TÜRKİYE’DE KIRSAL KESİMİN KALKINMASINDA ÖNEMLİ BİR MODEL: DEVLET ÜRETME ÇİFTLİKLERİ (1949-1960)

1949 yılında tesisinden 1960 yılına kadar olan dönemde Devlet ÜretmeÇiftliklerinin (DÜÇ) tarım üretimi faaliyetleri ve bu faaliyetlerin ekonomiye olanyansımaları çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Konu, Devlet Üretme ÇiftlikleriGenel Müdürlüğünün (DÜÇGM) kuruluşu ve görevleri (1949-1950); DÜÇ’nin üretimfaaliyetleri (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem dâhilinde ele alınmıştır.Türkiye’de DÜÇ’nin tarımsal faaliyetleri ve bu faaliyetlerin ekonomiye olan katkılarısayısal veriler üzerinde değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Cumhuriyetarşivi belgeleri, resmi yayınlardan; zabıt ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, resmigazete, istatistik yıllıkları, ayın tarihi ve dönemin süreli yayınları arasında yer alan tarımve ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, döneminTürkiye’sinde DÜÇ’nin tarım işletmeciliği ve damızlık üretimi alanında gerçekleştirdiğiçalışmalar göz önüne getirilerek gerekli değerlendirilmeler yapılmıştır. İnsanlarınbeslenme ihtiyaçlarının büyük bir bölümünün tarım üretimi ile karşılanması tarımı ülkeekonomisine katkı sağlayan önemli bir sektör haline getirmiştir. Bunun yanı sıra 1949 -1960 yılları arasında devlet üretme çiftliklerinde milyonlarca dekar arazinin ekilmesi vebu ekimden yüz binlerce ton hububat ve değişik ürünlerin yetiştirilmesi her konudaçiftçilere örnek teşkil etmektedir. İlgili alan yazınında bu konuda bir boşlukgörülmektedir. Bu konuya odaklanarak alandaki ihtiyaca cevap vermek bu çalışmayıyapmamızın temel amaçları arasında yer almıştır.

An Important Model For The Development Of Countryside In Turkey: State Hatcheries (1949-1960)

This study deals with the agricultural production activities of State Hatcheries (SPF) and their effects on economy in Turkey from 1949, when they were established, to 1960. The subject is limited to and addressed under the following two periods: the establishment and duties of the General Directorate of State Hatcheries (GDSH) (1949- 1950) and the production activities of SPF (1950-1960). Evaluations on the agricultural activities of SPF and their contributions to economy have been made based on numeric data. The source material of the study consists of Republic archive documents and official publications such as proceedings of memorandum, laws, journals of official reports, official gazettes, statistical annuals, Ayın Tarihi journal (government’s dating publication), and articles from economy and agriculture magazines of the period. The relevant evaluations have been made considering the works performed by SPF within the context of agricultural sector and raising animals for breeding in Turkey in the relevant periods. The fact that a large part of people's nutritional needs is met by agricultural production has made agriculture an important sector contributing to the country's economy. In addition, millions of decares of arable land were cultivated in the state farms between 1949 and 1960, and hundreds of thousands of tons of cereals and various crops were cultivated from these hatcheries. This form an example for the farmers in every way. However, it is seen that there is a gap in the relevant literature. One of the main purpose of doing this research is to address this gap by focusing on this topic.

PDF

___

BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 122-Dosya No: 44-Sıra No: 11.
BCA, Fon No: 30 11 1 0-Kutu No: 212-Dosya No: 7-Sıra No: 10.
BCA, Fon No: 30 11 1 0-Kutu No: 215-Dosya No: 21-Sıra No: 1.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 123-Dosya No: 71-Sıra No: 6.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 123-Dosya No: 66-Sıra No: 9.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 123-Dosya No: 77-Sıra No: 2.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 126-Dosya No: 62-Sıra No: 9.
BCA, Fon No: 30 11 1 0-Kutu No: 227-Dosya No: 40-Sıra No: 14.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No:130-Dosya No: 73-Sıra No: 2.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 140-Dosya No: 84-Sıra No: 18.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 138-Dosya No: 123-Sıra No: 7.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 148-Dosya No: 17-Sıra No: 12.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 153-Dosya No: 49-Sıra No: 4.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 154-Dosya No: 61-Sıra No: 6.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 154-Dosya No: 67-Sıra No: 2.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No: 126-Dosya No: 73-Sıra No: 18.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No:124-Dosya No: 79-Sıra No: 6.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No:126-Dosya No: 73-Sıra No: 17.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No:123-Dosya No: 72-Sıra No: 20.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No:126-Dosya No: 45-Sıra No: 2.
