Osmanlı Hukukçularından Büyük Ali Haydar Efendi (1837-1903)----

Bu çalışmada, Osmanlı son dönem hukuk adamlarından Büyük Ali Haydar Efendi'nin hayatı ve çalışmaları üzerinde durulmaktadır. Ali Haydar Efendi, Osmanlı Devleti'nde Kadılık, Vali Vekilliği, Divan-ı Temyiz Başkanlığı, Başkatiplik, Şura-yı Devlet Üyeliği ve Mecelle Muallimliği görevlerinde bulunmuştur. Bununla birlikte onun en etkin ve uzun süreli yürüttüğü görev, eğitim programlarının hazırlanması ve kontrolünden sorumlu olan Meelis-i Kebfr-i Maarif' teki başkanlığıdır (1884-1903). Yazmış olduğu şiirlerin yanı sıra hukukla ilgili birçok eseri de bulunmaktadır ki bunlardan en meşhuru, Hukuk Mektebi'nde verdiği derslerin toplamından oluşturulan "Usul-i Fıkıh" kitabıdır. Bu biyografinin hazırlanmasında, özellikle Osmanlı Salnameleri ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi Sicil Kayıtları 'ndan faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ali Haydar Efendi, Meelis-i Kebfr-i Maarif, Hukuk, Eğitim.

The Life and Studies of An Otoman Law Officer; The Gerat Ali Haydar Efendi (1837-1903)

In this study, the life and the studies of Older Ali Haydar Efendi, one of the law officers in the Iate Ottoman era, are emphasized. Ali Haydar Efendi served as Kadı, Acting Governor, Chairman of Appellate Council, Chiefelerk, Member of State Council and Mecelle Teacher in the Ottornan State. However, the longest and the most effective task he conducted was the Chairmanship of Great Education Council, which was responsible of preparing and controlling the curricula. Besides his poems, he had many works on law, of which the most famous one is "UsCtl-i Fıkıh" that was combined of his lectures at the Law School. During the preparation of this biography, it is particularly benefited from Ottoman Annuals and the Records of the Prime Ministry Ottoman Archives.

Keywords:

Ali Haydar Efendi, Great Education Council, Law, Education,

PDF

___

A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri Dahiliyye Defterler (B.O.A. DH. SAİDd.) Dosya 55, Gömlek 449 - Dosya 55, Gömlek 450 - Dosya 55, Gömlek 451. İrade Dahiliyye: İ.D. 48842, İ.D. 68567, İ.D. 73753, İD. 78823, İ.D. 95296. B. Salnameler Devlet Salnameleri: D.s. 1302 (1885), Def a 40, D.S. 1303 (1886), Def a 41, D.S. 1304 (1887), Defa
Def'a 44, D.S. 1307 (1890), Defa 45, D.S. 1308 (1891), Defa 46, D.S.1309 (1892)
D.S. 1312 (1894), Def'a 50, D.S. 1313 (1895), Def'a 51, D.s. 1314 (1896)
Def'a 52, D.s. 1315 (1897), Defa 53, D.S. 1316 (1898), Defa 54, D.s. 1317 (1899), Defa D.S. 1320 (1902), Defa Def'a 60. , D.S. 1305 (1888), Def'a 43, D.S. 1306 (1889), Defa , D. S. 1310 (1892), Def'a 48, D.S. 1311 (1893), Defa 49, , D.S. 1318 (1900), Def'a 56, D.S. 1319 (1901), Defa , , D.S. 1321 (1903), Defa , D.S. 1322 (1904)
Salname-i Maarif: S.M. 1316 (1898), Defa , S.M. 1317 (1899), Def'a 2, S.M.
(1900), Def'a 3, S.M. 1319 (1901), Defa 4, S.M. 1321 (1903), Defa 6. C. Tetkik Eserler
Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, Kurumu, Ankara 1993.
Yay. Haz.: M. Münir Aktepe, C. XV., Türk Tarih AKYüZ, Yahya; Türk Eğitim Tarihi, Alfa Yayınevi, İstanbul1999.
ERGİN, Osman; Türk Maarif Tarihi, C. 3-4, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
ERK, Hasan Basri; Meşhur Türk Hukukçuları, KARA YALÇIN, Yaşar - Ahmet Mumcu; Türk Hukuk Bibliyografyası , Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Sevinç Matbaası, Ankara KODAMAN, Bayram; Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 199ı. Mahmud Cevat, Maarif-i Umümiye Haz.: Taceddin Kayaoğlu, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2001. Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı
Mehmet Tahir Efendi (Bursalı), Osmanlı Müellifleri 1915, C. 1, Meral Yayınlan, İstanbul. Said Paşa, Hatırat, c.I, Dersaadet Sabah Matbaası, 1328. i. i,I I'
Osmanlı Arşivi Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahval Defterleri Dosya 55, Gömlek 449. Ali Haydar Efendi'nin Özgeçmişini Gösterir Nezaret Kaydı