Çoğunluğa Uyamayan İki "Öteki": Edip Cansever'in "Çağrılmayan Yakup" Şiirindeki Yakup ve İonesco'nun "Gergedanlar" Oyunundaki Berenger

Modern çağ içerisinde kalan bireyin yalnızlığını, umutlarını, korkularını, çevresine ve kendine yabancılaşmasını konu edinen ‘‘varoluşçuluk’’ ve ‘‘absürd tiyatro’’ fikirleri, bütün dünya aydınlarını derinden etkilediği gibi Türk yazar ve şairlerini de etkilemiştir. Edip Cansever’in 1966 yılında yayımlanan kitabında yer alan ‘‘Çağrılmayan Yakup’’ şiiri ile Eugene Ionesco’nun 1959’da sahneye koyduğu ‘‘Gergedanlar’’ oyunu, bireyin varoluş sıkıntısını ve moderniteye uyma sonucu tekdüzeleşen insan kitlesini benzer unsurlarla ve trajikomik bir şekilde ele almaları açısından önemli iki eserdir. Bu makalede önce ‘‘varoluşçuluk’’ ve ‘‘absürd tiyatro’’ kavramlarına değinilecek, ardından bu iki düşünce doğrultusunda her iki metin, çevreleriyle uyum sağlayamayan Yakup ve Berenger adlı karakterler merkez alınarak karşılaştırılacak; böylece iki farklı coğrafyada ve türde yazılan bu eserlerin benzerlik ve farklarına ışık tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Çağrılmayan Yakup, Edip Cansever, Gergedanlar, Eugene Ionesco, varoluşçuluk, absürd tiyatro, modernizm, yabancılaşma

Two “Other” That Cannot Fit In With Majority: Yakup of Edip Cansever's Poem ‘‘Çağrılmayan Yakup" and Berenger of Ionesco's Drama ‘‘Rhinoceros"

‘‘Existentialism’’ and ‘‘theatre of the absurd’’ that portray modern-day individual’s loneliness, hopes, fears, self-alienation and alienation from nature affect all intellectuals of the world, as well as Turkish authors and poems. The poem ‘‘Çağrılmayan Yakup’’ in Edip Cansever’s book published in 1966 and the drama ‘‘Rhinoceros’’ put on stage by Eugene Ionesco in 1959 are two important works in the way that they both similarly and tragicomically display individual’s trouble of existence and people who become monotonous with the modernization process. This article primarily discusses the concepts of ‘‘existentialism’’ and ‘‘theatre of the absurd’’, and then in the light of these two concepts, both texts will be compared by focusing on Yakup and Berenger, two characters that cannot fit in with the society. In this way, this study tries to shed light on the similarities and differences of these two works written in two different literary genres and countries.

Keywords:

Çağrılmayan Yakup, Edip Cansever, Rhinoceros, Eugene Ionesco, existentialism, theatre of the absurd, modernism, alienation,

PDF

___

Aydemir, Bünyamin (2003). ‘‘Absurd Tiyatro ve Yapısal Özellikleri’’. A.Ü.Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi. Sayı: 4. s.11-29
Cansever, Edip (1996). Çağrılmayan Yakup. İstanbul: De Yayınevi. s.5-13
Devellioğlu, Ferit (2008). ‘‘Ya’kub’’. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları. s.1155
Fordham, Frieda (1983). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. Çev.: Aslan Yalçıner. İstanbul: Say Yayınları
Ionesco, Eugene (2000). Toplu Oyunları 4 (Gergedanlar. Çev.: Hasan Anamur- Bavullu Adam. Çev.: Lâle Arslan- Şu Kahpe Dünya. Çev.: Hülya Yılmaz). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları. s.5-123
Kul, Erdoğan (2012). ‘‘Edip Cansever’in ‘Çağrılmayan Yakup’ Şiirinde Birey Algısı’’. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi. Sayı: 19, 2. s.45-65
Kurt, Mustafa (2009). ‘‘Varoluşçuluğun Türk Edebiyatına Girişi ve İlk Etkileri’’. Gazi Türkiyat. Bahar 2009/4. s.139-154
Sartre, Jean Paul (2002). Varoluşçuluk. Çev.: Asım Bezirci. İstanbul: Say Yayınları
Şener, Sevda (2010). Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. Ankara: Dost Kitabevi. s.297-307
Turan, Güven (2005). ‘’Edip Cansever’in Hayvanları’’. O Ben ki: Edip Cansever. İstanbul: Alkım Yayınevi. s.90-103
Türkçe Sözlük (2011). Haz.: Şükrü Halûk Akalın vd. ‘‘çağırmak’’. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. s.480