BCA, Fon No: 30 18 1 2- Kutu No:130-Dosya No: 73-Sıra No: 2.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 123-Dosya No: 74-Sıra No: 7.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 149-Dosya No: 38-Sıra No: 14.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 122-Dosya No: 41-Sıra No: 19.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 140-Dosya No: 87-Sıra No: 10.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 122-Dosya No: 35-Sıra No: 4.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 122-Dosya No: 35-Sıra No: 5.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 156-Dosya No: 16-Sıra No: 8.
BCA, Fon No: 30 1 0 0-Kutu No: 80-Dosya No: 508-Sıra No: 9.
BCA, Fon No: 30 18 1 2-Kutu No: 144-Dosya No: 90-Sıra No: 6
TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 2, C. 4, 29.05.1926, s. 913.
TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 4, C. 11, 03.07.1932, s. 856.
TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C. 17, 12.02.1937, s. 243-249.
TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 5, C. 18, 07.01.1938, s. 101-104.
TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, C. 30, 08.07.1948, s. 778-779.
TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, C. 31, 07.06.1949, s. 925.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Dönem: 5, Toplantı: 2, C. 18, 63. Birleşim, 24.05.1937, s. 174-175.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Dönem: 5, Toplantı: 2, C. 19, 25. Birleşim, 12.06.1937, s. 267.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Dönem: 6, Toplantı: 1, C. 7, 18. Birleşim, 27.12.1939, s. 128.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 7, Toplantı: 1, C. 10, 22.05.1944, s. 270.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1948 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 8, Toplantı: 2, C. 8,26.12.1947, s. 285.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1949 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 8, Toplantı: 3, C. 16, 21.02.1949, s. 311.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem: 8, Toplantı: 4, C. 24, 55. Birleşim, 24.02.1950, s. 1162.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Toplantı: 1, C. 5, 45. Birleşim, 19.02.1951, s. 229.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 10, 1. Birleşim, 01.11.1951, s. 6.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1951 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 1, C. 5, 19.02.1951, S. Sayısı: 50, TBMM Basımevi, Ankara, 1951, s. 134.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1951 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 1, C. 5, 19.02.1951, s. 362, 455.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Toplantı: 2, C.13, 52. Birleşim, 28.02.1952, s. 1125.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 13, 42. Birleşim, 20.02.1952, s. 367.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1952 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 13, 20.02.1952, S. Sayısı 50, TBMM Basımevi, Ankara, 1952, s. 13.
TBMM, Tutanak Dergisi, Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 2, C. 13, 20.02.1952, s. 240/24.
TBMM, Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Toplantı: 3, C. 20, 44. Birleşim, 16.02.1953, s. 335.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1953 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 3, C. 20, 16.02.1953, S. Sayısı: 108, TBMM Basımevi, Ankara, 1953, s. 152.
TBMM, Tutanak Dergisi, 1953 Yılı Gider Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 3, C. 20, 16.02.1953, s. 240/9, 375, 393.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1954 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Komisyonu Raporu, Dönem: 9, Toplantı: 4, C. 28, 18.02.1954, S. Sayısı 109, TBMM Basımevi, Ankara, 1954, s. 70, 196.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1954 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 9, Toplantı: 4, C. 28, 18.02.1954, s. 215, 387, 404.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1955 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 1, C. 5, 18.02.1955, s. 224/1, 352, 358.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1956 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 2, C. 10, 20.02.1956, S. Sayısı: 59, TBMM Matbaası, Ankara, 1956, s. 182.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1956 Yılı Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 2, C. 10, 20.02.1956, s. 66-67, 236/8.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Dönem: 10, Toplantı: 3, C. 17, 41. Birleşim, 20.02.1957, s. 310.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1957 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 10, Toplantı: 3, C. 17, 41. Birleşim, 20.02.1957, S. Sayısı: 61, TBMM Matbaası, Ankara, 1957, s. 72,174.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 10, Toplantı: 3, C. 17, 41. Birleşim, 20.02.1957, s. 274/4, 310.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1958 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 11, Toplantı: 1, C. 2, 19.02.1958, S. Sayısı: 31.TBMM Matbaası, Ankara, 1958, s. 185.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 1, C. 2, 19.02.1958, s.262, 429.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1959 Yılı Bütçe Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 11, Toplantı: 2, C. 7, 20.02.1959, S. Sayısı: 41, TBMM Matbaası, Ankara, 1959, s. 178.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 2, C. 7, 20.02.1959, s. 217.
