OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA GAYRİMENKULLERİN BÖLGESEL EŞİTSİZLİĞİNDE MÜSLİM – GAYRİMÜSLİM AYRIŞMASI:1833 KIBRIS ÖRNEĞİ

Bu çalışmanın amacı Osmanlı İmparatorluğu’nda Müslim ve Gayrimüslim reayaarasında servet unsuru olarak gayrimenkullerin bölgesel dağılım eşitsizliğindekifarklılaşmanın tespitine yönelik model oluşturmaktır. Çalışmanın örneklemi, 1833 yılındaOsmanlı idaresindeki Kıbrıs adasıdır. Çalışma kapsamında ilk olarak Osmanlıİmparatorluğu’ndaki toprak rejimi incelenerek özet olarak aktarılmıştır. Özellikle detoprak rejimindeki özel mülkiyetin kır-kent yapısı irdelenmiştir. İkinci olarak KıbrısAdasının kısa tarihçesi aktarılıp özel mülkiyetin adadaki sürekliliği üzerinde durulmuştur.Üçüncü aşamada çalışma kapsamında gerçekleştirilen istatistiksel analizlerde kullanılanverilerin tasarımı, analiz metodolojisi ve metodolojiyle ilgili literatürün aktarımıgerçekleştirilmiştir. Ardından da istatistiksel analizler neticesinde elde edilen bulgularınraporlanması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, Osmanlı dönemi Kıbrıs’ındaGayrimüslimler arasındaki servet dağılımının Müslimler arasındaki servet dağılımınakıyasla çok daha dengesiz dağıldığını göstermektedir.

Seperation Of Muslim’s And Non-Muslim’s For Interregional Inequality of Real Estate in Ottoman Empire: The Evidence of Cyprus in 1833

The aim of the work is to create a model for determination of differentiation between Muslim and non-Muslims rayah because of regional dispersion inequality of real estate as a wealth element in Ottoman Empire. The sample of the work was the island of Cyprus under the Ottoman rule in 1833. Within the scope of the study, firstly the land regime of the Ottoman Empire was analyzed and was summarized. Especially the structure of private ownership in land regime in rural and urban areas has been emphasized. Secondly, the short history of Cyprus has been transferred and the permanency of private ownership in the island has been emphasized. In the third step, within the work, the transmission of the analysis methodology and the literature about methodology was executed and the data that had been used in the statistical analyses was designed. And then, the reporting of findings that found after statistical analyses were presented. Acquired findings show that wealth inequality among non-Muslims is much unbalanced, compared to the wealth inequality among Muslims in Cyprus during the Ottoman period.

PDF

___

Arbel, Benjamin (1993). “Slave Trade and Slave Labour in Frankish Cyprus (1191-1571)”. Studies in Medieval and Renaissance History. 14:151-190.
Bakışçı, Nihal (2017). “1572 Tarihli Kıbrıs Tahrir Defteri ile 1833 Tarihli Kıbrıs Temettuat Defteri Karşılaştırması: Vadili Köyü Örneği”. s. 247-270, Tarihte Kıbrıs, C. 1. Editör Osman Köse, İstanbul: Akdeniz Kapras Üniversitesi Yay.
Barkan, Ömer Lütfi (1939). “XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Toprak İşçiliğinin Organizasyon Şekilleri, Kulluklar ve Ortakçı Kullar: Bursa ve Biga Civarındaki Kulluklar”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 1 (2):198-245
Barkan, Ömer Lütfi , (1941a). “İslam-Türk Mülkiyet Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğunda Aldığı Şekiller: İmparatorluk Devrinde Toprak Mülk ve Vakıfların Hususiyeti”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 7(4):906-942.
Barkan, Ömer Lütfi , (1941b). “İslam-Türk Mülkiyet Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğunda Aldığı Şekiller (MABAD)”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 7(1):157-176.
Barkan, Ömer Lütfi , (1945). “Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat ve Müesseselerinin Şer'iliği Meselesi”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 11(3-4):203-224.
Barkan, Ömer Lütfi , (1956). “Türkiye’de Servaj var mı idi?”. Belleten. 20(78):237-46.
Barkan, Ömer Lütfi , (1940b). “Türkiye'de İmparatorluk Devirlerinin Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri II”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 2(1):214-247.
Barkan, Ömer Lütfi , (1943). 15 ve 16. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları, C. 1. Kanunlar. İstanbul: Burhaneddin Matbaası.
Barkan, Ömer Lütfi , (1942). “Osmanlı İmparatorluğunda bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”. Vakıflar Dergisi. 11:279-386.
