AVLONYALI İSMAİL KEMAL BEY’İN BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ 1912-1914

Bir Osmanlı devlet adamı olan Avlonyalı İsmail Kemal (1847-1919), II. Abdülhamid ve Meşrutiyet dönemlerinin önemli Arnavut milliyetçilerinden biridir. O yaşamını siyasi faaliyetlerle geçirdi ve bazı Avrupa şehirlerini gezerek Batılı diplomatlarla görüşmeler yaptı. 1912 yılında I. Balkan Savaşı patlak verdiği sırada İsmail Kemal, Arnavutluk’un bağımsızlığını Avlonya’da ilan etti. 20 Aralık 1912’de Londra’da toplanan Büyükelçiler Konferansı, Arnavutluk’u yönetmek üzere bir Uluslararası Denetim Komisyonu kurdu. İsmail Kemal 22 Ocak 1914 tarihinde hükümet başkanlığından istifa ettirilerek ülke yönetimini bu uluslararası komisyona bıraktı. Sonra İtalya, Barselona ve Fransa’da bir sürgün hayatı yaşadı ve İtalya’da vefat etti. Bu çalışmada İsmail Kemal’in 1912-1914 yıllarındaki Arnavutluk’un bağımsızlığı ile ilgili mücadelesi incelenmiştir.

The Independence Struggles of Ismail Kemal Vlora 1912-1914

The Ottoman statesman and politician Ismail Kemal Vlora was one of the famous name of Sultan Abdulhamid II and Costitution Period II. He was a member of the Albanian national movement, living in 1847-1919. He devoted his life to the political activities against to the Ottoman administration. He travelled to some cities of Europe senior diplomats and political statesmen. In 1912 with the outbreak of the First Balkan War, Ismail Kemal rose up and declared the creation of an independent Albania in Vlora. On 20 December 1912, The Conference of Ambassadors in London, it was to have a civil administration that would be run by the International Control Commission. He was forced to resign on 22 January 1914 and transferred government authority to it. Then he went into exile to Italy, Barcelona and France and he died in Italy. In this study, I will try to explain his political struggles for Albanian independence in 1912-1914.

PDF

___

ATASE BHK, Arşiv:4-7342, Klasör:659, Dosya:25, Fihrist:14-58.
ATASE BHK, Arşiv:4-7342, Klasör:659, Dosya:25, Fihrist:14-65.
ATASE BHK, Arşiv:4-9557, Dosya:4, Fihrist:2.
ATASE BHK, Klasör:651, Arşiv:4-7342, Dosya:32-A, Fihrist:2-34.
ATASE BHK, Klasör:658, Arşiv:4/7342, Dosya: H-12, Fihrist:1 -24.
ATASE BHK, Klasör:673, Arşiv:5-8208, Dosya:43, Fihrist:20.
ATASE BHK, Klasör:710, Arşiv:5-9856, Dosya:17, Fihrist:16.
ATASE BHK, Klasör:714, Arşiv:4/9556, Dosya: H-4, Fihrist:1 -31.
ATASE BHK, Klasör:715, Arşiv:4-9557, Dosya:4, Fihrist:2.
ATASE BHK, Klasör:715, Arşiv:4-9557, Dosya:4, Fihrist:2-1.
ATASE BHK, Klasör:715, Arşiv:4-9557, Dosya:4, Fihrist:2-2.
ATASE BHK, Klasör:715, Arşiv:4-9557, Dosya:4, Fihrist:2-3.
ATASE BHK, Klasör:715, Arşiv:4-9557, Dosya:4A Fihrist:55.
ATASE BHK, Klasör:747, Arşiv:5/10267, Dosya: H-19, Fihrist:1 -119.
OA, BEO, (Bâb-ı Âlî Evrak Odası), 3923/294208.
OA, BEO, 4117/308718.
OA, BEO, 4120/308986.
OA, DH.EUM, 1.ŞB, (Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Birinci Şube) 1/22.
OA, DH.EUM, 1.ŞB, 14/7-1, 3.
OA, DH.MKT, (Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi) 2806/14.
OA, DH.MUİ, (Dahiliye Nezareti Muhâberât-ı Umûmiye İdaresi), 80-2/39. 15.R.1328.
OA, DH.SAİD.d, (Dahiliye Nezareti Sicil-i Ahval İdare-yi Umumiyesi Defteri) 26/471.
OA, HR.HMŞ, İŞO, (Hariciye Nezareti Hukuk Müşavirliği İstişare Odası Belgeleri) 38/7_16.
OA, HR.SYS, (Hariciye Nezareti Siyasi Kısım), 153/48. 12.04.1914.
