DEMOKRAT PARTİ’NİN İLK DÖNEMİNDE SOL ALGISINA BİR ÖRNEK; KOMUNİZMİ TEL’İN HAREKETLERİ (1950-1954)

Türkiye’de, 1950 seçimleri ile iktidara gelen ve muhafazakâr bir dünya görüşünesahip olan, politikasını bürokrasi karşıtlığı üzerine kurmuş, liberal kapitalizm vedemokrasi söylemi esasları etrafında şekillenmiş olan Demokrat Parti, Amerika veRusya ile olan ilişkileri ve bu devletlerin rejimlerine yönelik ideolojik duruşuyla,ülkedeki “sol” algısını etkilemiş ve baskılamıştır. Amerika’nın komünizm ilemücadele fikrini yayması Demokrat Parti’nin komünizm/sol karşıtlığı üzerinekurduğu politikalara yön vermiştir. Bu çerçevede hem elindeki yasal olanaklarıkullanmak ve hem de basın-yayın yolu ile algı yönetimi yapmak suretiyle “sol”gelişimine ya da bu gelişimin sekteye uğramasına etki etmiştir. DP’nin ilk iktidardönemi olan 1950-1954 yılları arasında ki siyasi gelişmelere, meclis konuşmalarına,gerek milli eğitim politikalarına, işçi ve sendikalar konusunda ki duruşunabakıldığında Türkiye komünizm ile en önde mücadele eden ülkelerden biri olmuştur.Dönemin göze çarpan protesto şekillerinden biri “komünizmi tel’in” toplantılarıdır.Tel’in, lanetlemek anlamına gelmektedir. Siyasiler, öğrenci birlikleri, işçiler,sendikalar, diyanet işlerinden, üniversitelere kadar birçok kesimin içinde bulunduğu,basına da yansıyan komünizmi tel’in toplantıları yapılmıştır.

In The Fırst Period of The Democrate Party An Example of Left Perception; Condemnation Meetıngs For Communism (1950-1954)

The Democrat Party, a party that came into power in Turkey in 1950 by election, that has a conservative world view, has founded its policies on opposing bureaucracy and has been shaped around the principles of liberal capitalism and liberal democracy, has impacted and suppressed the “left” perception in the country with its relations with America and Russia and its ideological position on the regimes in these countries. America’s spreading the idea of fighting communism guided the policies that the Democrat Party had established on Communism/opposing left. In this context the party has used the legal resources at its disposal and the press-broadcasting to guide perception in the development and/or interruption of the “left”. When the political developments, parliament speeches, national policies and positions on workers and unions in 1950-54 during the first term of DP’s rule are observed, it is clear that Turkey was one of the leading countries to combat communism. One of the most striking forms of protesting of the period is the “communism tel’in (condemnation)” meetings. Tel’in is defined as condemning. “Communism condemnation” meetings were held including participants from many different walks of life including politicians, student unions, workers, syndicates, religious affairs and universities; and were reflected in the press.