Barkan, Ömer Lütfi , (1939). “Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1274 (1858) Tarihli Arazi Kanunnamesi”. s. 321-421, Tanzimat 1. İstanbul, Maarif Vekaleti.
Bell, Andrew Reid (2011). “Environmental Licensing and Land Aggregation An Agent-Based Approach to Understanding Ranching and Land Use in Rural Rondônia”. Ecology and Society. 16(1):31.
Blackburn, Robin (1997). “The Old World Background to European Colonial Slavery”. The William and Mary Quarterly. 54(1):65-102
Cassııa, Paul Sant (1986). “Religion, politics and ethnicity in Cyprus during the Turkocratia (1571-1878)”. European Journal of Sociology. 27(1):3- 28.
Chıha, Nechib H. (1967). “Osmanlı Devletinde Gayrimenkul Mülkiyeti Bakımından Yabancıların Hukuki Durumu”. Çev: Halil Cin. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 24(1-4):247-274.
Cin, Halil (1966). “Osmanlı Toprak Hukukunda Miri Arazinin Hukuki Rejimi ve Bu Arazinin TMK Karşısındaki Durumu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 22-23(1-4):745-798.
Coomes, Oliver T. vd. (2016). “Forests as Landscapes of Social Inequality: Tropical Forest Cover and Land Distribution among Shifting Cultivators”. Ecology and Society. 21(3):20.
Curtin, Philip D. (1968). “Epidemiology and the Slave Trade”. Political Science Quarterly. 83(1):190-216
Çiftçi, Murat (2009). Bireysel Servetin Bölgesel Dağılımı Perspektifiyle Türkiye’nin AB’ye Uyum Sorunu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü Yay.
Deininger, Klaus ve Pedro Olinto (1990). Asset Distribution, Inequality, and Growth. Washington D.C.: World Bank Policy Research Working Paper No. 2375..
Eberhard, Wolfram (1942). “Çin Kaynaklarına Göre Orta ve Garbi Asya Halklarının Medeniyeti”. Türkiyat Mecmuası. 7:125-191.
Eberhard, Wolfram , (1945). “Eski Türk Devletlerinin Ekonomisi Hakkında İncelemeler:1 Tobaların Hayvancılığı”. Belleten. 9(33-36):485-496.
Eberhard, Wolfram , (1946). “Eski Türk Devletlerinin Ekonomisi Hakkında İncelemeler:3 Tobalarda Köle Usulü”. Belleten. 10(38):255-279.
Erdoǧru, M. Akif (1997). “The Servants and Venetian Interest in Ottoman Cyprus in the Late Sixteenth and the Early Seventeenth Centuries”. Quaderni di Studi Arabi, 15:97-120.
Eberhard, Wolfram , “Kıbrıs’ta İlk Osmanlı Esnaf ve Zanaatkarları Üzerine Notlar”, Osmanlı Öncesi İle Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri, 9-10 Mayıs 2002, İstanbul 2003.
Ergenç, Özer (1982). “Osmanlı Klasik Dönemindeki “Eşraf ve A’yan” Üzerine Bazı Bilgiler”. The Journal of Ottoman Studies. 3:105-118.
Erickson, Lennart ve Dietrich Vollrath (2004). Dimensions of Land Inequality and Economic Development. Washington D.C.: IMF Working Paper No 4/58.
Faguet, Jean-Paul vd. (2016). The Paradox of Land Reform, Inequality and Local Development in Colombia. London: The London School of Economics and Political Science.
Fisher, Jonathan vd. (2016). “Inequality and Mobility Using Income, Consumption, and Wealth for the Same Individuals”. The Russell Sage Foundation Journal of the Social Sciences. 2(6):44-58.
Foster, Herbert J. (1976). “Partners or Captives in Commerce?:The Role of Africans in the Slave Trade”. Journal of Black Studies. 6(4):421-434
Frankema, Ewout (2006). The colonial origins of inequality: The Causes and Consequences of Land Distribution. Growth and Development Centre, University of Groningen, 1-29.
Genç, Mehmet (1989). Osmanlı İktisadi Dünya Görüşünün İlkeleri. Sosyoloji Dergisi, 3(1):175-186.
Genç, Mehmet , (2014). Klâsik Osmanlı Sosyal-İktisadî Sistemi ve Vakıflar. Vakıflar Dergisi. 42:9-18.
Gordon, Jody vd. (2010). “The Historical Background: Regional Chronology and Local History. Crossroads and Boundaries: The Archaeology of Past and Present in the Malloura Valley, Cyprus”. Edt. M.K. Toumazou, P.N. Kardulias, and D.B. Counts, American Schools of Oriental Research Series, 65:25-44.
