Öykü Çözümlemelerinde Sinema Dili ve Anlatım Teknikleri

Edebiyatın temel malzemesi sözcüklerdir ve edebiyatta anlam dil göstergeleri yoluyla yaratılır. Sinema ise kendi yasalarını “hareketli görüntü”lerle ortaya koymaktadır. Bu hareketli görüntüler –edebiyatta olduğu gibi- kuramcılar tarafından yeni anlatım olanaklarıyla desteklenir. Bu çalışmada, Eisenstein’ın diyalektik öğreti ilkesine dayalı “kurgu teknikleri”yle birlikte sinemadaki “genel kurgu teknikleri” ve “kamera çekim yasaları” göz önünde bulundurularak Sevim Burak’ın “Pencere”, Necati Cumalı’nın “Akhisarlı” ve Sevgi Soysal’ın “Bir Şeydi Hiçliği Hiç Olup Yitti” adlı öyküleri, ilkin film senaryosuna dönüştürülmüş ardından öykülerde bu kurgu tekniklerinin izleri sürülmüştür. Eisenstein’ın görüntü yardımıyla ulaşmaya çalıştığı diyalektik öğreti, öyküde sözcüklerden hareketle ifade edilmeye çalışılmıştır. Böylece öykü evreni, yeni uygulama olanaklarıyla ve terminolojiyle buluşturularak özgün bir biçimci edebiyat dili oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Öykü, Diyalektik Öğreti, Biçimci Sinema

Cinema Language and Narrative Techniques in Story Analysis

Basic material of literature is words and meaning in literature is created with linguistic signs. Cinema expresses its laws with moving images. As in literature, these images are supported with new explanation possibilities by theorists. In this study, the stories called “Pencere” by Sevim Burak, “Akhisarlı” by Necati Cumalı and “Bir Şeydi Hiçliği Hiç Olup Gitti” by Sevgi Sosyal was firstly turned into film script and tracked the fiction techniques in stories by considering general fiction techniques, shotting laws in cinema and fiction techniques based on Eisenstein’s dialectic principles. Dialectic principle, which Eisenstein tried to reach with the help of image, was tried to be explained with words in story. Hence, an authentic formalist literary language was constructed by bringing story universe together with new practice possibilities and terminology.

Keywords:

Story Dialectic Principle, Formalist Cinema, Fiction,

PDF

___

Abisel, Nilgün (1989), Sessiz Sinema, Ankara: A. Ü. BYYO Yayınları.
Arijon, Daniel (1993), Film Dilinin Grameri, (Çev. Yalçın Demir ve diğer), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Asiltürk, Cengiz (2014), Sinemada Diyalektik Kurgu (Filmin Dili), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Aslanyürek, Semih (2011), Senaryo Kuramı, İstanbul: Pan Yayıncılık.
Burak, Sevim (2014), Yanık Saraylar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Cumalı, Necati (2013), Ay Büyürken Uyuyamam, İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A. Ş.
Eisenstein, Sergei (1984), Film Duyumu, (Çev. Nijat Özön), İstanbul: Payel Yayınları.
Eisenstein, Sergei (1985), Film Biçimi, (Çev: Nijat Özön), İstanbul: Payel Yayınları.
Felski, Rita (2010), Edebiyat Ne İşe Yarar?, (Çev. Emine Ayhan), İstanbul: Metis Yayınları.
Güral, Ufuk (2013), Sinema Tarihi, İstanbul: Detay Yayıncılık.
Küçükerdoğan, Bülent (2010), Sinemada Kurgu ve Eisenstein, İstanbul: Hayalbaz Kitap.
Monaco, James (2013), Bir Film Nasıl Okunur: Sinema Dili, Tarihi ve Kuramı, (Çev. Ertan Yılmaz) 15. Baskı, İstanbul: Oğlak Yayınları.
Özön, Nihat (2008), Sinema Sanatına Giriş, İstanbul: Agora Kitaplığı.
Ryan, Michael (2012), Eleştiriye Giriş: Edebiyat-Sinema-Kültür, ( Çev. Nijat Özön), Ankara: De Ki Basım Yayım
Soysal, Sevgi (2012), Tutkulu Perçem, İstanbul: İletişim Yayınları.
Wollen, Peter (2014), Sinemada Göstergeler ve Anlam, (Çev. Zafer Aracagök, Bülent Doğan), İstanbul: Metis Yayınları.