Küresel Ticaret Savaşları ve Türkiye'nin Dış Ticareti: ABD-Çin Ticaret Savaşlarının Etkileri

Uluslararası siyasette devletler küresel sahnede ya da uluslararası sistemde güçlerini korumak, geliştirmek ve göstermek istemektedirler. Bu nedenle devletler güçlerini, güvenliklerini ve çıkarlarını maksimize etmeye çalışırlar. Amerika Birleşik Devletleri ve Çin dünyanın en büyük iki ekonomisidir. Bu iki ülke arasında yıllardır devam eden rekabet son yıllarda ticaret savaşlarını ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşlarının küresel ticarete olan etkisi yanında bu ticaret savaşlarının özellikle Türkiye dış ticareti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında 2013:01-2022:03 dönemleri arasındaki aylık veriler kullanılarak Türkiye toplam ihracatının, Türkiye’den ABD’ye ihracatın ve Türkiye’den Çin’e olan ihracatın, ABD ve Çin arasındaki ihracat ve ithalat miktarlarından nasıl etkilendiği çoklu regresyon analizi ile incelenmiştir. Çalışma bulguları, ABD'nin Çin'e yaptığı ihracatın Türkiye'nin toplam ihracatını, Türkiye'nin Çin'e yaptığı ihracatı ve Türkiye'nin ABD'ye yaptığı ihracatı etkilediğini göstermektedir. Bununla birlikte, ABD'nin Çin'den yaptığı ithalatın, Türkiye'nin toplam ihracatının ve Türkiye'nin Çin'e yaptığı ihracatının üzerinde belirgin bir etkisi olmamıştır. Ancak, Çin'den ABD’nin yaptığı ithalatın Türkiye'den ABD'ye olan ihracat üzerinde sınırlı ancak olumlu bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, uluslararası ticaret savaşlarının karmaşık etkilerini ve özellikle Türkiye'nin dış ticaret üzerindeki sonuçlarını vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ticaret savaşları, Türkiye, Çin, ABD, İhracat, İthalat

