Tüketim ve Çocuk İlişkisinin Teorik Olarak Değerlendirilmesi

Geçmişten bugüne devam eden ve hayatın her evresinde var olmayı sürdüren tüketim kavramı yok etmek ve bitirmek sözcüklerini karşılamaktadır. İnsanlar varlığını sürdürdüğü ilk dönemlerde, ihtiyaçları doğrultusunda tüketime yönelirken, günümüzde ise bu durum geçerliliğini yitirmiş ve pek çok kurum çeşitli faktörleri manipüle etmeye başlamıştır. Manipüle edilen bu faktörler ise bireyleri ihtiyaç dışı tüketime yönlendirerek, bir tüketim toplumu oluşturmaya zemin hazırlamaktadır. İhtiyaçların manipüle edilmesinin yanı sıra, çeşitli araştırmacılar tarafından katedral olarak nitelendirilen alışveriş merkezleri ve adeta bir ilizyon etkisi oluşturarak tüketicileri büyüleyen reklamlar, tüketim toplumunun var olmasını sağlayan diğer önemli faktörler olarak gösterilmektedir. Ayrıca bireyleri bu aşırı tüketime yönlendirerek ihtiyaç dışı tüketimi canlandıran etmenlerden bir tanesi de ebeveynlerin yumuşak karnı olan çocuklar olmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada, tüketimin geçmişten günümüze nasıl evrildği teorik olarak ele alınmış ve çocukların tüketici kimliği kazanarak ailenin tüketim alışkanlıklarını ne yönde değiştirdiği betimsel olarak açıklanmış ve ilgili literatür araştırması yapılmıştır. Çeşitli yıllar itibarı ile araştırılan yerli ve yabancı çalışmaların incelenmesi sonucunda ise, bireylerin ihtiyaç olmayan şeyleri ısrarcı bir şekilde tüketerek, bir tüketim toplumu oluşturmaya başladığı ve anne-baba üzerinde önemli bir güç olan çocuğun, ailenin tüketim kalıplarını değiştirerek, tüketimin fazlalaşmasına sebep olduğu ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tüketim, Tüketici, Postmodernizm, Çocuk

