Üstün Yetenekliler ve Yaratıcılık ile İlgili Türkiye’deki Lisansüstü Tezlerin Çok Boyutlu Analizi

Bu araştırmada, üstün yetenekliler ve yaratıcılık alanında yürütülmüş olan lisansüstü tezleri; yıl, üniversite, enstitü, anabilim dalı, yöntem, örneklem türü, uygulamaların gerçekleştirildiği kurum türü, katılımcı türü, katılımcı sayısı, veri toplama aracı ve konusu şeklinde 11 farklı başlık altında incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel yaklaşıma dayalı olarak yürütülen çalışmada doküman analizi yöntemi tercih edilmiştir. “Üstün zekâ ve Yaratıcılık”, “Üstün yetenek ve Yaratıcılık”; “Özel yetenek ve Yaratıcılık” anahtar kavramları kullanılarak Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi’nde yayımlanan yüksek lisans ve doktora tezleri üzerinden araştırma yürütülmüştür. Bu anahtar kelimeler ile ayrı ayrı yapılan gelişmiş aramalarda toplamda 120 adet teze ulaşılmıştır. Araştırma kapsamına alarak ayrıntılı incelemek üzere lisansüstü tezleri belirlemeye dönük üç ölçüt oluşturulmuştur. Ölçütlerden ilki tezlerin üstün yetenekliler ve yaratıcılık ile ilgili olması, Yüksek Öğretim Veri Tabanında yer alıyor olması ve son olarak erişime açık olmasıdır. Erişime açık olmayan çalışmalar araştırma dışında tutulmuştur. Bu ölçütler çerçevesinde 120 tezin özet bölümü incelenerek içerisinden 61 araştırma seçilmiştir. Bu araştırma kapsamında incelemek üzere seçilen tezlerin 27 tanesi yüksek lisans 34 tanesi ise doktora tezidir. Sonrasında ilgili alan yazında yer alan benzer çalışmalar inceledikten sonra araştırmacı tarafından 11 bölümden oluşan “Tez Sınıflama Formu” (TSF) veri toplama aracı olarak hazırlanmıştır. Araştırmada toplamda 61 tezin çalışma kapsamındaki değişkenler açısından incelenmesinde betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Böylece ilgililere yol göstermesi, yapılan çalışmalara ilişkin değerlendirme, özeleştiri yapmalarına olanak tanıması, alandaki eksiklik ve ihtiyaçların görülerek ileriki çalışmalarda neler yapılması gerektiğine ilişkin yön belirlemesi açısından sonuçlar sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Üstün Yetenek, özel yetenek, yaratıcılık, yüksek lisans tezi, doktora tezi

A Multidimensional Analysis of Graduate Theses in Türkiye on Giftedness and Creativity

In this study, it was aimed to examine the graduate theses conducted in the field of giftedness and creativity under 11 different headings: year, university, graduate school, department, method, sample type, school type of practice, type of participants, number of participants, data collection tool and subject. In this qualitative study, document analysis method was preferred. Using the key concepts of " intelligence and creativity", " giftedness and creativity", and "ability/talented and creativity" and the research was conducted on master's and doctoral theses published in the National Thesis Center of the Council of Higher Education (CoHE). A total of 120 theses were found in the advanced searches made separately with these keywords. Three criteria were established to identify the postgraduate theses to be included in the scope of the research and examined in detail. The first criterion is that the theses are related to giftedness and creativity, that they are included in the Higher Education Database, and finally that they are open to access. Within the framework of these criteria, the abstract sections of 120 theses were examined and 61 studies were selected. Within the scope of this research, 27 of the theses selected to be examined are master's theses and 34 are doctoral theses. After reviewing similar studies in the relevant literature, the researcher prepared the "Thesis Classification Form" (TCF) consisting of 11 sections as a data collection tool. Descriptive content analysis was used to analyze 61 theses in terms of the variables within the scope of the study. Thus, the results are presented in order to guide those concerned, to enable them to make evaluation and self-criticism regarding the studies carried out, to see the deficiencies and needs in the field and to determine the direction of what should be done in future studies.