OA, HR.SYS, 1970/1_131.
OA, HR.SYS, 2885/27.
OA, HR.SYS, 2912/25.
OA, HR.SYS, 2914/96.
OA, HR.SYS, 2915/54.
OA, HR.SYS, 2919/35.
OA, MV, (Meclis-i Vükelâ), 171/53. 17.Z.1330. (27.11.1912).
OA, MV, 171/77.
OA, MV, 172/17.
OA, Y.E.E, (Yıldız Esas Evrakı), 15/21. 13.R.1318.
“Albanisches Memorandum”, Pester Lloyd, July 8, 1911, s.4.
“Arnavud Heyet-i Murahhasası”, Sabah, 7 Ocak 1913.
“Arnavud Mütefekkirlerinden Biriyle Mülâkat”, İkdam, 2 Aralık 1912.
“Arnavudluğun İstiklali Meselesi”, Sabah, 5 Aralık 1912.
“Arnavudluk Ahvali”, Sabah, 26 Eylül 1913.
“Arnavudluk Hakkında”, İkdam, 3 Ocak 1913.
“Arnavudluk Hakkında”, İkdam, 31 Aralık 1912.
“Arnavudluk Muhtariyeti”, İkdam, 19 Kasım 1912.
“Arnavudluk Rüesası ile Mülakat”, İkdam, 19 Kasım 1912.
“Arnavudluk Şekil Hükümeti”, İkdam, 22 Aralık 1912.
“Arnavudluk’ta Hükümet-i Mevkûte Teşkili”, Sabah, 5 Aralık 1912.
“Arnavudluk”, Sabah, 15 Mayıs 1913.
“Arnavutluk”, Mustafa Bilge, İslam Ansiklopedisi, Cilt 3, TDV., İstanbul 1991, s.383-390.
“Arnavutluk”, Türk Ansiklopedisi, Cilt 3, MEB, İstanbul 1971.
“Arrest of a Turkish Deputy”, The Times, July 20, 1910.
“Ein Memorandum Ismail Kemals an die Großmachte”, Neue Freie Presse, 8 Temmuz 1911, s.4
“Flight of a Deputy”, The Times, 18 Ocak 1912, s.5.
“Ismail Kemal Bey Dead”, The New York Times, January 28, 1919.
“Ismail Kemal Bey”, The Times, June 2, 1909, s.7.
“İşkodra Hakkında İtilaf”, Sabah, 6 Mart 1913.
“The Turkish Chamber of Deputies”, The Times, December 17, 1908, s.12.
Ahmed A. (1912). Tercüman-ı Hakikat, Sayı 11260, 8 Ağustos 1912, s.1.
Başdoğan, F. (1991). Arnavutluk ve Türkiye-Arnavutluk İlişkileri. Stratejik Etütler Bülteni, 86, Eylül, 62-74.
Çelik, B. (2005). Balkanlarda Arnavut Sorunu. Cumhuriyet Strateji, 24 Ocak, 16- 18.
Egro, D. (1997). Arnavutluk Yoksulluk Kıskacında. Birikim, Sayı 95, Mart, 22-24.
Egro, D. (2002). Arnavutluk’da Osmanlı Çalışmaları. XIII. Türk Tarih Kongresi, Cilt 1, 347-399.
Panchev, A. (2014). The Position of Bulgaria with Regard to the Albanian Factor In Macedonia During The London Conference of Ambassadors. SEEU Review, 10(1), 135-142.
Ramadani, F. (2015). Avusturya-Macaristan Krallığı ve İtalya’nın Arnavut Sorunu Hakkındaki Duruşu (Ekim-Kasım 1912). Yeni Türkiye Dergisi, RumeliBalkanlar Özel Sayısı-IV, YTSAM Yayını, 21(69), 4897-4904.
Telci, C. (1996). İsmail Kemal Bey Hakkında Avusturya Devlet Arşivinde Bulunan Bir Mektup. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 1, 185-191.
Tercüman-ı Hakikat (1912). 11370, 4 Aralık 1912, s.1.
Tütüncü, M. (2017). Grebeneli Bekir Fikri Bey Albay Thomson’a Karşı: 1914 Avlonya Olayı. Tarih ve Düşünce, 38-44.
Vakkas, Ferit: “Arnavudluğa Dair”, Tercüman-ı Hakikat, 5 Ağustos 1912, s.2.
Ahmad, F. (1995). İttihat ve Terakki. Çev. N. Ülken, Kaynak Yayını, İstanbul.
Alpan, N. P. (1982). Arnavutluğun Bağımsızlığı ve Avlonyalı İsmail Kemal, Ankara.
