
GÜR Selçuk, (2006), İlk İnsandan Selçukluya Anadolu Uygarlıkları ve Antik Şehir, İstanbul: Alfa Yayınları.
HANSEN Mogens Herman, (2006), Polis: An Introduction to the Ancient Greek City-State, New York: Oxford University Press.
HURWİT Jeffrey M., Topography Of Athens, Oxford University Press, 2011.
KAYAN İlhan, Datça Yarımadasında “Eski Knidos” Yerleşmesini Etkileyen Doğal Çevre Özellikleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fak. Dergisi, Sayı:11/No:11, 1988, Ankara, s. 53-57.
KEFELİ Emel, “Coğrafya Merkezli Okuma”, Turkısh Studies İnternational Periodical For THE Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol. 4/1, Winter 2009, s.423-432.
KÜÇÜKER Sultan Deniz, “Arkhaik Öncesi Grek Devlet Yapısını Şekillendiren Politik Gruplar”, 2013, s.108-113.
KULÖZÜ Neslihan- AÇMAZ Melda, “Transformation Of House- Typology İn The Ancient Priene City”, Faculty Of Architecture, Middle East Technical University, Page, 643-653.
KSENOPHON, (2012), Anabasis: Onbinlerin Dönüşü, (Çev: Yusuf Kenan Canol), Balıkesir: Altınpost Yayınları.
LANG Franziska, “The Greek Polis and City: İts Origins, Conceptual Definition and Development”,O. Arqueologo Portugues Series IV,16,1998, Page, 123-156.
MALAY Hasan, “Batı Anadolu’da Aristonikos Ayaklanması (İ.Ö. 133- 129)”, E.Ü. Edebiyat Fakültesi: Tarih İncelemeleri Dergisi, III-1987, s.13-48.
MANSEL Arif Müfid, (2014), Ege ve Yunan Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
MARTİN Seeliger, “Elaia, the maritime harbour city of ancient Pergamon (Turkey) – Coastal evolution and human impact over the past eight millennia”. PhD thesis, Universität zu Köln, 2016.
MUKUL İrfan, “Datça Yarımadası’nın Coğrafyası”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:43, İstanbul, 2004, s. 109-138.
MUTLU Belkıs, (1996), Mimarlık Tarihi: “Ders Notları 1”, (y.y.) Mengitan Matbaacılık ve Ambalaj Sanayi.
NEWTON C.T., – PULLAN R.P. , “A History Of Discoveries At Halicarnanassus, Cnidus ve Branchıde”,Cambridge University Press, Vol: II, London, 1863, s. 333-341.
POMEROY Sarah B., (2014), A Brief History of Ancient Greece: Politics, Society, and Culture, New York: Oxford University Press.
REYHAN Esma – CENGİZ Tülin B., (2015), Eski Çağ Tarihi ve Uygarlığı, Ankara: Grafiker Yayınları.
ROTH Leland M., (2006), Mimarlığın Öyküsü, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
SAKELLARIOU M.B., (1989), The Polis-State Definition and Origin, Diffusion De Boccard-11 Rue De Medicis, Athens.
SERTKAYA Özlem Doğan, “Datça Yarımadasında Yerleşmenin Tarihsel Süreci”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fak. Coğrafya Bölümü, Coğrafya Dergisi, Sayı 16, İstanbul, 2008, s. 45-58.
SMİTH Michael E., “The Founding Of Cities İn The Ancient World: Rewiew Of Concept”, 1/1/2006, Page, 1-11.
STRABON, (1993), Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIIIXIV), (Çev: Adnan Pekman), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
STROLLİNG Through Athens, From Antiquity Until Today, Archaeology, Architecture, Museums, Athens 2004, City Of Athens, s. 12-29.
ŞİRVAN Berna, Pergamon, Ephesos ve Sardes Antik Kentlerin Tarihsel Gelişim Süreci, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2009.
TANAÇ Mine, Batı Anadolu Antik Yerleşmelerinde Kentsel Mekan Kurgusu Araştırması, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2000.
TEKİN Oğuz, (1995), Eski Yunan Tarihi, 1995, İstanbul: İletişim Yayınları.
TOMLİNSON R.A., (2012), Yunan Mimarlığı, (Çev: Rıfat Akbulut), İstanbul: Homer Kitabevi.
TULAY Semih-AKAT Hasibe, (1923), “Didyma, Miletos, Priene”, Touring and Automobile Assaciation Of Turkey.
UĞUR Abdullah- ALİAĞAOĞLU Alparslan, (2013), Şehir Coğrafyası, Ankara: Nobel Yayınları.
UMAR Bilge, (2001), Ionia, Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması ve Gezi Rehberi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
ÜRETEN Hüseyin, Neşredilmiş Yazıtlar Işığında Hellenistik Dönem’de Pergamon Kenti Tanrı ve Kültleri, Ankara Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2010.
YILMAZ Yaşar, (2014), Ancient Cities Of Turkey, A Guide To 118 Ancient Cities From Anatolia To Thrace, İstanbul: Yem Yayınları.
YÜKSEL Ece, 17. Yüzyıl Sonu, 18. Yüzyıl Ortası ve 19. Yüzyıl Başında Yabancı Seyyahların Gözünden Antik Kentler, Adnan Menderes Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2012.
WYCHERLEY R.E.W, (2011), Antik Çağ’da Kentler Nasıl Kuruldu?,(Çev: Nur Nirven- Nezih Başgelen) İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
https://www.greekmythology.com/Myths/Places/Athens/athens.html (ErişimTarihi: 16.01.18).
https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/topography (Erişim Tarihi: 16.01.18).
http://www.nkfu.com/cografyada-burun/ (Erişim Tarihi: 22.01.18). http://cografya.sitesi.web.tr/sorular/boyun-nedir/ (Erişim Tarihi: 22.01.18).
http://www.dictionary.com/browse/bay?s (Erişim Tarihi: 22.01.18).
Figür 1) Antik Pergamon Kentini Gösteren Kroki http://mehmeturbanplanning. blogspot.com. tr/2012/02/ bergama-pergamon-antique-city.htm l(Erişim Tarihi: 20.01.18).
Figür 2) Atina Antik Kentini Gösteren Kroki http://www.eie.gr/archaeologia/En/chapter_more_9.aspx (Erişim Tarihi: 22.01.18).
Figür 3) Priene Antik Kentini Gösteren Kroki https://tr.pinterest.com/pin/457678380867297409/?lp=true (Erişim Tarihi:21.01.18).
Figür 4) Knidos Antik Kenti Gösteren Krokihttp://www.turkishyachtchartering.com/knidos.html (Erişim Tarihi:22.01.18).
Figür 5) Symrna Antik Kenti Gösteren Kroki http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=1672827&page=5 (Erişim Tarihi:23.01.18).
Figür 6) Amisos Antik Kentini Gösteren Kroki https://www.amazon.com/TURKEY-Samsun-sketch-mapantique/ dp/B008D31SWA (Erişim Tarihi:24.01.18).