TBMM, Zabıt Ceridesi, 1960 Yılı Muvazene-i Umumiye Kanunu Lâyihası ve Bütçe Encümeni Mazbatası, Dönem: 11, Toplantı: 3, C. 12, 19.02.1960, S. Sayısı: 43, TBMM Matbaası, Ankara, 1960, s. 32, 195.
TBMM, Zabıt Ceridesi, Masraf Bütçeleri, Dönem: 11, Toplantı: 3, C. 12, 19.02.1960, s. 205.
TC Kurucu Meclis, Tutanak Dergisi, Gider Bütçeleri, 20.02.1961, s. 44, 208.
TC Kurucu Meclis, Tutanak Dergisi, 1961 Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı ve Bütçe Komisyonu Mazbatası, 20.02.1961, S. Sayısı: 2, Kurucu Meclis Matbaası, Ankara, 1961, s. 58/4.
Resmi Gazete, Sayı No: 403, 20 Haziran 1926.
Resmi Gazete, Sayı No: 2146, 10 Temmuz 1932.
Resmi Gazete, Sayı No: 3538, 19 Şubat 1937.
Resmi Gazete, Sayı No: 3807, 13 Ocak 1938.
Resmi Gazete, Sayı No: 6957, 14 Temmuz 1948.
Resmi Gazete, Sayı No: 7231, 13 Haziran 1949.
İGM, İstatistik Yıllığı 1952, Yayın No: 342, Ankara, 1952, s. 345.
İGM, İstatistik Yıllığı 1953, Yayın No: 360, Ankara, 1953, s. 499
İGM, 1959 İstatistik Yıllığı, Yayın No: 380, Ankara, 1959, s. 420.
DİE, İstatistik Yıllığı 1960-1962, Yayın No: 460, Ankara 1962, s. 419.
DİE, 1963 İstatistik Yıllığı, Yayın No: 490, Ankara, 1963, s. 356.
Ayın Tarihi, Sayı No: 229, Yıl: Aralık 1952, s. 26.
Ayın Tarihi, Sayı No: 273, Yıl: Ağustos 1956, s. 203.
Ayın Tarihi, Sayı No: 279, Yıl: Şubat 1957, s. 1.
Yeni Birlik (1942)
Yeni İstanbul ( 1954)
Zafer (1955)
Bitki Koruma Bülteni (1952)
İktisadi Yürüyüş (1942)
Koruma, (1962)
Tarım Bakanlığı Dergisi (1947)
Tarım Dergisi (1952-1953)
Tarım ve Ticaret ( 1973)
Tomurcuk (1956-1957)
Türk Ekonomisi (1946-1954)
Türkiye Ziraat Mecmuası (1953)
Ülkü (1946)
Ziraat Dergisi (1959)
Ziraat Dünyası (1954)
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Yayına Hazırlayan: Ali Sevim vd., Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2006.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, Suyu Arayan Adam, Remzi Kitabevi, 20. Basım, İstanbul, 2008.
BARUTÇU, Faik Ahmet, Siyasi Anılar 1939-1954, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1977.
CİLOV, Haluk, Türkiye Ekonomisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1965.
CİLLOV, Haluk, Türkiye Ekonomisi Bünyesi, İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu Yayınları, İstanbul, 1967.
Devlet Üretme Çiftlileri Genel Müdürlüğü ve Üzerinde Çalıştığı Plan, Program ve Projeler, Tarım Bakanlığı Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü Tanıtıcı Yayınları, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1968.
DP, Kalkınan Türkiye, Demokrat Parti Yayınları, Desen Matbaası, Ankara, 1954.
FAO Türkiye Raporu, TC Ziraat Bankası 100. Yıldönümü Yayını, Ankara, 1962.
GOLOĞLU, Mahmut, Tek Partili Cumhuriyet 1931-1938, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-II, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
GOLOĞLU, Mahmut, Milli Şef Dönemi, 1939-1945, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-III, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
KOÇAK, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi, 1938-1945, C. 2, İletişim Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 2003.
KURUÇ, Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1987.
MAĞDEN, Ragıp Ziya, Zirai Kombinalar, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik TAO, Ankara, 1949, s. 16.
SERTEL, Zekeriya, Hatırladıklarım, Gözlem Yayınları, 3. Basım, İstanbul, 1977.
SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, C. II, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul, 1973.
TARIM BAKANLIĞI TEŞKİLAT PROJE GRUBU, Tarım Hizmetleri ve Teşkilatının Yeniden Düzenlenmesi Hakkında Rapor, Ankara, 1964.