Andonyan, A. (2002). Balkan Savaşı. Z. Biberyan (Çev.). Aras Yayını, İstanbul.
Ayni, M. A. (1997). Ulusçuluk (Milliyetçilik). Der. N. H. Neyzi, Peva Yayını, İstanbul.
Bartl, P. (1998). Milli Bağımsızlık Esnasında Arnavutluk Müslümanları (1878- 1912). A. Taner (Çev.). Bedir Yayınevi, İstanbul.
Bayar, C. (1996). Ben de yazdım: Milli Mücadeleye Giriş. III, Baha Matbaası, İstanbul.
Biberaj, E. (1990). Albania-A Socialist Maverick. San Francisco & Oxford, USA.
Bozbora, N. (2006). Arnavut Milliyetçiliğinin Gelişimi. Balkanlar El Kitabı, (der.) Osman Karatay ve Bilgehan A. Gökdağ, Karam Yayınları, Ankara, 1, 568- 588.
Bozbora, N. (2012). Failures and Achievements of Albanian Nationalism in The Era of Nationalism. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 1, 3-22.
Castellan, G. (1995). Balkanların Tarihi. A.Yaraman (Çev.). Milliyet Yayını, İstanbul.
Clayer, N. (2013). Arnavut Milliyetçiliğinin Kökenleri. A. Berktay (Çev.). Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Çelik, B. (2004). İttihatçılar ve Arnavutlar II. Meşrutiyet Döneminde Arnavut Ulusçuluğu ve Arnavutluk Sorunu. Büke Yayını, İstanbul.
Çetiner, Y. (1994). Şu Bizim Rumeli. Milliyet Yayını, İstanbul.
Debre M. B. (2015). Arnavutluk ve Buhran-ı Osmani, M. Suat Mertoğlu (haz.), Klasik Yayınları, İstanbul.
Dedaj, U. (2018). Bağımsızlık Sonrası Arnavutluk (1912-1914). Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, SBE, İstanbul.
Erickson, E. J. (2013). Büyük Hezimet Balkan Harpleri’nde Osmanlı Ordusu. G. Çağalı Güven (Çev.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Feldmann, W. (2004). İstanbul’da Savaş Günleri: Bir Alman Gazetecinin Balkan Savaşı Hatıratı. N. Alkan (Çev.). Selis Kitaplar, İstanbul.
Fischer, B. (2014). Albanian Nationalism and Albanian Independence. SEEU Review, 10(1), 25-38.
Furgaç, S. İ. & Kanar, Y. (2017). Feryadım İstiklal Harbi’nin Gerçekleri. Ahmet İzzet Paşa (Haz.). Cilt 1, Timaş Yayınları, İstanbul.
Graves, P. P. (1999). İngilizler ve Türkler, Osmanlı’dan Günümüze Türk-İngiliz İlişkileri. Y. Tezkan (Çev.). 21.Yüzyıl Yayını, Ankara.
Grece, M. (1998). II. Abdülhamid Yıldız Sarayında 30 Yıl. D. Bayladı (Çev.). AD Kitapçılık, İstanbul.
Guy, N. C. (2008). Ethnic Nationalism, the Great Powers and the Question of Albanian Independence 1912-1921, Ph. D., Durham University, UK.
Hayta, N. (2008). Balkan Savaşları’nın Diplomatik Boyutu ve Londra Büyükelçiler Konferansı. AAM. Yayını, Ankara.
Herbert, A. (1999). Ben Kendim Osmanlı Ülkesine Son Seyahatler. Y. Tezkan (Çev.). 21.Yüzyıl Yayını, Ankara.
İsmail Kemal Bey Hatıratı (2009). S. Story (Ed.). A. İslamoğulları ve R. Hoxha (Çev.). Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
Jelavich, B. (2006). Balkan Tarihi Cilt II. Z. Savan & H.Uğur (Çev.). Küre Yayını, İstanbul.
Kansu, A. (2006). 1908 Devrimi, İletişim Yayını, İstanbul.
Kansu, A. (2016). İttihadcıların Rejim ve İktidar Mücadelesi 1908-1913, İletişim Yayınları, İstanbul.
Karpat, K. H. (2004). İslam’ın Siyasallaşması. Ş.Yalçın (Çev.). Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul.
Kırmızı, A. (2009). Avlonyalı Süreyya Bey, Osmanlı Sonrası Arnavutluk (1912- 1920), Klasik Yayınları, İstanbul.
Kırmızı, A. (2014). Avlonyalı Ferid Paşa: Bir Ömür Devlet. Klasik Yayınları, İstanbul.
Kola, P. (2003). The Search For Greater Albania, C. Hurst & Co. Publishers Ltd., London.