PDF

___

Aikeshan, A. (2014). Bulanık Doğrusal Regresyon Yöntemi ile Talep Tahmini: Medikal Asistans Firmasında Bir Uygulama (Yayın No. 356056) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi].
Bilgili, Y. (2013). Karşılaştırmalı iktisat okulları. Bursa: 4T Yayınları.
Cho, D. S., Moon, H. C. (2000). From Adam Smith to Michael Porter: evolution of competitiveness theory (Vol. 2). World Scientific.
Choi, C. (2002). Linder hypothesis revisited. Applied Economics Letters, 9(9), 601-605. doi: 10.1080/13504850110111234.
Congressional Research Service, (2020). US-Turkish trade relations.
Dücan, E. (2015). Gelişmekte olan ülkelerin yakın komşularıyla dış ticaret hacminin doğrudan yabancı yatırımlar üzerine etkisi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
Fidan, G. (2013). Sino-Turkish Relations: An Overview. Middle East Institute: https://www. mei. edu/publications/sino-turkish-relations-overview
Greene, W. H. (2003). Econometric analysis. Pearson Education India.
Grossman M. (1995). The state of US -Turkish trade relations. Business America, 116(3), 14.
Gültekin, S. (2011). Küreselleşme çağında dış ticarette rekabet için kümelenme stratejisi: Türkiye’nin tarım kümelenmesi gerekliliği. Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi, 22 (2), 29-40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/issue/25697/271176
Hafızoğlu R, (2019). Turkey-China trade turnover increased in September 2019 (Exclusive). Trend New Agency. Retrieved from https://en.trend.az/world/turkey/3154058.html
Hopewell, S., Adedire, O., Copsey, B. J., Boniface, G. J., Sherrington, C., Clemson, L., Lamb, S. E. (2018). Multifactorial and multiple component interventions for preventing falls in older people living in the community. Cochrane Database of Systematic Reviews, (7). doi: 10.1002/14651858.CD012221.pub2
Huang, Y., Chen, X., Zhu, H., Huang, C., Tian, Z. (2019). The heterogeneous effects of FDI and foreign trade on CO 2 emissions: Evidence from China. Mathematical Problems in Engineering.
Hur, N. (2018). Historical and strategic concern over the US-China trade war: Will they be within the WTO. JE Asia & Int'l L., 11, 393. doi:10.14330/jeail.2018.11.2.07
Jarque, C. M., Bera, A. K. (1987). A test for normality of observations and regression residuals. International Statistical Review/Revue Internationale de Statistique, 163-172. https://doi.org/10.2307/1403192
Kaya, A. A., Ertürk, K. (2019). Structural, spectral and optical properties of rocksalt Al, Mn-doped CdO: experimental and DFT studies. The European Physical Journal B, 92(6), 1-6. doi: 10.1140/epjb/e2019-90415-5
Krugman, P. (1983). New theories of trade among industrial countries. The American Economic Review, 73(2), 343-347. https://www.jstor.org/stable/1816867
Krugman, P. (1995). Increasing returns, imperfect competition and the positive theory of international trade. Handbook of İnternational Economics, 3, 1243-1277. https://doi.org/10.1016/S1573-4404(05)80004-8
Lancaster, K. (1980). Intra-industry trade under perfect monopolistic competition. Journal of international Economics, 10(2), 151-175. http://dx.doi.org/10.1016/0022-1996(80)90052-5U
Leamer, E. E., Levinsohn, J. (1995). International trade theory: the evidence. Handbook of international economics, 3, 1339-1394. https://doi.org/10.1016/S1573-4404(05)80006-1
Linder, S. B. (1961). An essay on trade and transformation (pp. 82-109). Stockholm: Almqvist & Wiksell. Mcconnell. C. R., Stanley L. B., Sean M. F., Randy G. (2012). Economics. principles, problems and policies. New York: Mc Graw-Hill/Irwin Press.
Morrison, W. M. (2009). China - U.S. Trade Issues. Washington: Congressional Research Service. s.5
Nuroğlu, E. (2019). Ticaret Savaşları Sona mı Eriyor. Anadolu Ajansı, .https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ticaret-savaslari-sona-mi-eriyor/1685209#
OECD. (2021). Economic surveys: Turkey 2021. OECD Economic Surveys: Turkey.
Özel, H. A. (2012). Ticari serbestleşmenin teorik temelleri ve yeni ticari serbestleşme teorileri. Kırıkkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1 (1), 1-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/klujfeas/issue/26894/284287?publisher=klu
Qiu, L. D., Zhan, C., Wei, X. (2019). An analysis of the China–US trade war through the lens of the trade literature. Economic and Political Studies, 7(2), 148-168. doi:10.1080/20954816.2019.1595329
Saçık, Y. S. (2009). Dış ticaret politikası ve ekonomik büyüme ilişkisi: teorik açıdan inceleme. KMÜ İİBF Dergisi, (16), 162-171. https://hdl.handle.net/11492/1599
Samuels, W. J. (1962). The Physiocratic theory of economic policy. The Quarterly Journal of Economics, 145-162. https://doi.org/10.2307/1891135
Selen, D. (2009). Tüm yönleriyle gümrük işlemleri. Bursa: Ekin Kitapevi.
Seyidoğlu, H. (2005). Uluslararası iktisat. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1647.
Seyidoğlu, H. (2007). Uluslararası İktisat Teori ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları, İstanbul.
Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası iktisat. İstanbul: Güzem Yayınları No: 24.
Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası ticaret. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2923.
Şenesen, U., Gunluk-Şenesen, G. (2007). Trade liberalisation and production structure: intermediate import patterns in Turkey. Society of Heterodox Economists Working Papers, 9.
Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (Vol. 5). Boston, MA: Pearson.
Taylor, M. (1986). The product-cycle model: a critique. Environment and Planning A, 18(6), 751-761. https://doi.org/10.1068/a180751
Tillman, J. A. (1975). The power of the Durbin-Watson test. Econometrica (pre-1986), 43(5-6), 959. https://doi.org/10.2307/1911337
USTR. (2022). The Office of the United States Trade Representative (USTR), The People's Republic of China, U.S.-China Trade Facts, https://ustr.gov/countries-regions/china-mongolia-taiwan/peoples-republic-china
Vernon, L. P. (1960). Spectrophotometric determination of chlorophylls and pheophytins in plant extracts. Analytical Chemistry, 32(9), 1144-1150. https://doi.org/10.1021/ac60165a029
Wei, L., Davis, B. (2014). China’s Central Bank prevails in policy battles over economic future. The Wall Street Journal.
Wong, D., Koty, A. C. (2019). The US-China trade war: A timeline. China Briefing, 24.
Wooldridge, J. M., Econometrics, I. (2003). A Modern Approach. Mason: Thomson South-Western.
Workman D, (2020). Turkey’s Top 10 Exports. World’s Top Exports. Retrieved from http://www.worldstopexports.com/turkeys-top-10-exports/ Xinhua, N. (2004). China Tackles Underlying Economic Problems, August 3, 2004, at http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-08/03/content_357329.htm,
Yalçın, A. Z., Çakmak, F. (2016). Türkiye’de Kamu Sağlık Harcamalarının İnsani Gelişim Üzerindeki Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 705-723.
Zeng, K. (2004). Trade threats, trade wars: Bargaining, retaliation, and American coercive diplomacy. University of Michigan Press.
TÜİK. (2022). Dış Ticaret İstatistikleri, https://rapory.tuik.gov.tr/25-05-2023-12:52:08-147735764015155006391836873568.html