TC Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 50 Yılda Türk Sanayii, Mars Matbaası, Ankara, 1973.
TOYNBEE, Arnold J., Türkiye, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1971.
TURAN, Şerafettin, Mustafa Kemal Atatürk, Bilgi Yayınevi, 2. Basım, Ankara, 2008.
TÜRK TARİHİ TETKİK CEMİYETİ, Tarih IV, Türkiye Cumhuriyeti, Maarif Vekâleti Yayınları, İstanbul, 1931.
URAN, Hilmi, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım 1908-1950, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
Yeni İktidarın Çalışmaları, 22.05.1950-01-08.1951, Demokrat Parti Hizmetinde Bulunduğu Türk Milletine Hesap Veriyor, Güneş Matbaacılık TAO, Ankara, 1951, s. 109.
YURTOĞLU, Nadir, Demokrat Parti Dönemin Tarım Politikaları ve Siyasi, Sosyal, Ekonomik Hayata Tesirleri (1950-1960, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017.
ZEYTİNOĞLU, Erol, Türkiye Ekonomisi, 6. Basım, Met/Er Matbaası, İstanbul, 1978.
ZİNCİRLİ, Öncel, Türkiye’de Tarım Teşkilatının Tarihçesi, Ankara, 1994.
ZİRAAT VEKÂLETİ, Devlet Üretme Çiftlikleri Umum Müdürlüğü, Hazırlayan Hamdi Tuncer, Ankara, 1957.
AKMAN, Arif, “Atatürk ve Tarımsal Öğretim”, Atatürk ve Tarım, Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981, s. 37-49.
AKMANOĞLU, Münif , “Zirai Mücadele ve Eğitim”, Tarım ve Ticaret, C. 4, S. 43, Yıl: 4, Temmuz, 1973, s. 10.
ARI, Şevket, “Memleketin Zirai İstihsalinde Kombinalar”, İktisadi Yürüyüş, 29 Ekim 1942 Ziraat Fevkalade Sayısı, s. 8, 36.
ATABEK, Reşat, “Canlanan Topraklar”, Tarım Dergisi, C. 1, S. 7, Yıl: 1 Ocak 1953, s. 58-60.
AYÖZGER, Remzi, “Zirai Kombinalar”, Tarım Bakanlığı Dergisi, S. 3, Yıl: 1, Aralık 1947, s. 4-5.
ÇAKIROĞLU, Süreyya, “Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğünün Hayvancılık İşleri”, Türkiye Ziraat Mecmuası, S. 1, Yıl: Nisan 1953, s. 160.
DEVLET ÜRETME ÇİFTLİKLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, “Ziraat Vekâleti Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğüne Bağlı İşletmelerde 1950-1956 Yılları Arasında Pelemir, Sarı Ot ve Diğer Yabani Otlara Karşı Tatbik Edilmiş olan Mücadele ve Usulleri ve Şekilleri”, Tomurcuk, C. 6, S. 61, Yıl: 6, Ocak 1957, s. 8.
GÜROCAK, A. Besim, “Atatürk Çiftlikleri”, Atatürk ve Tarım, Tarım ve Orman Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981, s. 175-180.
KADESTER, İsfendiyar Esat, “Yem Endüstrisi Nasıl Çalışır?”, Zafer, 6 Ağustos 1955, Sayı No: 2369.
KARATAY, Sadrettin , “Devlet Üretme Çiftlikleri Teşkilatı ve Çalışmalarına Toplu Bir Bakış”, Türkiye Ziraat Mecmuası, S. 2, Yıl: Haziran 1953, s. 20.
KAYIRAN, Ferit, “Ziraimizde Yedek Parça Meselesi”, Ziraat Dünyası, S. 54, Yıl: 4, Temmuz 1954, s. 16.
KIRAÇ, Numan, “Çiftçilere Teknik Ziraat Bilgisinin Ulaştırılması”, Türk Ekonomisi, S. 130, Yıl: 12, Nisan 1954, s. 112.
KIRAÇ, Numan, “Ziraat Aletleri Taksiciliği Hakkında”, Yeni İstanbul, 18 Mayıs 1954, Sayı No: 1616.
KİP, Ergün, “ Türkiye’de Taban Fiyatları Destekleme Alımları ve İç Ticaret Hadleri”, Türkiye’de Tarımsal Yapılar 1923-2000, Yurt Yayınları, Ankara, 1988, s. 135-162.