Kolev, V. & Koulouri, C. (2008). Balkan Savaşları. G. Bakırezer (Çev.). APA Tasarım Yayıncılık, İstanbul.
Koloğlu, O. (2011). Üç İttihatçı: Arap, Kürt, Arnavut Milliyetçilikleri ve İttihatTerakki, Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul.
Kutay, C. (1964). Üç Paşalar Kavgası, Tarih Yayınları, İstanbul.
Külçe, S. (1944). Firzovik Toplantısı ve Meşrutiyet, Ticaret Basımevi, İzmir.
Malcolm, N. (1999). Kosova Balkanları Anlamak İçin. Ö. Arıkan (Çev.). Sabah Kitapları, İstanbul.
Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İletişim Yayınları, İstanbul.
Mithat, A. H. (1946). Hatıralarım 1872-1946. Güler Basımevi, İstanbul.
Murtezan, İ. (2018). Osmanlı Sonrası Arnavut Kimliğinin İnşası. Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, SBE., Sakarya.
Müfid Şemsi Paşa (1995). Arnavutluk İttihad ve Terakki. Ahmed Nezih Galitekin (haz.), Nehir Yayını, İstanbul.
Nosi, L. (2007). Historical Documents to Serve Our National History, (Dokumenta Historike Për t’i Shërbye Historiës Tone Kombëtare), Translated from the Albanian by Robert Elsie, Instituti i Historisë, Tirana.
Okday, İ. H. (1994). Yanya’dan Ankara’ya. Sebil Yayınları, İstanbul.
Olgun, S. (2016). Arnavut Milliyetçiliğinin Gelişiminde Mektepler. Gece Kitaplığı, Ankara.
Osmanlı Belgelerinde Balkan Savaşları (2013). Cilt I, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, İstanbul.
Özcan, H. (2011). Atatürk Dönemi Türkiye-Arnavutluk İlişkileri 1920-1938. Atam Yayını, Ankara.
Özdemir, B. (2008). İngiliz İstihbarat Raporlarında Fişlenen Türkiye. Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
Özgür, N. (2013). Krallık Döneminde Arnavutluk. Balkanlar El Kitabı. Bilgehan A. Gökdağ ve Osman Karatay, Akçağ Yayınları, Ankara. 2, 355-374.
Özkan, A. (2017). Enver Hoca Dönemi Arnavutluk (1945-1985). Nobel Yayını, Ankara.
Pearson, O. (2004). Albania and King Zog: Independence Republic and Monarchy 1908-1939. IB Tauris Publishing, New York.
Peza, M. & Kadıllı, Z. (2014). The Austro-Hungarian Diplomacy and The Albanian Issue During 1912-1913. Proceedings of IAC-ETeL 2014, MAC Prague Consulting, 1-7.
Rusi-Karacalarlı, E. (2014). Arnavutluk Cumhuriyeti. Çağdaş Balkan Siyaseti, Ed: Murat Necip Arman & Nazif Mandacı, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara, 67-93.
Sadrazam Şevket Paşa’nın Günlüğü (1988). Arba Yayınları, İstanbul 1988.
Sinno, A. (2011). Osmanlı’nın Sancılı Yıllarında Araplar Kürtler Arnavutlar, A. Batur (Çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
Skendi, S. (2015). The Albanian National Awakening 1878-1912. Princeton University Press.
Somel, S. A. (2012). İsmail Kemal Vlora (1844-1919). Ansiklopedik Osmanlı Tarih Sözlüğü, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
Sönmez, B. İ. (2007). II. Meşrutiyet’te Arnavut Muhalefeti. YKY, İstanbul.
Süleyman Şefik Paşa (2004). Hatıratım Başıma Gelenler ve Gördüklerim 31 Mart Vakası. H. Zerdeci(Haz.). Arma Yayını, İstanbul.
Swire, J. (1971). Albania The Rise of a Kingdom. Arno Press. New York.
Tansu, S. N. (1970). Madalyonun Tersi. Gür Kitapevi, İstanbul.
Tekeli, İ. & İlkin, S. (2003). Cumhuriyetin Harcı Köktenci Modernitenin Doğuşu. Cilt I, Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul.
Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye’de Siyasal Partiler. Cilt I, İletişim Yayını, İstanbul.
Turan, M. (2003). Bir Generalin 31 Mart Anıları. Q-Matris Yayını, İstanbul.
Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Balkan Harbi 1912-1913. Cilt III, Kısım II, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1993.
Vataj, D. (2018). Arnavutların İstiklal Sürecinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, SBE, Sakarya.
Vickers, M.(2001). The Albanians: A Modern History. I.B.Tauris & Co. Ltd, London.