Tanzimat'tan Önce Belediye Hizmetleri ve Voyvodalar

Tanzimat’tan önce Osmanlı şehirlerindeki belediye hizmetleri genellikle kadılık müessesesi tarafından yerine getirilmekteydi. Vakıflar ve loncalar da bu hizmetleri kısmen yerine getirmekteydiler. Tanzimat’tan önce Osmanlı idaresindeki bazı değişimler ile özellikle II. Mahmut dönemi reformları kamu yönetiminde kadıların idari fonksiyonlarını azaltmıştır. Kadıların bu alanda geri planda kalması ile oluşan boşluk taşrada voyvodalık gibi resmi görevleri üstlenen yerel güçler tarafından doldurulmaya başlanmıştır. Bu makalede önemli yerel güç odağı olan voyvodaların ifa ettikleri belediye hizmetlerinin nitelikleri üzerinde durulmaktadır.

PDF

___

Arşiv Kaynakları Adana Şer’iyye Sicili, 17 / 237. Antakya Şer’iyye Sicili, 9 /58, 81, 92. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Cevdet İktisat, 1338. Cevdet Dâhiliye, 2643.
Diyarbakır Şer’iyye Sicili, 631 / 35.
Eğin Şer’iyye Sicili, 2 / 26.
Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, XII, İstanbul 1301, s. 277–9. Gazeteler
Takvim-i Vekayi, Defa, 116, 154, 163, 171, 179, 199. Kitap ve Makaleler
ATTİLA, Resul, İstanbul Galata Kadılığı 353 Numaralı Şer’iyye Sicili, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul 1994.
AREL, Ayda, “Aydın ve Yöresinde bir Ayan Ailesi ve Mimarlık: Cihanoğulları”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e, İstanbul 1998.
BİRİNCİ, A. Mesut, Galata Şeriye Mahkemesi Sicillerindeki Ferman, Berat ve Buyrulduların Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1996, s. 88.
BAYATLI, Osman, Bergama’da Yakın Tarih Olayları, XVIII-XIX. Yüzyıl, İzmir 1957.
ÇINAR, Hüseyin, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntab Şehri’nin Sosyal ve Ekonomik Durumu, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2000.
DOĞAN, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, 10. Baskı, İstanbul, 1994.
ERDEMİR, Halil, 1246–1254 Tarihli 183 Numaralı Isparta Şeriyye Sicili Üzerine Bir İnceleme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 1995.
ERGENÇ, Özer, “Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerinde Bazı Düşünceler’’, VIII. Türk Tarih Kongresi, Bildiriler, 1265–1274.
EMECEN, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara 1989.
ERYILMAZ, Bilal, Kamu Yönetimi, İstanbul, 2002.
ESİN, Özcan, Bergama’nın Kuruluş ve Gelişmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 1990.
İLGÜREL, Mücteba, “XVII. Yüzyıl Balıkesir Şeriyye Sicillerine Göre Subaşılık Müessesesi’’, VIII. Türk Tarih Kongresi, Bildiriler, 1276–1281.
KAZICI, Ziya, Osmanlılarda İhtisab Müessesesi, İstanbul 1987.
KİLİSLİ Kadri, Kilis Tarihi, İstanbul 1932.
NAGATA, Yuzo, Tarihte Ayanlar, Ankara 1997.
ORHONLU, Cengiz, “Şehir Mimarları”, Tarih Araştırmaları, II, İstanbul 1981.
ORTAYLI, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840–1880), TTK Yayınları, Sayı.178, Ankara 2000.
ORTAYLI, İlber, Türkiye İdare Tarihi, Ankara 1974.
PALABIYIK, Hamit, Şermin, Atak, ’’21.Yüzyıla Girerken Mahalle Yönetimi’’ (Ed. Zerrin Toprak), İzmir, 2000.
SEZER FEYZİOĞLU, Hamiyet; Selda KILIÇ, “Tanzimat Arifesinde Kadılık ve Naiplik Kurumu” Tarih Araştırmaları Dergisi, XXIV / 38, Ankara 2005, s. 31–53.
SAMİ, Şemsettin, Kamus-ı Türki, İstanbul 1987, 2.baskı.
TURAN, Şerafettin, “Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları’’, TAD, I/ı, Ankara 1964, s. 157–200.
ULUSOY, Ahmet, Tekin Akdemir, Mahalli İdareler Maliyesi, 2. Baskı, Ankara, 2002.