Keywords:

Giftedness, gifted and talented, creativity, master thesis, doctoral thesis,

PDF

___

Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekli çocuklar: Aileleri ve sorunları. Ankara: EDUSER Yayınları.
Aslan, E. (2001). Torrance yaratıcı düşünce testinin Türkçe versiyonu. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(14), 19-40.
Ayvacı, H.Ş. & Bebek, G. (2019). A Study on the Thematic Investigation of Conducted Theses on Gifted and Talented Students in Turkey. PAU Journal of Education, 45, 267-292. doi: 10.9779/PUJE.2018.233
Bapoğlu, S. S. (2010). The research of creativity and critical thinking levels of gifted and normal children [Unpublished master’s thesis]. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Bütün, Ö. (2017). Effectiveness of the program improving the creativity of gifted students [Unpublished master’s thesis]. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Clark, B. (2013). Growing up gifted: Developing the potential of children at school and at home (8th Edition). Boston: Pearson.
Cutts-Moseley, N. (2004). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli çocukların eğitimi ulusun en büyük kaynaklarından birinin harcanması nasıl önlenir (Çeviren: İsmail Ersevim), İstanbul: Özgür Yayınları.
Çağlar, D. (2004). Üstün zekâlı çocukların özellikleri. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, ve A. E. Bilgili içinde, Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı (s. 111-125). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Çalık, M. & Sözbilir, M. (2014). Parameters of Content Analysis. Education and Science, 39(173), 430-453. DOI: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412
Çamdeviren, Ş. (2014). The difficulties that parents of the gifted children attending science and arts center encounter [Unpublished master’s thesis] . Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Çelebi Öncü, E. (Ed.) (2014). Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5. bs.). Trabzon: Ofset Matbaacılık.
Dağlıoğlu, H.E. (2015). Erken çocuklukta üstün yetenek. Ş. Feyzullah (Ed.). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi. s: 73-94. Ankara: Pegem Akademi.
Davaslıgil, Ü. (1994). Yüksek gizli güce sahip lise öğrencilerinin yaratıcılıkları üzerine deneysel bir araştırma, M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,6, 53-68.
Davaslıgil, Ü., Uzun, U., Çeki, E., Köse, M. A., Çapkan, N. & Şirin, M. R. (2004). Üstün yetenekli çocuklar durum tesbiti ön raporu, I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Davis, G. A., Rimm, S. B. & Siegle, D. (2011). Education of the gifted and talented (6th Edition). New Jersey: Pearson.
Dereli, F. (2019). Effectiveness of the training program for nomination ofgifted children in early childhood education [Unpublished doctoral dissertation]. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Eriş, B. (2013). Her çocuk üstün yeteneklidir. İstanbul: Alfa Eğitim.
Geake J. & Dodson C. (2005). A neuro-psychological model of the creative intelligence of gifted children. Gifted and Talented International, 20(1), 6-14, DOI: 10.1080/15332276.2005.11673052
Güçin, G. & Oruç, Ş. (2015). Evaluation of academic studies on gifted and talented children in Turkey in terms of various variables. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 5(2), 113-135. DOI: 10.17984/adyuebd.05095
Karanfil, N. G. (2023). An investigation of preschool teachers self efficacy and creative thinking tendencies in education of gifted children [Unpublished master’s thesis]. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı.
Kadıoğlu Ateş, H. & Mazı, M. G. (2017). Türkiye’de üstün yetenekliler eğitimi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlere genel bir bakış. Journal of Gifted Education and Creativity, 4(3), 33-57.
Kim, K. H., Kaufman, J. C., Baer, J. & Sriraman, B (Eds.) (2013). Creatively gifted students are not like other gifted students: Research, theory, and practice. Netherlands: Sense Publishers.
Kirişçi, N. & Sak, U. (2018). Özel yetenek tanımı sınıflamaları ve kuramları. Melekoğlu, M. A. ve Sak, U. (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek. Ankara: Pegem Akademi.
