İNGİLTERE VE TÜRKİYE'DE ERKEN DÖNEM SENDİKACILIK ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Bu çalışma farklılıkların en belirleyici dönemi olan iki ülke sendikalarının kuruluş dönemlerini 1945 Soğuk Savaş sürecinin başladığı döneme kadar incelemekte ve karşılaştırmaktadır. İngiltere sendikacılığının kuruluş süreci, uzun bir dönemi kapsamakta ve mücadelelerle şekillenmektedir. Türkiye'de ise kuruluş süreci İngiltere'de gerçekleşen mücadele sonuna yaklaştığı dönemlerde başlamıştır. İngiltere ve Türkiye sendikacılık açısından birbirinden çok farklı örneklerdir. İngiltere erken sanayileşen kapitalist bir ülke olarak sendikal kurumları Türkiye'den çok daha önce kurmuştur. Türkiye'nin ise geç sanayileşen bir ülke olarak sendikal kurumları, dış etkilerin yönlendirmesi ve devletin belirleyici rolü ile şekillenmiştir. Bu çalışmanın amacı; karşılaştırmalı tarih yöntemini kullanarak İngiltere ve Türkiye sendikacılığı arasındaki farklılıkları ve nedenlerini ortaya koymaktır. İngiltere ve Türkiye sendikacılığı arasındaki farklılıkların; iki ülkenin tarihsel gelişim süreçleri, sınıf bilincinin etkinliği, yasal düzenlemeler, sendikal örgütlenme ve yönetim ile sendika-siyaset ilişkileri tarafından belirlendiği sonucuna varılmıştır. İngiltere ve Türkiye arasında sendikacılığın erken dönemleri üzerinde yapılan tarihsel değerlendirmeler iki ülke demokrasisi arasındaki farklılıklarında daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.

A Comparative Analysis On Early Trade Unionism At England And Turkey

England and Turkey are very different samples considering unionism. Being an early industrialized capitalist country, England established trade union organizations much earlier than Turkey. On the other hand, being a late industrialized country, Turkey's trade union institutions are shaped by outer source directives and by state's significant role. The aim of this study is to state the differences between Turkish unionism and English unionism and the reasons of these differences by using comparative history method. This study analyzes and compares the most significant periods of establishments of two country unions to the period 1945 Cold War started. The establishment period of English trade unionism covers a long period and formed by struggles. However, in Turkey, the establishment period started when the struggle in England was about to end. It is reasoned that the differences between English and Turkish unionism are identified by the developmental processes of the two countries, efficiency of class consciousness, legal arrangements, union association and management with relations between union and politics. Historical evaluations of early periods of unionism in England and Turkey provide a better understanding of differences between the two democracies.