KUTULMUŞ, Zühtü, “Devlet Üretme Çiftlikleri Umum Müdürlüğünün Kuruluş Gayesi ve Memleket Ziraatındaki Rolü”, Ziraat Dergisi, Özel Sayı, Zirai Öğretimde 110 Yıl, S. 176-177, Yıl: 19, Aralık-Ocak 1959, s. 58.
MAĞDEN, Ragıp Ziya, “Devlet Üretme Çiftlikleri”, Ziraat Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul, 1958, s. 249.
NİZAMOĞLU, Kahraman, “Yeni Mezopotamya”, Tomurcuk, C. 6, S. 62, Yıl: 6, Şubat 1957, s. 5.
OZANOĞLU, İhsan, “İsraf ve Sefahat”, Yeni Birlik, 19 İkinci Teşrin 1942, Sayı No: 6.
ÖKMEN, Nedim, “Ziraatta Çok Büyük İnkişaflar Kaydedildi.” , Türk Ekonomisi, S. 128, Yıl: 12, Şubat 1954, s. 49-50.
ÖZER, Süreyya, “Buğdaylarımızın İhracını Kolaylaştırma Çaresi”, Türk Ekonomisi, S. 129, Yıl: 12, Mart 1954, s. 80-81.
SEVİNTUNA, Cevdet, “Mücadelede Kullanılan İlaçlar”, Koruma, C. 3, S. 27, Yıl: 15 Ağustos 1962, s. 14.
SİPAHİ, Nihat-KARTAN, Tahsin, “Devlet Üretme Çiftlikleri Turunçgiller İşletmesinde 1956 Yılı Mücadele Faaliyeti”, Tomurcuk, C. 6, S. 62, Yıl: 6, Şubat 1957, s. 15.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 34, Yıl: 4, Nisan 1946, s. 114.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Ağustos 1949, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 76, Yıl: 7 Ekim 1949, s. 234.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Ocak-Şubat 1950, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 81, Yıl: Mart 1950, s. 63.
TATAÇ, Ziya, “ Olaylara Bakış, Ocak 1952, Ziraat Ekonomisi ”, Türk Ekonomisi, S. 104, Yıl: 10, Şubat 1952, s. 57-61
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Mart 1952, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 106, Yıl: 10, Nisan 1952, s. 123-126.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Mayıs 1952, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 107, Yıl: 10, Mayıs 1952, s. 150-152.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Ekim 1952, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 113, Yıl: 10, Kasım 1952, s. 345-347.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Aralık 1952, Ziraat Ekonomisi ”, Türk Ekonomisi, S. 115, Yıl: 11, Ocak 1953, s. 24-29.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Ağustos 1953, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 124, Yıl: 11, Ekim 1953, s. 308-313.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Ekim 1953, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 126, Yıl: 11, Aralık 1953, s. 376-382.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Nisan 1953, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 120, Yıl: 11, Haziran 1953, s. 181-184.
TATAÇ, Ziya, “Olaylara Bakış, Mayıs 1953, Ziraat Ekonomisi”, Türk Ekonomisi, S. 121, Yıl: 11, Temmuz 1953, s. 213-217.
TEKELİ, Sait Tahsin, “Devlet Çiftliklerimizdeki Gelişmeler”, Ziraat Dünyası, S. 54, Yıl: 4, Temmuz 1954, s. 3.
TEKELİ, İlhan-İLKİN, Selim, “Devletçilik Dönemi Tarım Politikaları”, Türkiye’de Tarımsal Yapılar 1923-2000, Yurt Yayınları, Ankara, 1988, s. 37- 89.
TEOMAN, H. Nahit, “Zirai Mücadele İlaçları”, Bitki Koruma Bülteni, C. 6, S. 1, Yıl: Ocak 1952, s. 57.
ÜZÜMERİ, Ekrem, “Üretme Çiftlikleri”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C. 10, İstanbul, 1954, s. 118-121.
YAZICIOĞLU, Turgut, “Memleketimizde Zirai Öğretimin Tarihçesi ve Bugünkü Zirai Öğretim Kurumlarımız” , Ziraat Dergisi Özel Sayı, S. 176-177, Yıl: XIX, Aralık-Ocak 1959, s. 6.
YAZMAN, Aslan Tufan, “Ankara Orman Çiftliği”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi”, C. 1, İstanbul, 1946, s. 316-321.
YAZMAN, Aslan Tufan, “Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul, 1949, s. 35-38.
YILDIZER, Hakkı, “ Teknik Ziraat Okullarının Zirai Hamlemizdeki Önemi” , Ülkü Dergisi, S. 111, C. 10, Yıl: 1 Mayıs 1946, s. 17.