Erişkinlerde Hekim Önerisi Olmadan İlaç veya Diğer Ürün Kullanımı: Türkiye Sağlık Araştırması 2008, 2010 ve 2012
Bu çalışma, Türkiye’de son iki hafta içinde hekim önerisi dışında ilaç, diyet ürünü bitkisel ilaç ve vitamin kullanımı sıklığını ve ilişkili olduğu özelliklerin saptanması amacıyla yapılmıştır. Araştırmada 2008, 2010 ve 2012 Sağlık Araştırmalarının mikroveri seti kullanılmıştır. Onbeş yaş üzeri toplam 57.055 kişinin katıldığı araştırmalarda, son iki hafta içinde bir doktor tarafından önerilmeden ilaç, diyet ürünü bitkisel ürün ya da vitamin kullanımı sıklığı ve bazı özelliklerle ilişkisi analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, hekim önerisi olmadan ilaç/ürün kullanımı %13,1’dir. Hekim dışı ilaç/ ürün kullanımı, kadınlarda (OR: 1,12), kırda (OR:1,15), çalışanlarda (OR:1,35) ve sağlık harcamalarını kendisi karşılayanlarda (OR: 1,34) daha fazla iken, Emekli Sandığı, SSK, yoksullarda daha düşüktür. Bedensel rahatsızlığı olanlarda ve algılanan sağlığı orta düzeyde olanlarda hekim önerisi olmadan ilaç/ürün kullanımı fazla, sağlığı kötü olanlarda ise daha azdır. Araştırma sonuçlarında, orta düzeyde sağlık sorunu yaşayanlarda ve yaşamı tehdit etmeyen kronik hastalıklarda hekim önerisi olmadan ilaç/ürün kullanımı daha fazla saptanmıştır. Son bir ayda aile hekimine ve uzmana başvuranlarda daha düşüktür (sırasıyla %11,8 ve %11,7), ancak sağlık hizmetinden yararlanmayanlar %23,5’tir. Ayrıca sağlık hizmetlerinden memnun olmayanlarda da ilaç/ürün kullanımı yüksektir
The Use of Medicines and Other Products without a Physician’s Advice Among Adults: Turkey Health Survey 2008, 2010 and 2012
The study was carried out to determine the rate and associated features of the use of medicines, nutraceutical products and vitamins without a physician’s advice during the last two weeks. The microdata sets of the Health Surveys for 2008, 2010 and 2012 were used in the research. In these studies, in which 57.055 individuals older than 15 years participated, the rate of the use of medicines, nutraceutical products or vitamins without a physician’s advice and its relationship to certain features were analysed. According to the result of the study, the rate of medicine and/or other product use without a physician’s advice was 13,1%. The rate of medicine/product use without a physician’s advice was higher among women (OR:1,12), employees (OR:1,35), the people who pay the health care costs themselves (OR: 1,34) and in rural areas (OR:1,15) whereas it was lower among the people covered by the Government Employees Retirement Fund and Social Security Insurance and among the poor. Self-medication was more common among people with physical illness and among those whose perceived health status was moderate, while it was less common among people with poor health. Higher rates of drug/product use without a physician’s advice were found among the people with moderate health problems and those with nonlife- threatening chronic conditions. Self-medication rate was lower among people who consulted a family physician and a specialist (11,8% and 11,7%, respectively) during last month while it was 23,5% among individuals who could not utilize healthcare services. Besides, the rate of self-medication was higher among people who were not satisfied with healthcare services
___
- Etiler, N., Zengin, Ü. Televizyon kanallarındaki
gündüz programlarında kadın sağlığı ve toplumsal
cinsiyete bakışın değerlendirilmesi. Türkiye Halk
Sağlığı Dergisi, 2015;13(2):137-146
- Bahar Özvarış, Ş. Türkiye’de Kadın Sağlığındaki
Eşitsizlikler. Toplum ve Hekim, 2014;29(1):41-48.
- Öcek, Z., Çiçeklioğlu, M. Aile Hekimliği Birinci
Basamak Sağlık Ortamını Nasıl Dönüştürdü? (Ed. Z.
Öcek ve M. Çiçeklioğlu) TTB Yayınları: Ankara.
2013.
- Bell, J., Dziekan, G., Pollack, C., Mahachai, V. Self-
Care in the Twenty First Century: A Vital Role for
the Pharmacist. Advances in
Therapy, 2016;33(10):1691-1703.
- Vallerand, A.H., Fouladbakhsh, J.M., Templin, T.
The use of complementary/alternative medicine
therapies for the self-treatment of pain among
residents of urban, suburban, and rural
communities. American Journal of Public
Health, 2003; 93(6):923-925.
