Yaşar KAYA, Lara Utku İNCE, Süheyla ÜNAL

DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE YAŞAMDAN BEKLENTİLERDE 12 YILLIK ZAMAN DİLİMİNDE DEĞİŞİM

Beklenti yaşamdaki öncelikleri belirleyerek bireyin davranışlarını yönlendirir. Zaman içerisinde değişen sosyal yapı, “iyi yaşam” anlayışıyla birlikte beklentileri de yeniden şekillendirir. İçsel bir yaşam değerine sahip olan ölüm, yaşama anlam katan, yaşamı düzenleyen bir olgu olarak önem taşır. Ölüme yüklenen anlamlarla birlikte yaşamdan beklentiler de değişir. Yaşamdan beklentiler, gelecek için öngörülerdir ve yaşamımızın her alanını etkiler. Yaşamdaki önceliklerin değişimi, ihtiyaçlara, değerlere, yaşam tarzına yansımaktadı. Bu çalışmada Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşayan bireylerin yaşamdan beklentilerini ve bu beklentileri etkileyen sosyodemografik değişkenleri 12 yıl arayla araştırmak suretiyle zaman içerisindeki değişimini belirlemek amaçlandı. Değerlerdeki değişimin cinsiyet, yaş, eğitim, medeni durum gibi sosyodemografik değişkenlerden nasıl etkilendiği araştırıldı. Çalışmanın ilk kısmı 2008 yılı Mayıs-Haziran ayları arasında basit rastlantısal örneklemle seçilen 690 gönüllü denekle yüz-yüze anket uygulamasıyla gerçekleştirilmiştir. Aynı anket formu 2020 Haziran-Temmuz ayları arasında “Kovid 19 salgını sürecinde ölüm korkusu ve benlik saygısı ilişkisi” konulu bir çalışmanın bir bölümü olarak ölümü belirginleştirici etki oluşturmak için kullanıldı. Çalışmamızın sonuçları toplumumuzdaki değişme sürecinin uyumcu nitelikte olduğunu düşündürmektedir. Birçok bireysel ve toplumsal değerin önemini korumaya devam ettiği, önem sıralamasında bazı değişikliklerin olduğu dikkati çekmektedir. 12 yıldaki toplumsal değişim, genişleyen yaşam fırsatlarıyla birlikte bireylerin yaşamdan beklentilerini değiştirmiş görünmektedir. İnsanın gelişimi kuramına göre genişleyen yaşam fırsatları, bireyi daha fazla özgürleştirici ve kendisini ifade edici değerlerin seçimine yönlendirir. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki fiziksel ihtiyaçlar ve güvenlik ihtiyacı gibi daha temel ihtiyaçlar yanısıra “kendini gerçekleştirme”ye karşılık gelen beklentilerde artış olması toplumdaki değişim sürecinin sahip olunan olanaklarla paralel geliştiğini düşündürmektedir.

Change in Expectations From Life in The Eastern and Southeastern Anatolia Region in The 12-Year Time Period

Expectation directs the behavior of the individual by determining the priorities in life. The changing social structure over time reshapes expectations along with the understanding of "good life". Having an inner life value, death is important as a phenomenon that gives meaning to life and organizes life. Along with the meanings attributed to death, expectations from life also change. Expectations from life are predictions for the future and affect every aspect of our lives. The change of priorities in life is reflected in needs, values and lifestyle. In this study, it was aimed to determine the life expectancy of individuals living in the Eastern and Southeastern Anatolian region and the change over time by investigating the sociodemographic variables that affect these expectations in 12 years. It was investigated how the change in values was affected by sociodemographic variables such as gender, age, education, and marital status. The first part of the study was carried out with a face-to-face survey with 690 volunteer subjects selected by simple random sampling between May and June 2008. The same questionnaire was used as a part of a study on “The relationship between fear of death and self-esteem during the Covid 19 epidemic” between June and July 2020, to create a defining effect on death. The social change in 12 years seems to have changed the life expectancy of individuals with the expanding life opportunities. According to the theory of human development, expanding life opportunities lead the individual to choose more liberating and expressive values. In addition to more basic needs such as physical needs and security needs in Maslow's hierarchy of needs, the increase in expectations corresponding to "self-actualization" suggests that the process of change in society develops in parallel with the opportunities available.

PDF

___

Anand, S. & Sen, A. (2000). Human development and economic sustainability, world developmenti In Sustainability (pp. 465–486). Routledge.
Assadourian, E., Chafe, Z., Chiu, A., Doherty, H., & Engelman, R. (2009). Vital Signs 2009: The Trends That Are Shaping Our Future.
Council of Europe. (2002). New Social Demands: The Challenges of Governance. Council of Europe.
Ersoy, E. (2012). Değer farklılaşmalarının sosyolojik boyutu. Tırma Dergisi, 32.
Falk, E. & Scholz, C. (2018). Persuasion, ınfluence, and value: Perspectives from communication and social neuroscience. Annual Review of Psychology, 69, 329–356.
Global Generational Lifestyles. https://www.nielsen.com/in/en/insights/report/ 2015/global-generational-lifestyles/, Erişim tarihi: 13.09.2020.
Inglehart, R., Foa, R., Peterson, C., & Welzel, C. (2008). Development, freedom, and rising happiness: A global perspective (1981–2007). Perspectives on Psychological Science: A Journal of the Association for Psychological Science, 3(4), 264–285.
Kitayama, S., & Cohen, D. (2010). Handbook of Cultural Psychology. First Edition. Guilford Press.
Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370.
Morsümbül, Ş. (2014). Değerlerin Kuşaklar Arası Değişimi: Ankara Örneği. http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/1365, Erişim tarihi: 13.09.2020.
Noonan, J. (2013). The life-value of death mortality, finitude, and meaningful lives. Journal of Philosophy of Life, 3(1), 1.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25(1), 1–65.
Schwartz, S. H. (2005). Basic human values: Their content and structure across countries. In Tamayo A Porto J (Ed.), Values and Behavior in Organizations, 21-55.
Schwartz, S. H., & Bardi, A. (2001). Value hierarchies across cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(3), 268-290. https://doi.org/10.1177/ 0022022101032003002
Simon, D. (1995). Third World urbanization in the 1990s. Cities, 12(6), 401-403. https://doi.org/10.1016/0264-2751(95)00085-z
Toynbee, A. (1976). Various ways in which human beings have sought to reconcile themselves to the fact of death. Death: Current Perspectives.
Van Deth, J. W., & Scarbrough, E. (1995). The concept of values. The Impact of Values, 4, 21–47.
Welzel, C., & Inglehart, R. (2010). Agency, values, and well-being: A human development model. Social Indicators Research, 97(1), 43–63.
Welzel, C., Inglehart, R., & Klingemann, H.-D. (2001). Human Development As A General Theory Of Social Change: A Multi-Level And Cross-Cultural Perspective (FS III 01-201). WZB Discussion Paper.