Âlem Ezelî Midir? Duns Scotus'un Yaklaşımı Üzerine Bir İnceleme

Âlem kadîm midir yoksa hâdis midir? Âlemin ezeli olduğuna ya da sonradan var edildiğine dair rasyonel kanıtlar sunulabilir mi? Sunulan bu kanıtlar “Âlem ezelidir.” ya da “Âlem hâdistir.” önermesini kesin bir şekilde kanıtlayabilir mi? Kant’ın aklın antinomileri içerisinde saydığı bu mesele Tanrı’ya inanan pek çok düşünürü meşgul etmiştir. Orta Çağ Hristiyan düşüncesinin önde gelen simalarından olan Duns Scotus da bu meseleye kayıtsız kalmamıştır. Fakat Scotus’un meseleye ilişkin pozisyonu konusunda birbirine aykırı iki iddia söz konusudur. Birinci iddiaya göre Scotus âlemin ezeliliği konusunda Thomas Aquinas’la aynı görüşü benimsemektedir. Diğer bir iddia ise Scotus’un âlemin hudusuna dair rasyonel argümanlar sunduğu yönündedir. Scotus’un konuya yaklaşımına dair her iki iddianın da doğruluk payı söz konusudur. Çünkü Scotus, ilk dönem eserlerinde âlemin ezeliliğine ilişkin burhanî bir argüman sunulamayacağını iddia eden Aquinasçı bir çizgide yer alırken, son dönemde yazmış olduğu eserlerde âlemin hudusunun aklî argümanlarla kanıtlanabileceğini düşünmektedir. Bundan dolayı Scotus’un eserlerine ilişkin kronolojik bir okuma yöntemi, onun bu konuda nerede durduğunu tespit etmemize olanak sağlayacaktır. Böyle bir yöntemi temele alan bu çalışma, Mahir Araştırmacı (Subtle Doctor) lakaplı Scotus’un konuya yaklaşımını ve onun görüşlerinin zaman içerisindeki değişimini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Orta Çağ Felsefesi, Yaratma, Tanrı’nın İradesi, Âlemin Ezeliliği, Thomas Aquinas, Din Felsefesi, Duns Scotus

Is the World Eternal? Duns Scotus on the Eternity of the World

Is the world eternal or created in time? Can the rational arguments be presented that the world is eternal or that it is created? Can the provided arguments definitively prove that the proposition “The world is eternal” or “The world was created in time?” The issue which modern thinker Kant considered within the antinomies of the reason occupied many thinkers. As a theist thinker Duns Scotus dealt with the eternity of the world as well. However, there are two claims for Scotus position on the eternity-creation of the world. According to first claim, Scotus shares the same idea with Aquinas. The other claim is that Scotus put forwards some rational arguments for the creation of the world. In my opinion, both claims regarding Scotus’s approach to the issue are also true. In his early works Scotus was in an Aquinasian line which argues that we cannot prove the eternity of the world by demonstration. But in his recent works he argues that the creation of the world can be proved by some rational arguments. Therefore, a chronological reading of Scotus’s works will allow us to determine where he stands on this subject. The aim of this study is to reveal the approach of Scotus, who is called Subtle Doctor, and the change of his views over time.

Keywords:

Philosophy of Religion, Medieval Philosophy, Creation, God’s Will, The Eternity of the World, Thomas Aquinas, Duns Scotus,

