MEMLÛK KUMANDANI EMÎR YEŞBEK İLE DULKADİR BEY’İ ŞEHSUVAR ARASINDAKİ MÜCADELE VE ŞEHSUVAR’IN İDAMI

Osmanlı hükümdarı Fatih Sultan Mehmet’in yardımıyla Dulkadir Beyliği tahtını elde eden Şehsuvar, Memlûkler için büyük tehlike arz etmekteydi. Çünkü Çukurova bölgesinde iyice güçlenen Dulkadirliler ardından Ramazanoğullarına ait bütün toprakları ele geçirip daha da güneye inmek suretiyle Memlûklerin kuzey sınırlarındaki hâkimiyetlerini tehlikeye atmıştı. Bu nedenle Memlûk sultanı Kayıtbay, Şehsuvar üzerine bazı seferler düzenletmiş ancak bir netice elde edememiş ve hatta Dulkadirlilerin ilerleyişini de durduramamıştı. Bu meseleyi kesin olarak çözme kararlılığında olan Kayıtbay, 1471 yılında Kahire’den Emîr Yeşbek ed-Devâdâr komutasındaki bir orduyu Dulkadirliler üzerine yolladı. Şehsuvar üzerine yapılan son seferi sevk ve idare eden Emîr Yeşbek, Antep şehrini almış ve ardından Çukurova bölgesinde Memlûk hâkimiyetini tekrar tesis etmiştir. Emîr Yeşbek bu sefer neticesinde Şehsuvar’ı esir almış, onun yerine kardeşi Şahbudak Bey’i ikinci kez Dulkadirli tahtına oturtmuş ve Memlûklerin kuzey sınırlarındaki hâkimiyetini yeniden tesis etmiştir. Daha sonra Emîr Yeşbek, Şehsuvar’ı beraberinde Kahire’ye götürmüştür. Şehsuvar, Memlûk sultanının emriyle Kahire’de idam edilmiştir. Bu makalede Memlûklerin büyük emirlerinden Emîr Yeşbek ile Dulkadir Bey’i Şehsuvar arasındaki mücadele ele alınmış ve Memlûklerin, Dulkadir Bey’i Şehsuvar tehlikesini nasıl bertaraf ettikleri üzerinde durulmuştur. Bu makalede daha önce üzerinde pek durulmamış olan Emîr Yeşbek’in Şehsuvar’a yazmış olduğu mektubun Türkçe tercümesi ve Emîr Yeşbek tarafından elçi olarak gönderilen Kazasker İbn Ecâ ile Şehsuvar arasında cereyan eden barış görüşmelerine dair detaylı diyalogların Türkçe tercümesi bulunmaktadır. Ayrıca Şehsuvar’ın Kahire’ye getirildiğinde nasıl karşılandığı ve idamı üzerinde durulmuştur.

The Struggle Between Mamluk Commander Yeşbek And Dulkadır Prıncıpal Şehsuvar And Şehsuvar’s Executıon

Şehsuvar who obtained the Dulkadir Emirate's throne with the help of the Ottoman Sultan Fatih Sultan Mehmet presented great danger for the Mamluks, because the Dulkadirs who became stronger in the Çukurova region then took all the lands belonging to the Ramazanoğulları and went further south risked their dominance on the northern borders of the Mamluks. For this reason, the Mamluk sultan Kayıtbay arranged some military expeditions on the Şehsuvar but could not obtain a result and could not stop the progress of the Dulkadirs. Having been determined to solve this matter precisely, in 1471, Kayıtbay sent an army under the command of Emîr Yeşbek ed-Devâdâr from Cairo on the Dulkadirs. Emîr Yeşbek who directed the last military expedition on Şehsuvar took the city of Antep and then reestablished the Mamluk domination in the Çukurova region. Emîr Yeşbek took Şehsuvar as prisoner this time and replaced his brother Şahbudak Bey for the second time to the throne of Dulkadir and reestablished his dominance on the northern borders of the Mamluks. Later, Emir Yeşbek took Şehsuvar with him to Cairo. The Şehsuvar was executed in Cairo on the order of the Mamlûks’ Sultan. In this article, the struggle between Emir Yeşbek and Dulkadir Principal Şehsuvar, one of the great Emîrs of the Mamluks, was dealt with, and how the Mamluks removed the danger of Dulkadir Principal Şehsuvar. In this article, there is a Turkish translation of the letter written by Emîr Yeşbek, which has not been studied in detail before, and a detailed translation of the dialogues between Kazasker İbn Eca sent by Yeşbek as an envoy and Şehsuvar. It is also discussed how he was welcomed and executed when Şehsuvar was brought to Cairo.

