"Gülün Adı" Adlı Romanın Toplumsal Dil Bilimi Bağlamında İncelenmesi

Dilsel ögelerin gücü, toplumsal kurumların ve hegemonyanın anlamsal bütünlüğünü sağlayan vesayet odakları ile yakın bir ilişki içerisindedir. Asırlarca bireyin hayal gücünün yetmediği sınırlar; kutsal doktrinler yoluyla, ontolojik ve ezoterik sırlarla çevrili tehlikeli bölgeler olarak addedilmiştir. Bu kanıksanmışlığın doğurduğu dogmalar, Orta Çağ’da skolastik düşünceyi beslemiş; kutsal sayılan kelama, sorgusuz bir masumiyet yüklemiştir. Böylelikle kilise, kendi kurduladığı masumiyet oyununun saç ayakları üzerinde yükselmiştir. Oysaki masumiyetin altında yatan paradigma, hâlihazırda var olan söylemin dinsel ve araçsal olan söz dizimiyle sınırlandırılması, böylelikle bireylere ait katıksız düşüncenin belirli kalıpların içerisine hapsedilmesidir. Umberto Eco'nun “Gülün Adı” adlı romanı, Orta Çağ'ın karanlığını temsil eden, söz dizimsel reflekslere duyarlı ve aydınlanma yolundaki zihinsel kodlar karşısında özenle korunan bir kütüphanede, çağın zihniyetine dayanan göstergelerle yüklüdür. Skolastik düşüncesinin dil bilimsel açıdan irdelendiği bu makalede ele alınan göstergelerin çözümlenmesi, anlatıya ait derin yapıdaki semiyotik ağın görünür kılınmasıyla mümkündür. Buradan yola çıkarak, makale boyunca bahsedilen roman ile toplumsal dil bilimi arasındaki yakın ilişki hermenötik teknikle incelenecektir. Kısacası, bu çalışmada, anlatıya ait derin yapıdaki göstergesel kodlar söylem bazında çözümlenecek, metindeki dil bilimsel unsurlar, anlatının geneline hâkim olan postmodern yaklaşım ve üretici dil bilgisiyle uyumlu bir şekilde analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Gülün Adı, toplumsal dil bilimi, postmodernizm

Investigation of "The Name of The Rose" in The Context of Social Linguistics

The power of linguistic elements is closely linked to the tutelage focal points that provide the semantic integrity of social institutions and hegemony. For centuries, the points that the imagination of individual cannot reach, are considered by the sacred doctrines as dangerous areas surrounded by ontological and esoteric secrets. The dogmas born by this unconditional acceptance nurtured the scholastic darkness of the Middle Ages; it attributed a dogmatic innocence to sacred literature, the church has strengthened as the true subject of this game of innocence. The underlying paradigm, however, is to limit of rhetoric process via religious and instrumental syntax, thereby individual ideas is confined into set boundaries. Umberto Eco's novel titled "The Name of the Rose" tells us about the indicators based on the mentality of the era in a library that represents the darkness of the Middle Ages, based on syntactic reflexes and questions the mental codes on the path to enlightenment. In this article, scholastic thought is examined based on linguistics. Accordingly, the analysis of the indicators in the fiction is possible by making the semiotic structure in the deep structure of the narrative visible. In the light of this information, in this article, the relationship between this novel and social linguistics will be examined with the aid of hermeneutic. In brief, during this study, indicative codes in the deep structure of the narrative will be researched on the basis of discourse. In addition, the linguistic elements in the text will be analyzed through the postmodern and generative grammar approach that dominates the narrative.