Göker, Muzaffer. “Türklerde Sanayi”. Belleten. 2(7-8):433-444. Güran, Tevfik (1995). İktisat Tarihi. İstanbul: Acar Matbaacılık Yay.
İnalcık, Halil (1958). “Osmanlı Hukukuna Giriş: Örfi-Sultani Hukuk ve Fatih'in Kanunları”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 13(2):102-126.
İnalcık, Halil, (1998). “ Şeriat ve Kanun, Din ve Devlet”, İslamiyat, 1(4):135-142.
İnalcık, Halil, (1993). “Türkler ve Balkanlar”. s. 9-31, Balkanlarda İslam. Editör Muhammed Savaş Kafkasyalı, Ankara vd.:Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı Yay.
İnalcık, Halil, (1969). “Bursa Şer’iye Sicillerinde Fatih Sultan Mehmed’in Fermanları”. Belleten. 44:693-708.
İnalcık, Halil, (1969). “Capital formation in the Ottoman Empire”. The Journal of Economic History. 29(1):97-140.
İnalcık, Halil, (1970). “Economic Mind and Aspects of the Ottoman”. s.207-218. Studies in the Economics History of the Middle East from the Rise of to the Present Day. London, New York, Toronto: Oxford University Press.
İnalcık, Halil, (1990). “Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi”. Yaz Gündemi. 11:30-41.
İnalcık, Halil, (1941). “Tanzimat Nedir?”. Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yıllık Çalışmaları Dergisi, Tarih Araştırmaları Cildi. Ankara:237- 263.
İnalcık, Halil, (1972). “The Ottoman Decline and Its Effects upon the Reaya”. s.338-354, Aspect of the Balkans Continuity and Change, Contributions to the International Balkan Conference held at UCLA, October 23-28 1969. Paris: Mouton.
İnalcık, Halil, (1997). “The Resent History of Cyprus”. s. 25-32, First International Congress on Cypriot Studies Gazimağosa 20-23 November 1996. Gazimağosa: Eastern Mediterranean Press.
İnalcık, Halil, (1995). The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire. Essays on Economy and Society. Bloomington: Indiana
University Turkish Studies and Turkish Ministry of Culture Press. İnalcık, Halil, (1939). “Etilerde Ekonomi Hayatı”. Belleten. 3(11- 12):423-434.
Kazıcı, Ziya (2015). “Osmanlı Fethinden Sonra Kıbrıs Halkına Yapılan Muamele”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi. 1(1):39- 47.
Kessler, Gerhard (1944). “Avrupa'da Ziraat Rejimleri ve Ziraat Reformları”. İktisat Fakültesi Mecmuası. 4(4):411-451.
Kessler, Gerhard, (1943). “Anadolu Selçuklu Tarihi’nin Yerli Kaynakları – Umumi Bakış I”. Belleten. 7(27):379-521.
Kessler, Gerhard, (1938). “Orta Zaman Türk Hukuki Müesseseleri”. Belleten. 2(5-6):39-72.
Kessler, Gerhard, (1941). “Orta Zaman Türk İslam Feodalizmi”. Belleten. 5(19):319-350.
Kessler, Gerhard, (1942). “Vakıf Müessesesinin Hukuki Mahiyeti ve Tarihi Tekamulü”. Vakıflar Dergisi. 2:1-35.
Kunter, Halim Baki (1938). “Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri Üzerine Mücmel Bir Etüt”, Vakıflar Dergisi, 1:103-129.
Lipton, Michael vd. (2003). Land and Asset Size, Structure and Distribution and the Links to Income in Three Drylands, Poverty Research Unit. Working Paper. Brighton UK:University of Sussex.
Luttrell, Anthony T. (1958). “Venice and the Knights Hospitallers of Rhodes in the Fourteenth Century”, Papers of the British School at Rome. 26:195- 212
Martinelli, Pablo (2012). Latifundia Revisited. Market Power, Land Inequality and Efficiency in Interwar Italian Agriculture. Working Papers 0020, European Historical Economics Society.
Melamid, Alexander (1956). “The Geographical Distribution of Communities in Cyprus”, Geographical Review. 46(3):355-374
Muller, Edward. N. vd. (1989). “Land Inequality and Political Violence”, American Political Science Review, 83(2), 1989, s.577-596.
Orbay, Kazım (2005). “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları (Vakfiyeler, Şeriyye Sicilleri, Mühimmeler, Tahrîr Defterleri ve Vakıf Muhasebe Defterleri)”. Vakıflar Dergisi. 29:27-41.