PDF

___

Akalın, İlhan. Sendikal Kavramlar, Öteki Yayınevi, Ankara, 1995.
Akşin, Sina. Jön Türkler ve İttihat Terakki, İmge Kitapevi, Ankara, 2012.
Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Alp Tümertekin, İthaki Yayınları, İstanbul, 2006.
Aspinall, A.. The Early English Trade Unions, Documents From The Home Office Papers in The Public Record Office, The Batchworth Press, London, 1949.
Aydemir, Şevket Süreyya. İkinci Adam, cilt.2, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1991.
Baumgart, W.. Imparialism, The Idea and Reality of British and French Colonial Expansion 1880-1914, Oxford University Press, New York, 1982.
Boratav, Korkut. Türkiye İktisat Tarihi (1908-1985), İmge Kitapevi, Ankara, 2004.
Briton, Crane ve John Christopher - Robert Lee Wolf. 1453'ten Bugüne Dünya Tarihi ve Çağdaş Uygarlık, cilt: 2, Çev. Mete Tunçay, Cem Yayınları, İstanbul, 1976.
Clegg, Hugh Armstrong. A History of British Trade Unions Since 1889, vol:1 (1889-1910), Oxford University Press, New York, 1998.
Cole, G. D. H.. A Short History of The British Working-Class Movement 1789- 1947, Allen - Unwin, London, 1952.
Çavdar, Tevfik. Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinden Kesitler, Nazım Kitaplığı, İstanbul, 2005.
Çeçen, Anıl. Türkiye'de Sendikacılık, Özgür İnsan Yayınları, Ankara, 1973.
Davies, Norman. Avrupa Tarihi Doğu'dan Batı'ya, Buz Çağı'ndan Soğuk Savaş'a, Urallar'dan Cebelitarık'a Avrupa'nın Panaroması, Çev. Ed. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitapevi, Ankara, 2006.
Engels, Friedrich. İngiltere'de Emekçi Sınıfın Durumu, Çev. Yurdakul Fidancı, Sol Yayınları, Ankara, 1997.
Erişçi, Lütfü. Türkiye'de İşçi Sınıfının Tarihi (Özet Olarak), Kebikeç Yayınları, İstanbul, 1997.
Erkan Hüsnü-Canan Erkan. Kültür Politikamızda Yeni Boyutlar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
Ferguson, Niall. İmparatorluk: Britanya'nın Modern Dünyayı Biçimlendirişi, Çev. Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.
Genç, Mehmet. Osmanlı İmparatorluğu'nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2009.
Gülmez, Mesut. Meclislerde İşçi Sorunu ve Sendikal Haklar, Öteki Yayınevi, Ankara, 1995.
Gülmez, Mesut. Türkiye Belgesel Çalışma İlişkileri Tarihi: 1936 Öncesi, TODAİE Yayınları, no:205, Ankara, 1983.
Güzel, Şehmus. Türkiye'de İşçi Hareketi, Sosyalist Yayınları, İstanbul, 1993.
Hill, Christopher. 1640 İngiliz Devrimi, Çev. Neyyir Kalaycıoğlu, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2005.
Hobsbawm, Eric. Captain Swing, Phoenix Press, London, 2001.
Işık, Yüksel. Osmanlı'dan Günümüze İşçi Hareketinin Evrimi (1876- 1994), Öteki Yayınevi, Ankara, 1995.
Işıklı, Alparslan. Sendikacılık ve Siyaset, İmge Kitabevi, Ankara, 1990.
Işıklı, Alparslan. Türkiye'de Sendikacılık Hareketi İçinde Demokrasi Kavramının Gelişimi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994.
Keyder, Çağlar. Türkiye'de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
Koraltürk, Murat. Türkiye'de Ticaret ve Sanayi Odaları (1880-1952), Denizler Kitapevi, İstanbul, 2002.
Lefranc, Georges -Kemal Sülker. Dünya'da ve Bizde Sendikacılık, Varlık Yayınları, Ankara, 1966.
Mahiroğulları, Adnan. Cumhuriyet'ten Günümüze Türkiye'de İşçi Sendikacılığı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2005.
Makal, Ahmet. Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920- 1946, İmge Kitapevi, Ankara, 1999.
Mardin, Şerif. Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.
Mazıcı, Nurşen. Tek Parti Dönemi, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2011. Murray, John. 1926 İngiltere Genel Grevi, Çev. Metin Aktan, Tel Yayınları, İstanbul, 1973.
Ökçün, Gündüz. Türkiye İktisat Kongresi 1923-İzmir (Haberler, Belgeler, Yorumlar), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara,1981.
Özbudun, Ergün. 1921 Anayasası, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 1992.
Pease, Edward R.. The History of The Fabian Society, New York, E.P. Dutton & Company Publishers, October, 2004.
Savran, Sungur. Türkiye'de Sınıf Mücadeleleri 1908-1980, cilt. 1, Yordam Kitap, İstanbul, 2010.
Sencer, Oya. Türkiye'de İşçi Sınıfı Doğuşu ve Yapısı, Habora Kitabevi, İstanbul, 1969.
Skocpol, Theda. Devletler ve Toplumsal Devrimler Fransa, Rusya ve Çin'in Karşılaştırmalı Bir Çözümlemesi, Çev. Erdem Türközü, İmge Kitapevi, Ankara, 2004.
Sülker, Kemal. İşçi Sınıfının Doğuşu, Cumhuriyet Kitap, Ankara, 1998.
Sülker, Kemal. Türkiye Sendikacılık Tarihi, TÜSTAV, İstanbul, 2004.
Şanda, Hüseyin Avni. Türkiye'de 54 Yıl Önceki İşçi Hareketleri, Evren Yayınları, İstanbul, 1962.
Talas, Cahit. Türkiye'nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1992.
Tanör, Bülent. Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012.
Thompson, E.P.. İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu, Çev. Uygur Kocabaşoğlu, Birikim Yayınları, İstanbul, 2006.
Tilly, Charles. Avrupa'da Devrimler 1492-1992, Çev. Özden Arıkan, Literatür Yayınları, İstanbul, 2005.
Topçuoğlu, İbrahim. Türkiye'de İlk Sendika Sarıkışla'da 1932, Öncü Kitapevi, İstanbul, 1975.
Toprak, Zafer. Türkiye'de Milli İktisat- Milli Burjuvazi 1908-1950, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.
Trimberger, Ellen Kay. Tepeden İnmeci Devrimler/Japonya, Türkiye, Mısır, Peru, Çev. Fatih Uslu, Gelenek Yayınları, İstanbul, 2003.
Tunaya, Tarık Zafer. Türkiye'de Siyasal Partiler cilt:2: Mütareke Dönemi, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
Tunaya, Tarık Zafer. Türkiye'nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, Yedigün Matbaası, İstanbul, 1960.
Tunçay, Mete. Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2005.
Tunçay, Mete. Türkiye'de Sol Akımlar 1908-1925, cilt:1, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009.
Uyar, Hakkı. Sol Milliyetçi Bir Türk Aydını: Mahmut Esat Bozkurt, Büke Yayınları, İstanbul, 2000.
Uyar, Hakkı. Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayınları, İstanbul, 2012.
Weber, Max. Protestan Ahlak ve Kapitalizmin Ruhu, Çev. Zeynep Gürata, Ayraç Yayınevi, Ankara, 2005.