PDF

___

Acar, Rahim. Creation: A Comparative Study Between Avicenna’s and Aquinas’ Positions. Doktora Tezi, Harvard University, 2002.
Aristoteles. Fizik. Trc. Saffet Babür. İstanbul: Yapı Kredi, 2012.
Aristoteles. Metafizik. Trc. Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal, 2010.
Aristoteles. On Generation and Corruption. Trc. David Ross. London: Britannica, 1952.
Davidson, Herbert A. Proofs for Eternity, Creation and the Existence of God in Medieval Islamic and Jewish Philosophy. Oxford: Oxford University, 1987.
Dienstag, Jacob I. “Maimonides in English Christian Thought And Scholarship: An Alphabetical Survey”. Hebrew Studies 26 (1985): 249-299.
Durak, Nejdet - Tortuk, Bilgehan Bengü. “İbn Rüşd ve Duns Scotus’da Tanrı’nın Varlığını Kanıtlama Sorunu”. Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri. 485-506. 2014.
Erdem, Engin. “13. Yüzyılda İbn Sînâcı Hıristiyan Filozof: John Duns Scotus (Tanrı Niçin Metafiziğin Konusu Değildir?)”. Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri. 521-534. 2014.
Gereby, György. “Eternal Allegiances: Duns Scotus Place in the Debate About the Possibility of an Eternally Created World”. The Man of Many Devices, Who Wandered Full Many Ways. Ed. Balazs Nagy-Marcell Sebok. 372-383. Budapest: Ceu Press, 1999.
Giles, Romalı. Filozofların Yanılgıları: İslam Düşüncesinin Latin Batı Dünyasındaki Etkileri. Trc. Özcan Akdağ. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2016.
Giletti, Ann. “Aristotle in Medieval Spain: Writers of the Christian Kingdoms Confronting the Eternity of the World”. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 67 (2004): 23-48.
Hall, Alexander W. Thomas Aquinas and John Duns Scotus: Natural Theology in the High Middle Ages. Continum, 2007.
İbn Meymûn. Delâletu’l-hâirîn. Ed. Hüseyin Atay. Ankara: AÜİFY, 1974.
Jensen, Alexander S. “The Unintended Consequences of the Condemnation of 1277: Divine Power and the Established Order in Question”. Colloquium: The Australian & New Zealand Theological Review 41 (2009): 57-72.
Osler, Margaret J. Divine Will and the Mechanical Philosophy: Gassendi and Descartes on Contingency and Necessity in the Created World. Cambridge: Cambridge University, 1994.
Özkan, Fatih. Duns Scotus’da İradecilik. Ankara Üniversitesi, 2008.
Ross, James F. - Bates, Tod. “Duns Scotus on Natural Theology”. The Cambridge Companion to Duns Scotus. Ed. Thomas Williams. 193-238. Cambridge: Cambrige University, 2002.
Scotus, Duns. A Treatise on God as First Principle. Trc. Allan B. Wolter. Chicago: Franciscan Herald Press, 1966.
Scotus, Duns. The Ordinatio. ts. http://www.logicmuseum.com/wiki/Authors/Duns_Scotus/Ordinatio/Ordinatio_II/D1/Q3.
Thomas Aquinas. "Commentary on Aristotle’s Physics". Trc. Richard J. Blackwell. https://dhspriory.org/thomas/english/Physics.htm
Thomas Aquinas. "On the Eternity of the World". Trc. Robert T. Miller. https://dhspriory.org/thomas/english/DeEternitateMundi.htm
Thomas Aquinas. Summa Contra Gentiles. Trc. James F. Anderson. 4 cilt. Notre Dame: Notre Dame University, 2012.
Thomas Aquinas. Summa Theologica. Trc. Fathers of the English Dominican Province. London: Encyclopedia Britannica, 1952.
Thomas Aquinas. The Power of God. Trc. Richard Regan. New York: Oxford University, 2012.
Topaloğlu, Fatih. “Modern Düşünceyi John Duns Scotus mu Başlattı? -Scotus’un Tanrı Anlayışı Bağlamında Bir Değerlendirme-”. Bilimname : Düşünce Platformu 31 (2016): 205-226.
Vos, Antonie. The Theology of John Duns Scotus. Leiden: Brill, 2018.
Weber, Alfred. Felsefe Tarihi. Trc. Halil Vehbi Eralp. Ankara: Sosyal, 2008.
Williams, Thomas. “John Duns Scotus”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Ed. Edward N. Zalta. 2016. https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/duns-scotus/
Wilson, Gordon A. “Good Fortune and the Eternity of the World: Henry of Ghent and John Duns Scotus”. Recherches de théologie et philosophie médiévales 65 (1998): 40-51.
Wolfson, H. Austryn. Kelam Felsefeleri. Trc. Kasım Turhan. İstanbul: Kitabevi, 2001.
Wolter, Allen B. The Philosophical Theology of John Duns Scotus. Cornell University Press, 1990.
Wolter, Allen B. “The Theologism of Duns Scotus (Part-II)”. Franciscan Studies 7 (1947): 367-398.