Özçelik, Selçuk (1951). “Feodalitenin İçtimai Mahiyeti, Menşei, Avrupanın Siyasi ve Medeni İnkişafındaki Rolü”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 17(1-2):350-387.
Özkul, Ali Efdal. (2011). “Osmanlı Kıbrısı'nda İpek Üretimi ve Ticareti”. s. 2395-2410, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10- 15.09.2007. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.
Özkul, Ali Efdal, (2010). “Osmanlı İdaresinde Kıbrıs Adasında Yapılan Ziraat ve Hayvancılık”. s. 283-295, Birinci İktisat Tarihi Kongresi Tebliğleri -2, İstanbul: İTO Yay.
Özkul, Ali Efdal, (2014). “Osmanlı İdaresinde Kıbrıs’ta Ermeni Toplumu ve Faaliyetleri”. Yeni Türkiye. 60:1-42.
Özkul, Ali Efdal, (2005). “İslam ve Türk Kültüründe Vakıflar”. Vakıflar Dergisi. 29:7-20.
Özkul, Ali Efdal, (1990). “XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda Sanayileşme ve 1827’de Kurulan Vakıf İplik Fabrikası”. Vakıflar Dergisi. 21:23- 81.
Russell, Josiah Cox (1958). “Late Ancient and Medieval Population”. Transactions of the American Philosophical Society. 48(3):1-152
Sahillioğlu, Halil (1996). “İkinci Keykavus’un Bir Mülknamesi”. Vakıflar Dergisi. 8:57-69
Sahillioğlu, Halil, (1967). “Osmanlı İdaresinde Kıbrıs’ın İlk Yılı Bütçesi (1 Fotokopi ve 1 Harita İle Birlikte)”. Belgeler. 4(7-8):1-33.
Sarc, Ömer Celal (1939). “Tanzimat ve Sanayimiz”. s. 423-440, Tanzimat 1. İstanbul: Maarif Vekaleti Yay.
Solow, Barbara L. (1987). “Capitalism and Slavery in the Exceedingly Long Run”. The Journal of Interdisciplinary History. 17(4):711-737.
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2000). Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları). Ankara.
Tabakoğlu, Ahmet (2009). Türk İktisat Tarihi. 11. Baskı, İstanbul:Dergah Yay.
Taeuber, İrene B. (1955). “Cyprus: The Demography of a Strategic Island”. Population Index. 21(1):4-20.
Tunaya, Tarık Zafer. (1946). “Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve Bazı Hususiyetleri”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 12(2-3):537- 560.
Turan, Osman. (1964). “Ortaçağlarda Türkiye Kıbrıs Münasebetler”. Belleten. 28(110):.209-227.
Uludağ, Osman Şevki. (1937). “Bursa Kadifeleri”. Belleten. 1(3-4):753- 760.
Uzunçarşılıoğlu, İsmail Hakkı (1938). “Ondört ve Onbeşinci Asırlarda Anadolu Beyliklerinde Toprak ve Halk İdaresi”. Belleten. 3(11-12):99-106.
Uzunçarşılıoğlu, İsmail Hakkı, (1939). “Osmanlı Hükümdarı Çelebi Mehmed Tarafından Verilmiş Bir Temlikname ve Sasa Bey Ailesi”. Belleten. 2(5-6):379- 399.
Ülken, Hilmi Ziya (1973). “Türkiye Tarihinde Sosyal Kuruluş ve Toprak Rejiminin Gelişmesi”. Vakıflar Dergisi. 10:s.1-62.
Veldet, Hıfzı (1939). “Kanunlaştırma Hareketleri ve Tanzimat”. s. 141- 209, Tanzimat 1, İstanbul: Maarif Vekaleti Yay.
Vollrath, Dietrich (2007). “Land Distribution and International Agricultural Productivity”. American Journal of Agricultural Economics. 89(1):202-216.
Wolf, Edward N. (2016). “Household Wealth Trends in the United States, 1962 to 2013: What Happened over the Great Recession?”. The Russell Sage Foundation Journal of the Social Sciences. 2(6):24-43.
Yetim, Fahri (2017). “Tereke Defterlerine Göre Tanzimat Döneminde Kıbrıs’ta Gayrimüslimlerin Sosyoekonomik Durumu”. s. 481-494, Tarihte Kıbrıs, C. 1. Editör Osman Köse, İstanbul: Akdeniz Kapras Üniversitesi.
Zeytinoğlu, Erol (1976). İktisat Tarihi, İstanbul: Met/er Matbaası Yay.
Zheng, Xinqi vd. (2013). “The Land Gini Coefficient and Its Application for Land Use Structure Analysis in China”. PLoS One. 8(10): s.e76165.