SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ'NDE İZMİR VEKİLLERİ VE FAALİYETLERİ

Türkiye'de parlamenter hayata geçiş ilk kez 1876'da ilan edilen Kanun-ı Esasi ile başlamıştır. Monarşi yönetiminden meşruti yönetime geçen Osmanlı Devleti'nde Meclis-i Mebusan, 19 Mart 1877'de törenle açılmıştır. Bu değişim kısa sürmüş, 14 Şubat 1878'de 93 Harbi bahane gösterilerek Sultan II.Abdülhamit tarafından "Geçici bir süre" kaydıyla Meclis-i Mebusan kapatılmıştır. 30 yıl kapalı kalan Osmanlı Parlamentosu, iç ve dış gelişmelerin etkisiyle 1908'de Meşrutiyet'in ikinci kez ilanı ile tekrar açılmıştır. 17 Aralık 1908'de açılışa katılan 230 mebus ile faaliyetlerine başlayan Meclis-i Mebusan, 1918'e kadar aralıklarla 3 Dönem çalışma yapabilmiş Mondros Mütarekesi'nin ardından 21 Aralık 1918'de Padişah iradesiyle feshedilmiştir. Meclis-i Mebusan son kez 12 Ocak 1920'de, İstanbul'da seçilen 169 mebustan 72 mebusun katılımı ile çalışmalarına başlamıştır. Açık kaldığı süre içinde sadece 24 toplantı yapabilen Meclis-i Mebusan, 16 Mart 1920'de İstanbul'un resmen işgali ve ertesinde gelişen olaylar karşısında 18 Nisan 1920'de güvenlik sorununun çözülünceye kadar toplantılarına ara vermiştir. Son Meclis-i Mebusan'da İzmir'i 6 milletvekili temsil etmiştir. Bunlar; Yunus Nadi Bey (Abalıoğlu), Refet Paşa(Bele), İlhami Bey, Şükrü Bey(Saraçoğlu), H.Tahsin Bey(Uzer) ve Nuri Bey. Bu çalışmada, kısa bir süre açık kalabilen son Osmanlı Meclisi Mebusan'da ki İzmir mebuslarının faaliyetleri ve çalışmaları ile görüşülen konular incelenecektir

İzmir Deputies in the Last Ottoman Parliament and Their Activities

Turkey began transition to the parliamentary system for the first time in 1876 with the declaration of Kanun-i Esasi. Constitutional monarchy succeeded monarchy regime in the Ottoman State and the first Ottoman parliament was inaugurated on 19 March 1877. However this change was short-lived and on 14 February 1878 the parliament was closed by Sultan Abdülhamit II “temporarily”, citing the Russo-Turkish War of 1877–78 (93 Harbi). The Ottoman parliament remained closed for 30 years and due to domestic and foreign developments was re-established in 1908 with the second decleration of the constitutional monarchy. The new parliament assembled on 17 December 1908 with 230 deputies and was able to serve for three terms until 1918 when it was abolished on 21 December 1918 with the will of the Sultan after the Armistice of Montrose. 72 deputies out of 169 deputies from İstanbul opened the last term of the Parliament on 12 January 1920. During this last term 24 meetings were held. The parliament was dissolved on 18 April 1920 as a result of occupation of İstanbul on 16 March 1920 and events following the occupation Six deputies represented İzmir in the last Ottoman parliament. These were; Yunus Nadi Bey (Abalıoğlu), Refet Paşa (Bele), İlhami Bey, Şükrü Bey (Saraçoğlu), H.Tahsin Bey (Uzer) and Nuri Bey. In this study, activities and policies of İzmir deputies during the short period of the last Ottoman parliament will be examined

PDF

___

Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, c:I, 4.Dönem, Ankara, 1992
Alemdar(Ekim 1919)
İkdam (Ekim 1919-Mart 1920)
İleri(Ekim 1919-Mart 1920)
Sabah(Ekim 1919-Mart 1920)
Tasvir-i Efkar(Ekim 1919-Mart 1920)
Vakit(Ekim 1919-Mart 1920)
Ağaoğlu, Samet, Kuvayı Milliye Ruhu, Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi, İstanbul, 2011
Akın, Rıdvan(1),TBMM Devleti (1920-1923),İstanbul, 2014
Akın, Rıdvan (2), Türk Siyasal Tarihi, 1908-2000, İstanbul, 2012
Akşin, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, c:I-II, Ankara, 1998
Arıkan, Zeki, Mütareke ve İşgal Dönemi İzmir Basını(30 Ekim 1918-8 Eylül 1922), Ankara, 1989
Atatürk, Kemal, Nutuk, Ankara, 1995, Haz.Prof.Dr.Zeynep Korkmaz Aybars, Ergun, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, I, İzmir, 1986
Başmabeynci Lütfi Bey, Osmanlı Sarayının Son Günleri, İstanbul, Basımyılı yokDemirel, Ahmet, İlk Meclis’in Vekilleri Milli Mücadele Döneminde Seçimler, İstanbul, 2010
Edirne Meb'usu Mehmet Şeref, Tarihi ve Siyasi Tefrika Birinci Millet Meclisi, Yayına Hazırlayan:Taner
Eraslan, Cezmi-Kenan Olgun, Osmanlı Devleti'nde Meşrutiyet ve Parlamento, İstanbul, 2006
Eroğlu, Hamza, Türk Devrim Tarihi, Ankara, 1981
Goloğlu, Mahmut, 1920 Üçüncü Meşrutiyet, Birinci Büyük Millet Meclisi, İstanbul, 2011, İstanbul, 2011
Güneş, İhsan, Birinci TBMM'nin Düşünce Yapısı (1920-1923), İstanbul, 2009
Kadri, Hüseyin Kazım, Balkanlardan Hicaza İmparatorluğun Tasfiyesi 10 Temmuz İnkılabı ve Netayici, İstanbul, 1992
Karaca, Taha Niyazi, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı, Ankara, 2004 Nadi, Yunus, Ankaranın İlk Günleri, İstanbul, 1955
Nur, Dr.Rıza-Grace Ellison, İlk Meclisin Perde Arkası(1920-1923), İstanbul, 2007
Öztoprak, İzzet, İzmir Müdafai Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti, Ankara, 2014
Saray, Mehmet, Türk Devletlerinde Meclis, Demokratik Düşünce ve Atatürk, Ankara, 1999
Selek, Sebahattin, Milli Mücadele, c:I, İstanbul, 1982
Sunata, İ.Hakkı, İstanbul'da İşgal Yılları, İstanbul, 2006
Şimşir, Bilal, Malta Sürgünleri, İstanbul, 1985
Tunaya, Tarık Zafer, Hürriyetin İlanı, İstanbul, 1996
Yıldıztaş, Mümin, Yaralı Payitaht İstanbul'un İşgali, İstanbul, 2010
Böke, Pelin, "Son Osmanlı Meclisi'nde İzmir'in İşgaline Dair Tartışmalar", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VI/15, İzmir, 2007, s.309-323
Kaya, Erol, "Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı", Türkler, c:XIII, Ankara, 2002, s.514-527