- Tulchinsky, T.H., Varavikova, E.A. Chapter 3.
Measuring and Evaluating the Health of
Population. İçinde: The New Public Health.
Academic Press. 2009. S: 100
- Karakuş, E., Adak. N. Sağlık- Hastalığın Değişen
Görünümü ve Tüketim Toplumunda Tıbbileşme.
İçinde: Hasta Toplum: Cinsiyetçilik, Tıbbileştirme ve
Tüketime Dair Sağlık Çözümlemesi (Ed. Duygu
Alptekin). Ankara: Nobel Kitabevi. 2015.
- Taşkın Şayir Ç, Aslan Karaoğlu S, Evcik Toprak D.
Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile
Hekimliği Polikliniği’ne başvuran 65 yaş üstü
hastalarda polifarmasi ve tamamlayıcı tedavi
kullanımlarının değerlendirilmesi. Aile Hekimligi
Dergisi. 2014;18(1).
- Dedeli Ö, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde ilaç
kullanımı, tamamlayıcı ve alternatif tedavi
uygulamalarının incelenmesi. Spatula DD.
2011;1(1):23-32.
- Esin MN. Erişkin bireylerin ilaç kullanma ile ilgili
davranışları. Florence Nightingale Hemşirelik
Dergisi. 2007;15(60):139-45.
- Dağtekin G, Demirtaş Z, Alaiye M, Sağlan R, .nsüz
MF, Işıklı B, Kılıç FS, Metintaş S. Birinci Basamak
Sağlık Kuruluşuna Başvuran Erişkinlerin Akılcı İlaç
Kullanım Tutum ve Davranışları. Türk Dünyası
Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı
Dergisi. 2018; 3(1):12-23.
- Haney MO, Kudubeş AA. Kırsal Alanda Yaşayan
Yetişkin Bireylerin İlaç Kullanma Alışkanlıklarının
Belirlenmesi. TJFMPC, 2017; 11(4): 213-220.
- Fruend, P., McGuire, M. Health, illness and the
social body. A Critical Sociology. New Jesey:
Prentice-Hall Inc. 1991. S: 182.
- Aykaç, G. Türkiye’de Reçetesiz İlaç Uygulamaları
Üzerinde Bir Çalışma. Ankara Üniversitesi, Sağlık
Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
2013. S:6
- TÜİK. 2012 Türkiye Sağlık Araştırması. TÜİK
Yayınları. Ankara. 2013.
- İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası(İEİS). Türkiye İlaç
Sektörü 2015. İEİS Yayını İstanbul. 2016. Erişim:
http://www.ieis.org.tr/ieis/assets/media/kls/TR_Ila
c_sektoru_2015.pdf [10.12.2016]
- Gürün, M.S. Tıbbin Alternatifi Olmaz: Geleneksel,
Alternatif, Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarına Hekim
Yaklaşımı Sempozyumu. Bildiri Özetleri Kitabı.
2016. Erişim: http://ttbhsk.org/wpcontent/
uploads/2016/06/GATT_Metinleri-V3.pdf
- Clarke TC, Black LI, Stussman BJ, Barnes PM, Nahin
RL. Trends in the use of complementary health
approaches among adults: United States,
2002–2012. National health statistics reports.
2015;10(79):1.
- FDA. FDA proposes new, risk-based enforcement
priorities to protect consumers from potentially harmful, unproven homeopathic drugs. Erişim:
https://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/Pres
sAnnouncements/ucm589243.htm 25.12.2017
- Kılınç, N. İlaç Dışı Ürünler. TEB Haberler.
2008;3:12-16.
- Kurtdaş, M.Ç. “Sağlıklı Yaşam!” Sloganı Etrafında
Şekillenen Yeni Tüketim Biçimleri. Sosyolojik
Düşün, 2016;1(1):1-10.
- Türk Tabipleri Birliği (TTB), İstanbul Tabip Odası,
İstanbul Barosu, İstanbul Eczacı Odası, İstanbul
Veteriner Hekimler Odası, Tıbbi Onkoloji Derneği,
Türk Farmakoloji Derneği, Türkiye Diyetisyenler
Derneği, Türk Farmakologlar Derneği, Türkiye
Diyetisyenler Derneği, Türkiye Gazeteciler
Cemiyeti, Türkiye Kas Hastalıkları Derneği, Türkiye
Tıp Akademisi. Bitkisel Ürünler ve Sağlık: Bilimsel
Çerçeve ve Etik Açısından Yaklaşım. Ankara: TTB
Yayınları. 2012.