PDF

___

Acar, S. (2018). Tüketim Toplumu Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(7), 75-90.
Açıkalın, S. ve Erdoğan, L. (2004). Veblen'ci Gösteriş Amaçlı Tüketim. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 1-18.
Akdağ, Ç. T. ve Yavalar, D. E. (2017). Çocuklara Yönelik Tüketim Alanı Olarak Yeni Medya:“Tippez Bizim Yerimiz” Örneğinde Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28), 81-101.
Altuntuğ, N. (2010). Geleneksel Tüketim Olgusunun Kırılma Noktası: Yeni Bir tüketim Paradigmasına ve Tüketici Kimliğine Doğru. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 111-118.
Altuntuğ, N. (2012).Kuşaktan Kuşağa Tüketim Olgusu ve Geleceğin Tüketim Olgusu. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-212.
Asıl, S. (2016). Çocukların Tüketim Algısının Resimlere Yansıması. Journal Of Research In Edcucation and Society, 3(1), 164-185.
Ateşoğlu, İ. ve Türkkahraman, M. (2009). Çocukların Tüketici Olarak Sosyalleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 215- 228.
Aytaç, Ö. (2002). Boş Zaman Üzerine Kurumsal Yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 231-260.
Bal, D. ve Onay, A. (2020). Televizyon Reklamları, Çocuk ve Tüketim: Tarz Mısın, Değil Misin?. İletişim, (32), 198-219.
Baudrillard, J. (2016). Tüketim Toplumu. (Deliceçaylı, H. ve Keskin, F. Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bayhan, V. (2011). Tüketim Toplumunda Bireyin Ontolojik Mottosu: ''Tüketiyorum Öyleyse Varım''. Sosyoloji Konferansları, (43), 221-248.
Ceyhan, S. ve Taş, C. (2017). Rasyonel-İrrasyonel Tüketim: Bartın Örneğinde Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 107-134.
Chomsky, N. (2018). Amerikan Rüyası İçin Ağıt. (Ayanoğlu, Z. Çev.) İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Çakır, H. (2019). Reklamların Çocukların Tüketim Davranışları Üzerindeki Etkisinin Ebeveynin Açısından Değerlendirilmesi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 2019(2), 81-99. Çakmak, A. Ç. ve Çakır, M. (2013). 9-11 Yaş Arası İlköğretim Öğrencilerinin Ailedeki Satın Alma Kararlarına Etkileri: Karabük Şehir Merkezinde Bir Araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 116-136.
Çat, A. K. (2018). Reklamlardaki Çizgi Film Karakterlerinin Çocuk Tüketicilerin Satın Alma Davranışını Etkileme Biçimi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 3(5), 155-171.
Çınar, R. ve Çubukçu, İ. (2009). Tüketim Toplumunun Şekillenmesi ve Tüketici Davranışları -Karşılaştırmalı bir Uygulama-. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 277-300.
Dal, N. (2017). Tüketim Toplumu ve Tüketim Toplumuna Yöneltilen Eleştiriler Üzerine Bir Tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1-21.
Demir, E. (2018). İnternet Reklamlarının 8-11 Yaş Grubu Çocukları Üzerindeki Tüketici Davranışlarına Etkisi. International Journal of Social Science, 1(2), 96-104.
Demirci, A. (2015). Medya Ekonomisinde Reklam: Çocuk Kanalları Örneği. (yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demirel, S. ve Yegen, C. (2015). Tüketim, Postmodernizm ve Kapitalizm Örgüsü. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 2(1), 115-138.
Doğan, M. (2003). Televizyon Reklamlarının Çocuklar Üzerindeki Etkisi. (yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Elmasoğlu, K. (2017). Tüketim Kültüründe Etkili Bir Araç Olarak Reklamın İşlevlerine Dair Genel Bir Değerlendirme. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(4), 27-42.
Güleç, C. (2015). Thorstein Veblen ve Gösterişçi Tüketim Kavramı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(38), 62-82.
Haktanır, G. (2002). Sağlıklı Ana-Baba Tutumları. Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlköğretim Okulu Kardelen Dergisi, 4(4), 3-6.
Hız, G. (2011). Gösterişçi Tüketim Eğilimi Üzerine Bir Alan Araştırması (Muğla Örneği), Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 117-128.
İkinci, Ö. (2011). Çocuk Tüketiciler. TÜBİTAK Bilim Teknik Dergisi, 522.
Karaca, Y., Pekyaman, A. ve Güney, H. (2007). Ebeveynlerin Televizyon Reklam İçeriklerinin Çocuklar Üzerindeki Etkilerini Etik Algıdan Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma, Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 233-250.
Karakoç, E. (2002). Sosyal Bir Değer Olarak Tüketim. Selçuk İletişim Dergisi, 2(3), 104-109.
Karanfil, N. (2015). Küreselleşmenin Tüketim Kültürü ve Davranışı Üzerine Etkisi. (doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Karaoğlu, S. (2018). Okul Öncesi Çocuklarda Reklamın Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkileri. (yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Kükrer, A. (2015). Çocuk Kanallarındaki Reklamların İçeriğine Yönelik Bir Araştırma: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(2), 226-246.
Madran, C. ve Bozyiğit, S. (2013). Çocukların Tüketici Olarak Sosyalleşme Süreci. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 71-95.
Öztürk Çopur, E., Ulutaşdemir, N. ve Balsak, H. (2015). Çocuk ve Suç. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 120-124.
Sormaz, F. ve Yüksel, H. (2012). Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncağın Endüstrileşmesi ve Tüketim Kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 985-1008.
Tunç, M. (2017), Diyarbakır'da Gösterişçi Tüketim Davranış Kalıpları ve Eğilimleri, Journal Of Oriental Scıentific Research, 9(1), 412-432.
Türk Dil Kurumu (TDK). (2019). www.tdk.org.tr.(10.05.2019)
Üler, E. (2018). Kadın Tüketicilerin Tüketim Davranışları Üzerine Ampirik Bir Araştırma. (yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Ward, S. (1974). Consumer Socialization. Journal Of Consumer Research, 1, 1-16.
Yavuzer, H. (1993). Ana- Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Yayınları
Yıldız, Z. ve Kuru, H. (2014). Rasyonel-İrrasyonel Tüketimin Belirleyicileri ve Isparta'da Bir Araştırma, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 655-682.