Örgütsel Adalet Unsurlarının Örgütsel Stres Üzerindeki Etkisinin Analizi: Deniz Ürünleri İşleme Tesisi Çalışanları Örneği

Sanayileşme ve teknolojik gelişmelerin artması ile birlikte iş yaşamında meydana gelen hareketlilik ve rekabet ortamından kaynaklanan yoğun iş temposu insanların stresli bir ortamda çalışmalarını kaçınılmaz kılmıştır. Çalışma hayatında meydana gelen bu hızlı değişimler sonucunda çalışanların yoğun bir şekilde strese maruz kaldıkları görülmektedir. Stres kişinin sosyal, aile ve iş hayatını doğrudan etkilemektedir. Bu etki sonucunda kişi sağlığını kaybetmekte ve iş hayatında verimsizleşmektedir. Çalışanların örgütsel adalet algılarının artması üzerlerindeki baskıyı azaltmakta ve dolayısıyla örgütsel stresin azalmasına yada tamamen yok olmasına neden olmaktadır. Bu çalışma örgütsel adalet unsurlarının örgütsel stres üzerindeki etkisini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma Samsun ilinde deniz ürünleri alanında faaliyet gösteren bir fabrikada çalışan 99 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmada elde edilen bulgulara göre; örgütsel adalet unsurlarının örgütsel stres üzerinde çeşitli alt boyutlar bağlamında etkisinin olduğu tespit edilmiştir. İşlemsel adalet ve etkileşimsel adaletin iş yükünden kaynaklanan stresi etkilediği, etkileşimsel adaletin beceri kullanımı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. İşlemsel adalet düzeyindeki bir birimlik artışın çalışanın iş yükünden kaynaklanan stresini -0,306 oranında azaltmaktadır. Etkileşimsel adaletteki bir birimlik iş yükünden kaynaklı stresi -0,438, karar almadan kaynaklı stresi -0,230 oranında azaltmaktadır. Araştırmada beklenenin aksine dağıtımsal adaletin örgütsel stres üzerinde herhangi bir etkisi ise tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler:

Adalet, Örgütsel adalet, Stres, Örgütsel stres

PDF

___

Akova, O. ve Işık, K. (2008). Otel İşletmelerinde Stres Yönetimi: İstanbul’daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1): 17-44.
Aydın, İ. (2008). İş Yaşamında Stres. Ankara: Pegem Akademi (3.Baskı).
Aydın, A., Üçüncü, K. ve Taşdemir, T. (2011). Akademik performansı etkileyen stres kaynaklarının belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2(8): 387-399.
Black, J.S. ve Porter, L.W. (2000). Management: Meeting New Challenges. Lakewood: Great Buy Books.
Cam, E. (2004). Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, ISSN: 1303-5134, 8(1): 1-10.
Cinel, M. O. (2021). Karizmatik Liderlik Özelliklerinin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri ve Bir Araştırma. İktisadi ve İdari Bilimlerde Araştırma ve Değerlendirmeler Cilt 2, Ankara: Gece Kitapevi.
Cinel, M. O. ve Özdaşlı, K. (2017). Müsamahacı ve Kısıtlayıcı Örgüt Kültürünün Lider-Üye Etkileşimi ve Çalışanların İş Tatmini Üzerine Etkisi: Fındık İşletmelerinde Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3): 731-744.
Cohen-Charash, Y. ve Spector, P. E. (2001). The Role of Justice in Organizations: A Meta-Analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, Elsevier, 86(2): 278-321.
Cropanzano, R., Prehar, C. A. ve Chen, P. Y. (2002). Using social exchange theory to distinguish procedural from interactional justice. Group & Organization Management, 27(3), 324-351.
Curry, J., Wakefield, D., Price, J. ve Mueller, C. (1986). On the Causal Ordering of Job Satisfaction and Organizational Commitment. The Academy of Management Journal, 29(4), 847-858.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Eren, E. (2000). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. Yenilenmiş 6. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
Greenberg, J. (1996). The Quest for Justice on the Job: Essays and Experiments. Thousand Oaks. CA: Sage Publications.
Greenberg, J. (2006). Losing sleep over organizational injustice: Attenuating insomniac reactions to underpayment inequity with supervisory training in interactional justice. Journal of Applied Psychology, 91(1), 58–69.
Harder, J. W. (1992). Play for pay: Effects of inequity in a pay-for-performance context. Administrative Science Quarterly, 37(2): 321–335.
İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
Jahangir, N., Akbar, M. ve Begum, N. (2006) “The Role of Social Power, Procedural Justice, Organizational Commitment, and Job Satisfaction to Engerder Organizational Citizenship Behavior” ABAC Journal, 26(3): 21-36.
Moon, H., Kamdar, D., Mayer, D. M. ve Takeuchi, R. (2008). Me or we? The role of personality and justice as other-centered antecedents to innovative citizenship behaviors within organizations. Journal of Applied Psychology, 93(1), 84–94.
Moorman, R. H. (1991). Relationship Between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions Influence Employee Citizenship?, Journal of Applied Psychology, 76(6): 845-855.
Niehoff, B. ve Moorman, R. (1993). Justice as a Mediator of the Relationship between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior. The Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Adaletin Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21: 77-96.
Özmen, Ö. N. T., Arbak, Y. ve Özer, P. S. (2007). Adalete Verilen Değerin Adalet Algıları Üzerindeki Etkisinin Sorgulanmasına İlişkin Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 7(1): 19-35.
Powell, T. ve Enright, S. (1990). Anxiety and Stress Management. London: Routledge.
Ross, R. R. ve Altmaier, E. M. (1994). Intervention in Occupational Stress: A Handbook of Counselling for Stress at Work. London: Sage Publications.
Stecher, M. D. ve Rosse, J. G. (2005). The distributive side of interactional justice: The effects of interpersonal treatment on emotional arousal. Journal of Managerial Issues, 17(2): 229-246.
Şahin, R. ve Kavas, E. (2016). Örgütsel Adalet ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesinde Öğretmenlere Yönelik Bir Araştırma: Bayat Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14): 119-140.
Şentürk, F. (2015). Türkiye’de İşgücü Piyasası Ve İstihdamın Yapısı. Sosyal Güvence Dergisi, 7: 113-143.
Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Theorell T, Perski A, Akerstedt T, Sigala F, Ahlberg-Hultén G, Svensson J ve Eneroth P. (1988). Changes in job strain in relation to changes in physiological state. A longitudinal study. Scand Journal Work Environment & Health, 14(3): 189-196.
Vermut, R. ve Steensma, H. (2005). How can Justice be used to manage stress in organizations. In greenberg, J.A. (Ed.), Hand Book of Organizational Justice, pp. 383-410, Earlbaum: Mahwah, NJ.
Yıldırım, Y., Taşmektepligil, M. Y. ve Üzüm, H. (2011). Kısa Versiyon Örgütsel Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması (Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması). Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(1): 103–108.
Yirik, Ş., Ören, D. ve Ekici, R. (2014). Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışan Personelin Örgütsel Stres ve Örgütsel Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin Demografik Değişkenler Bazında İncelenmesi. Journal of Yasar University, 9(35): 6099-6260.