Koç, F. & Saranlı, A. G. (2017). A multi dimensional analysis of graduate studies in Turkey focusing on gifted children in early childhood period. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, 41(1), 163-183.
Marland, S. Jr. (1972). Education of the gifted and talented. Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education.Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
Metin, N., Bencik S., Yılmaz G. & Çalışandemir, F. (2007). Gifted and Talented Children In Türkiye: In Chronological Rewiew of the Literature, Reaching Gifted and Talented Children: Global Initiatives, pp.95-100, Selected papers from the 2007 WCGTC World Conference held at the University of Warwick, England.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. (2nd Edition). California: Sage Publications.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2001). Bilim Sanat Merkezleri Yönergesi. Tebliğler Dergisi, 2530(64). http://dhgm.meb.gov.tr/tebligler-dergisi/2001/2531-Aralik-2001.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Üstün Yetenekli Bireyler Strateji ve Uygulama Planı 2013-2017, Ankara.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2017). Beni anlayın özel yetenekli çocuğum var. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_06/19122200_07143702_Aile_EYitim_KYlavuzu.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Özel yetenekli çocuğum var. http://orgm.meb.gov.tr/eKutuphane/yayinlar
Neuman, W. L. (2022). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar I-II. Cilt (2. Baskı). (Akkaya, Ö, Çev.). Siyasal Kitapevi (Orijinal eserin basım tarihi 2019, 8. Baskı).
Ömeroğlu, E., Sarıkaya, R., Dağlıoğlu, H. E., Kılıç-Çakmak, E., Karataş, S., Arıcı Bulut, S., Şahin, M. G., Sabancı, O., Kukul, V., Turupçu-Doğan, A. & Basit, O. (2017). The terms used in gifted and talented education in Türkiye, relevant legal framework and educational practices. International Journal of Early Childhood Special Education, 9(1), 1-16.
Özenç, M. & Gül Özenç, E. (2013). The multidimensional examinatıon of master-doctorial dissertations made in Turkey about gifted and talented students. The Journal of Turkish Social Research, 171, 13-28.
Renzulli, J.S. (1978). What makes giftedness? Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 60, 180-184.
Renzulli, J.S. (2005). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for promoting creative productivity. R. J. Sternberg & J. E. Davidson (Eds.), Conceptions of giftedness (2nd ed. pp. 246-279). New York: Cambridge University Press.
Renzulli, J. S. (2009). The multiple menü model for developing differentiated curriculum. J. S. Renzulli, E. J. Gubbins, K. S. McMillan, R. D. Eckert, & C. A. Little (Eds.), Systems and models for developing programs for the gifted and talented (2nd Ed., pp. 353-381). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
Renzulli, J.S. (2012). Reexamining the role of gifted education and talent development for 21st century: A four-part theoretical approach. Gifted Child Quarterly, 43(1), 150-159.
Renzulli, J.S., & Reis, S. M. (1997). The schoolwide enrichment model: A how-to guide for educational excellence. (2nd ed.). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press. USA: Prufrock Press.
Sak, U. (2014). Üstün zekâlılar: Özellikleri tanılanmaları eğitimleri (4. Baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
Sak, U (Ed.) (2018). Üstün yeteneklilerin tanılanması. Ankara: Vize Akademik.
Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Tendencies of the researches published in education and science journal: Content analysis. Education and Science, 39(173).
Sternberg, R. J., Jarvin, L. & Grigorenko, E. L. (2011). Explorations in giftedness. New York: Cambridge University Press.
Torrance, E. P. (1963). Creativity. Washington, DC: National Education Association.
Torrance, P. E. (1974). Torrance test of creative thinking, verbal tests forms A and B (figural AveB). Scholastic service ınc.II, Bensenville.
Tortop, H. S. (2015). Üstün yetenekliler üniversite küprüsü eğitim programı ÜYÜKEP Modeli. Genç Bilge: Ankara.
Uzun, M. (2004). 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi, Ankara.
Yılmaz, E. (2018). Review of the studies regarding gifted individuals in early childhood in Turkey. International Journal of Early Childhood Educaiton Studies, 3(1), 1-16.