Keywords:

The Name of the Rose, social linguistics, postmodernism,

PDF

___

Acar-Vanleene, Sengün (2012). “Wilhelm Dilthey’da ‘Anlama’ Üzerine”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. C. 52, S. 1, s. 155-168.
Alıcı, Mustafa (2010). “Din Antropolojisinin Kurucularından James George Frazer”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. C. 14, S. 2, s. 3-31.
Alptekin, Duygu (2013). “Ataerkilliğin Geleceğine İlişkin Bir Öngörü Denemesi”. VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı. s. 117-127.
Bozdemir, B. Semih (2017). Psikolojinin Anahtarları. 2. Basım, St. Clements Üniversitesi Türkiye Yayınları: Ankara.
Bircan, Ufuk (2015). “İsmet Özel’in ‘Bir Yusuf Masalı’ Adlı Şiirinin Saussure’cü Bağlamda Yapısal Çözümlenmesi”. Gazi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. C.I, S.5, s. 587-609.
Cathcart, Thomas; Klein, Daniel (2010). Platon Bir Gün Kolunda Bir Ornitorenkle Bara Girer. Çev. Algan Sezgintüredi. 2. Basım, Aylak Kitap: İstanbul.
Daşdemir, Muharrem (2013). “Çağdaş Dilbiliminin Işığında Yeni Lisan Hareketi ve Dil Devrimi’nin Karşılaştırılması”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. S. 2/3, s. 53-58.
Eco, Umberto (2005). Gülün Adı, Çev. Şadan Karadeniz. Can Yayınları: İstanbul.
Eco, Umberto (2017). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. Çev. Kemal Atakay. Can Yayınları: İstanbul.
Fay, Brian (2005). Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi. Çev. İsmail Türkmen. 2. Basım, Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
Gündoğan, Ali Osman (2002). “Dil, Düşünce, Varlık İlişkisi”. Türk Yurdu. S. 178, s.18-22.
Güven, Ali (2012). “Toplumsal Dilbilimin Kapsam Alanı”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S. 13, s. 55-62.
Hariri, Y. Noah (2018). 21. Yüzyıl için 21 Ders. Çev. Selin Sıral. 3. Basım, Kolektif Kitap: İstanbul.
İmer, Kâmile (1987), “Toplum Dil Bilimin Kimi Kavramlarına Kuramsal Bir Bakış ve Dil Türleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. S. 1(2), C. 31, s. 213-230.
Koç, Emel (2009). “Varoluşsal Bir Problem Olarak Ölüm Üzerine Bir Değerlendirme: Tolstoy'un İvan İlyiç'in Ölümü Adlı Eseri”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S. 22, s. 245-259.
Köktürk, Şaban; Eyri, Semra (2013). “Dilbilim ve Göstergebilim: Ferdinand de Saussure ve Göstergebilimi Anlamak”. Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Dergisi. C. 2, s. 123-136.
Müldür, Fatih (2016). “Noam Chomsky’de Üretici Dilbilgisi: Derin Yapı ve Yüzey Yapı Ayrımı”. Kaygı. S. 27, s. 59-74.
Oflazoğlu, A. Turan (2014). “Şair Sözü”. Güzel Yazılar: Denemeler. 3. Basım, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara, s. 336-356.
One Man’s View: Noam Chomsky interviewed by an anonymous interviewer, Business Today, Mayıs 1973, s. 13-15, https://chomsky.info/197305__/ (01.01.2019).
Orwell, George (2011). Bin Dokuz Yüz Seksen Dört. Çev. Celâl Üster, Can Yayınları: İstanbul.
Şahin-Yılmaz, Zennube (2018), “Umberto Eco’nun Gülün Adı Romanında Anlatıcı ve Kurmaca Dünya”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C. 11, S. 55, s. 194-202.
Vardar, Berke (1982). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
von Mises, Ludwig (1998). A Treatise on Economics: Human Action,. The Ludwig von Mises Institu: Alabama.
Wardhaugh, Ronald (2006). An Introduction to Sociolinguistics. 5. Basım, Blackwell: Malden.
Yetkin, S. Kemal (2014). “Canım Kitap”. Güzel Yazılar: Denemeler. 3. Basım, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara, s. 139-144.
Tecer, A. Kutsi (2014). “Dil”. Güzel Yazılar: Denemeler. 3. Basım, Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara, s. 121-124.