Sovyet Penceresinden 1956 Macar Ayaklanması: Batı Destekli Bir Karşıdevrim Girişimi

Özet 1950’ler sosyalist Doğu ve kapitalist Batı blokları arasındaki Soğuk Savaş’ın zor yıllarıydı. Ekim-Kasım 1956’da Macaristan’da yaşanan olaylar ise Doğu blokunda ciddi bir çatlak olduğunun göstergesiydi. Komünizme ve Sovyetler Birliği’ne karşıt bir çizgide gerçekleşen ayaklanma sosyalist kampı derinden sarsmıştı. Macaristan’daki olaylar batılı kaynaklar tarafından Soğuk Savaş mantalitesine de uygun olarak ekseriyetle “devrim”, “halk hareketi”, “özgürlük mücadelesi” kavramlarıyla tanımlandı. Sovyetler Birliği bu hareketi askeri gücüyle bastırdı ve Macaristan’ın “demir perde”den kurtulup “özgür bir ülke” olmasına izin vermedi. Bu çalışma, 1956 Macar ayaklanmasıyla ilgili bu hakim kanıya ve yaklaşıma farklı bir perspektiften, Sovyetler Birliği perspektifinden bakmayı denemektedir. Sovyetler Birliği’ne göre Macar ayaklanması sosyalizmin kazanımlarını ortadan kaldırmayı ve işçi/emekçi sınıfın iktidarını yıkmayı amaçlıyordu. Bu bağlamda çalışmanın temel sorunsalı şudur: Macar ayaklanması, eski rejimi yeniden tesis etmeyi ve Macaristan’ı Doğu blokundan koparmayı hedefleyen, batılı emperyalist güçlerin büyük destek verdiği bir karşıdevrim girişimidir.

Anahtar Kelimeler:

Sovyetler Birliği, Macaristan, Ayaklanma, Karşıdevrim, Doğu bloku

The 1956 Hungarian Uprising from the Soviet Perspective: A Western-Backed Counter-revolution Attempt

AbstractThe 1950s were the tough times of the Cold War between the socialist Eastern and capitalist Western blocs. The events occurred in Hungary on October-November, 1956 were a sign of a serious crack emerged in the Eastern bloc. The uprising which happened in an anti-Soviet and anti-communism line shook the socialist camp deeply. The events in Hungary were defined by the Western sources as the concepts of “revolution“, “popular movement” “freedom struggle”, in accordance with the Cold War mentality. The Soviet Union suppressed this movement with its military power and did not allow Hungary to get rid of the “iron curtain” and become a “free country”. This study attempts to look at this prevailing judgment and approach to the 1956 Hungarian uprising from a different perspective, from the perspective of the Soviet Union. According to the Soviet Union, the Hungarian uprising aimed at terminating the gains of socialism and destroying the power of the proletarian/working class. In this context, the main problematic of the study is that the Hungarian uprising was a counter-revolutionary attempt which aimed to re-establish the old regime and separate Hungary from the Eastern bloc, also supported by the Western imperialist powers.

Keywords:

Soviet Union, Hungary, Uprising, Counter-revolution, Eastern bloc,

PDF

___

Kaynakça Berecz, Janos (1956), 1956 Counter-Revolution in Hungary, Budapest, Akademiai Kiado.Claudin, Fernando (1990), Komintern’den Kominform’a, Cilt II, Çev: Yavuz Alogan, İstanbul, Belge Yayınları.Çakır, Necip (1989), “Macaristan 1956: Devrim mi Karşıdevrim mi?”, 11. Tez, Sayı 9, ss. 162-218.Filimonov, Oleg (2006), “Mifı o Vostanii” https://polit.ru/article/2006/10/30/mify_vengr/Erişim Tarihi: 05.02.2019.Grinko, İvan (2006), “Rasstrelyannaya Revolyutsiya”, http://polit.ru/article/2006/10/24/1956/ Erişim Tarihi: 05.02.2019.İstoriya Mejdunarodnıh Otnoşeniy i Vneşney Politiki SSSR (1870-1957gg.), (1957), red. F. Zuyev, Moskva, Vısşaya Partiynaya Şkola pri TsK KPSS.Kadar, Janos (1976), Macaristan Karşıdevrimi 1956, Çev: Z. Gökkaya, Ankara, Ser Yayınevi.Kontrrevolyutsionnıy Zagovor Imre Nadya i Ego Soobşçnikov, (1959), Budapeşt, Ateneum.Kruşçev, Nikita (1971), Kruşçev’in Anıları, Cilt 2, Çev: M.Ali Kayabal, İstanbul, Milliyet Yayınları.Kruşçev, Nikita (1991), Kişi Kültüne Karşı, Çev: Ahmet Fethi, İstanbul, Pencere Yayınları.Kruşinskiy, S., Mayevskiy, V., vd. (1956), “Çto Proizoşlo v Vengrii”, https://www.ereading.club/bookreader.php/22366/Efimov%2C_Krushinskiii%2C_Maevskiii%2C_Odinec_-_Chto_proizoshlo_v_Vengrii.html Erişim Tarihi: 05.02.2019.Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, (1988a), Cilt 3, İstanbul, İletişim Yayınları.Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, (1988b), Cilt 5, İstanbul, İletişim Yayınları.Sovetskaya İstoriçeskaya Entsiklopediya, (1965), Tom 7, Moskva, İzdatelstvo Sovetskaya Entsiklopediya.Sovetskiy Soyuz i Vengerskiy Krizis 1956 Goda, (1998), Moskva, Rosspen.Trory, Ernie (2015), Macaristan 1919 ve 1956, Çev: Özgür Balkılıç, İstanbul, Yazılama Yayınları.Uslu, Ateş (2006), “Ellinci Yıldönümünde 1956 Macar Devrimi”, Devrimci Marksizm, Sayı 1, ss. 130-154.Vengriya, Belaya Kniga, (1957), http://www.sovetika.ru/vnr/1956bk13.htm Erişim Tarihi: 05.02.2019.