PDF

___

Ayaz, Fatih Yahya, “Memlük Tarihçilerine Göre Dulkadiroğlu Şahsuvar Bey İsyanı”, Belleten, C. LXXVII, S: 279, Ağustos 2013, s. 403-443.
Çubukçu, Asri (1994). “Devâtdâr”, İslâm Ansiklopedisi (TDV), İstanbul, C. 9.
Dehmân, Muhammed Ahmed (1986). el-Irak beyne el-Memâlik ve el- Osmâniyyîn el-Etrâk ma‘a Rıhle Emîr Yeşbek min Mehdî ed-Devâdâr İbn Ecâ, Dımaşk.
İbn Ecâ, Muhammed b. Mahmud et-Türkî, Kitâb Mecmû‘a fî et-Tevârih, Kitâb fî Târih Yeşbek ez-Zâhirî, Topkapı Sarayı Müzesi, III. Ahmed Kütüphanesi, nr. 3057.
İbn Ecâ, İbn Ecâ Seyahatnâmesi-Bir Türk Seyyahın Kaleminden, Trc. Mehmet Şeker, 2018, İstanbul.
Emecen, Feridun M., “Fâtih Sultan Mehmet ve Etrafındaki Dünya: Osmanlı Devleti’nin Doğu Komşuları”, Osmanlı Araştırmaları XXXIII, Prof. Dr. Muammer Kemal Özergin Hatıra Sayısı-I, 2009, İstanbul.
Güler, Ayşe, Memlûk-Dulkadiroğulları Münâsebetleri (1337-1517), 2014 (Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üni), Ankara.
Hatîb el-Cevherî, Nureddin Ali b. Davud b. İbrahim es-Sayrafî, İnbâü’l-Hesr bi- Ebnâi’l-Asr (nşr. Hasan Habeşî), 1970, Kahire.
Holt, P. M., “Memlûk Sultanlığında Devlet Yapısı” (Çev. Samira Kortantamer), Belleten, LII/202 (1988), s. 227-246.
Kanat, Cüneyt, “Memlûk Kaynaklarındaki Osmanlı İmajının Değişim Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXI, S. 1, Temmuz 2006, s. 123-134.
Kılıç, Remzi, “XV. Yüzyılın İkinci Yarısında Dulkadiroğulları Devleti Üzerinde Osmanlı-Memluklu Rekabeti”, Uluslararası Dulkadir Beyliği Sempozyumu, 2011, Kahramanmaraş, C. III, s. 229-242.
Koca, Salim, Anadolu Türk Beylikleri Tarihi, 2015, Ankara.
Mordtmann, J.H.- Yinanç, Mükrimin Halil, “Dulkadırlılar” İslâm Ansiklopedisi (MEB), İstanbul, C. III, s. 654-662.
Özdeğer, Hüseyin, “Gaziantep” İslâm Ansiklopedisi (TDV), 1996, İstanbul, C. XIII, s. 466-469.
Solak, İbrahim, “XVI. Yüzyılda Maraş ve Çevresinde Dulkadirli Türkmenleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 12 (2002), s. 109-154.
Sümer, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilâtı-Destanları, 1967, Ankara.
Sümer, Faruk, “Ramazanoğulları”, İslâm Ansiklopedisi (TDV), 2007, C. XXXIV, s. 442-445.
Tekindağ, M. C. Şehabeddin, Anadolu’da Türk Tarihi ve Kültürü, Karadeniz Teknik Üniversitesinde 16.05.1966-31.05.1966 Arası Verilen Konferanslar, 1967, Trabzon.
Sümer, Faruk, “II. Beyazid Devrinde Çukur-Ova’da Nüfuz Mücâdelesi-İlk Osmanlı Memlûklu Savaşları (1485-1491)” Belleten, 1967, C. XXXI, S. 123, s. 345-373.
Yiğit, Fatma Akkuş, Memlûkler Döneminde Çukurova, 2011 (Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üni.), Ankara.
Yiğit, İsmail, “Memlükler”, İslâm Ansiklopedisi (TDV), 2004, Ankara, C. 29, s. 90-97.
Sümer, Faruk, “Kayıtbay” İslâm Ansiklopedisi (TDV), 2002, Ankara, C. XXV, s. 80-81.
Yinanç, Refet, Dulkadir Beyliği, 1989, Ankara.
Sümer, Faruk, “Dulkadıroğulları” İslâm Ansiklopedisi (TDV), 1994, İstanbul, C. IX, s. 553- 557.