PDF

___

Cumhuriyet
Milliyet
Ulus
Zafer
Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi
Çalışma ve Toplum
Praksis
TİDSAD Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi
Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi C.7
Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi V
Ahmad, F. (2012). Modern Türkiyenin Oluşumu. Kaynak Yayınları, İstanbul,
Ahmad, F. (2007). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Ahmad, F. (1992). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980). Hil Yayınları, İstanbul.
Altaş, S. (2011). Çarıklı Demokrasi. İkici Adam Yayınları, İstanbul.
Arcayürek, C. (1985). Demokrasinin İlk Yılları 1947-1951. Bilgi Yayınevi, Ankara.
Baban, C. (2009). Politika Galerisi: Bir Devrin Hükümranları. Timaş Yayınları, İstanbul.
Başgil, A. F. (2008). 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri Görüp Yaşadıklarım. Yağmur Yayınevi, İstanbul.
Boratav, K. (2006). Türkiye İktisad Tarihi 1908-2005. İmge Kitabevi, Ankara.
Çizmeli, Ş. (2007). Menderes Demokrasi Yıldızı? Arkadaş Yayınevi, Ankara.
Demir, Ş. (2011). Düello Menderes ve İnönü Demokrat Parti’den 27 Mayıs’a Olaylar. Timaş Yayınları, İstanbul.
Demirel, T. (2016). Türkiye’nin Uzun On Yılı Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. İmge Kitabevi, İstanbul, 1990.
Karpat, K. (2013). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller, Timaş Yayınları, İstanbul,
Koç, Y. (1998). Türk-İş Tarihinden Portreler Eski Sendikacılardan AnılarGözlemler I. Türk-İş, Ankara.
Koçak, C. (2007). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945)., Cilt 2, İletişim Yayınları, İstanbul.
Makal, A. (2007). Ameleden İşçiye Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları. İletişim Yayınları, İstanbul.
Mardin, Ş. (2015). Türkiye, İslam ve Sekülarizm: Makaleler 5. İletişim Yayınları, İstanbul.
Meşe, E. (2017). Komünizmle Mücadele Dernekleri. İletişim Yayınları, İstanbul.
Pektaş, Ş. (2012). Menderesli Yıllar Demokrat Parti Döneminde İşçi Hareketleri. Fırat Yayınevi, İstanbul.
Savran, S. (2010). Türkiye'de Sınıf Mücadeleleri Cilt 1: 1908-1980. Yordam Kitap, İstanbul.
Şişmanov, D. (1990). Türkiye İşçi ve Sosyalist Hareketi Kısa Tarih (1908-1965). Belge Yayınları, İstanbul.
Toker, M. (1990). Demokrat Parti’nin Altın Yılları 1950-1954. Bilgi Yayınevi, Ankara.
Yalman, A. E. (1970). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim Cilt:4 (1945- 1970). Rey Yayınları.
Yerasimos, S. (1976). Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye 3- I. Dünya Savaşından 1971’e. Gözlem Yayınları, İstanbul.
Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İletişim Yayınları, İstanbul.
Atılgan, G. (2015). 1950-1960 Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A. Uslu (Edit.). Yordam Kitap, İstanbul.
Aydın, İ. (2017). Yönetimde Paternalizm. Prof. Dr. Mahmut Tezcan’a Armağan: Bilime Adanmış Bir Yaşam (1967-2007). A. Kasapoğlu, A. Çakır İlhan, Z. Güler (Edit.). Ankara.
Büyük, C. (2018). Ahmet Hamdi Akseki’nin Din Karşıtı Akımlar ile Mücadelesi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. Erzurum.
Çelik, A. (2014). 1950’lerin Unutulan (Demokrat) İşçi Partisi ve Onun Üç Sisyphus’u”. Çalışma ve Toplum. 2.
Dilek, H. (2016). 1946-1950 Seçimlerinde Mardin. TİDSAD Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(6).
Doğan, M. G. (2015). Türkiyenin İlk Sendikalar Yasası Döneminde Grev Hakkı Tartışmaları. Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014 Yeni Yaklaşımlar, Yeni Alanlar, Yeni Sorunlar. Y. Doğan Çetinkaya, M. Ö. Alkan (Edit.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Doğan, R. (2004). Ahmet Hamdi Akseki ve Yaygın Din Eğitimine Hizmetleri. H. Arslan, M. Erdoğan (Yay. Haz.). Ahmet Hamdi Akseki (Sempozyum), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları/327, Ankara.
Elmacı, M. E. (Tarihsiz). Hümanist Bir Aydınlanmacı; Hasan Âli Yücel. Köy Enstitüleri Dosyası, Türk Rönesansı. A. Ö. Türen (Edit.). Destek Yayınları, İstanbul.
Gez, B. O. (1996-1997). İbadet Dilinin Türkçeleştirilmesi Aşamalarından Biri: Türkçe Ezan ve uygulamaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(6-7).
Koçak, M. H. (2015). Salonlardan Meydanlara Doğru: 50’lerden 60’lara İşçi Hareketi Grev Hakkının Peşinde. Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi 1839-2014 Yeni Yaklaşımlar, Yeni Alanlar, Yeni Sorunlar. Y. Doğan Çetinkaya, M. Ö. Alkan (Edit.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Tınal, M. (2000). Türkiye'de Bir Sivil Toplum Örgütü: İnsan Hakları Derneği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3.
Tunçay, M. (1992). Siyasi Tarih (1923-1950). Türkiye Tarihi 4- Çağdaş Türkiye 1908-1980. S. Akşin (Edit.). Cem Yayınevi, İstanbul.
Tunçay, M. (1992). Türkiye Cumhuriyetinde Sosyalizm (1960'a kadar). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. 7. İletişim Yayınları, İstanbul.
Yıldırmaz, S. (2008). Demokrat Parti ve Dönemi: Sol Tarih Yazımında “Kayıp” Zamanın İzinde. Praksis,18
Azman, A. (1994). Türk Basınında Siyasi bir Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın. İstanbul Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Bengi, H. (1998). Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın. Hacettepe Üniversitesi AİİTE, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Gazel, A. A. (2000). Hüseyin Cahit (Yalçın) Bey’in Siyasi Hayatı (1908-1913). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Yılmaz, S. (2010). İkinci Dünya Savaşı Sonrası Türkiye’de Sovyetler Birliği ve Komünizm Algısının Toplum ve Kurumların Biçimlenişindeki Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.