GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLERİN SORUNLARI, BEKLENTİLERİ VE DİN ANLAYIŞLARI: İSTANBUL ÖRNEĞ

İçinde yaşadığımız toplumun önemli bir parçasını oluşturan görme yetersizliği olan bireylerin sorunlarını, beklentilerini ve onların dünyasında dinin anlamını ve fonksiyonunu ortaya çıkarmayı amaçlayan bu çalışma, İstanbul’da yaşayan görme yetersizliği olan bireylerle yapılan mülakat verilerinin yorumlanması ile ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada, İstanbul’un farklı yerlerinde yaşayan ve değişik kurumlarda eğitim gören görme engelli fertlerin toplumsal ve dinsel sorunları, toplumdan beklentileri ve çözüm önerileri ortaya konuldu. Anlama ve açıklama yöntemini esas alan bu araştırmanın çalışma grubunun seçiminde kartopu tekniği kullanıldı. Bu yöntemin tercih edilmesinin gerekçesi ise görme yetersizliği olan fertlerin güvenini kazanarak daha doğru cevaplara ulaşmaktı. İki bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde engellilik olgusu ve dinin engellilik olgusuna yaklaşımı ele alındı. İkinci bölümde mülakat sonucu ulaşılan bulgular kategorilere ayrılarak yorumlandı. Sonuç kısmında da sorunlar, beklentiler ve çözüm önerileri sıralandı. Her birey gibi görme engelli bireylerin de toplumsal ve dini alanda sıkıntılarının olduğu, yeterli toplumsal bilincin oluşmadığı, sosyal ve dini kurumların toplumsal bilinci artırmak için birlikte çalışması gerektiği gibi sonuçlara ulaşıldı.

PROBLEMS, EXPECTATIONS AND UNDERSTANDING OF RELIGION OF VISUALLY IMPAIRED INDIVIDUALS: THE CASE OF ISTANBUL

Visually impaired individuals constitute an important part of the society in which we live. This article, which aims to reveal the problems, expectations and the meaning and function of religion in visually impaired individuals, has emerged with the interpretation of interview data with visually impaired individuals living in Istanbul. In this research, the social and religious problems of the visually impaired individuals living in different parts of Istanbul and studying in different institutions, their expectations from the society and their suggestions for solutions were presented. Snowball technique was used in the selection of the study group based on the understanding and explanation method based on the interview data. The reason for choosing this method is to gain their trust and reach more accurate answers. In the first part of the article which consists of two chapters, the phenomenon of disability and religion’s perspective on disability are discussed. In the second part, the findings of the interview were categorized and interpreted. As a result of this study, problems, expectations and solution suggestions were listed. It was concluded that like every individual, visually impaired individuals have problems in social and religious areas, there is not enough social awareness, and social and religious institutions should work together to raise social awareness

PDF

___

Arslan, Yusuf-Şahin, Hacı Murat-Gülnar, Ubeyde-Şahbudak, Murat. Görme Engellilerin Toplumsal Hayatta Yaşadıkları Zorluklar (Batman Merkez Örneği), Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi 4/2 (2014): 1-14.
Argyle, Michael-Beit-Hallahmi, Benjamin. Dini Davranış Teorileri. Trc. Ali şat, Mehmet Korkmaz, İsmail Güllü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16/1 (2004): 247-280
Baltacı, Ali. Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2018): 231-274.
Berger, Peter L. Kutsal Şemsiye: Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları. Trc: Ali Coşkun. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2000.
Bucuka, Yunus. Dini Sosyalleşme ve Sosyal Dışlanma Ekseninde Engellilik (Bingöl İli Örneği). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
Burcu, Esra. Türkiye’de Özürlü Birey Olma: Temel Sosyolojik Özellikleri ve Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2007.
Coşkun, İbrahim. İlahi Adalet ve Engelli Bireyler. İstanbul: Kitap Dünyası, 2016.
Efe, Adem. “Engelli Birey ve Ailelerinin Sorunları, Toplumdan Beklentileri ve Din (Isparta Spastik Çocuklar Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Örneği)”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/16 (2006): 169-198.
Enngelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. Temmuz 2019. Erişim: 30. 10. 2010. https://ailevecalisma.gov.tr/ media/11564/eyhgm_buelten_temmuz2019.pdf.
Frankl, Victor E. İnsanın Anlam Arayışı. Trc: Selçuk Budak. İstanbul: Okuyan Us Yayınları, 2009.
Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2000.
Günay, Ünver. Din Sosyolojisinin Yöntem ve Teknikleri. Din Sosyolojisi El Kitabı. Ed. Niyazi Akyüz-İhsan Çapçıoğlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
Güllü, İsmail. “Özürlü Üniversite Gençliğinin Toplumsallaşma Süreçleri Üzerine Bir Araştırma: Erciyes Üniversitesi Örneği”. Toplum Bilimleri 4/8 (Temmuz-Aralık 2010): 193-213.
Gülmek, Adem. Özel Destek Din Hizmetleri Projesi Kapsamında İşitme Engelliler Din Eğitimi (Buca Örneği). Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu-II (30 Mart-01 Nisan 2012, Ankara). Ankara: DİB Yayınları, 2013.
Kara, Elif. “Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ailelerin Çocuklarının Durumunu Dini Açıdan Değerlendirmeleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26-27 (2008): 317-331.
Karataş, Zeki. Engelliliği Anlamak: Kavramlar, Tanımlar, Modeller, Engellilik ve Dinler. Ed. Süleyman Turan. İstanbul: Açılım Kitap, 2017.
Kirman, Mehmet A. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
Kula, M. Naci. “Bedensel Engellilere Yönelik Tutumlar ile Dini Tutumlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”. İslâmî Araştırmalar XIX/3 (2006): 511-524.
Kula, M. Naci. Bedeni Özürlü Gençlerin Din Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gereken Psikolojik Hususlar. Gençlik Dönemi ve Eğitimi. Kolektif. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2000.
Kula, M. Naci. Engelliler ve Engelli Ailelere Yönelik Hizmetler. IV. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri 12-16 Ekim 2009. Ankara: DİB Yayınları, 2009.
Kula, M. Naci. “Engellilik ve Din”, Diyanet Aylık Dergi 161 (Mayıs 2004): 9-12. Mardin, Şerif. Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları, 1992.
Özdemir, Saadettin. “Engelli Bireylerin Manevi Rehabilitelerinde İletişimin Önemi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XXII/38 (2017): 137-160
Özelsel, Michaela Mihriban. Halvette 40 Gün. Trc: Petek Budanur Ateş. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1996.
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2003.
Resmî Gazete, Milletlerarası Sözleşme. 14 Temmuz 2009. Erişim: 07. 09. 2019. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm.
Seyyar, Ali. Dünyada ve Türkiye’de Engelli Dostu Sosyal Politikalar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
Tellioğlu, Salih. “Türkiye’de Engellilere Yönelik Sosyal Hizmetlerin ve Politikaların Tarihçesi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 88 (2019): 818-832.
TUSEB. DSO Dünya Engelli Raporu. Erişim: 01. 10. 2019. https://www.tuseb.gov. tr/enstitu/tacese/yuklemeler/engellilik/DSO_dunya_engelli_raporu.pdf.
Ünal, Vehbi. “Engellilerin Engelliliğe Bakışı ve Dine Yaklaşımları”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi XXII/3 (2018): 1457-1482.
Üzümcü, Muzaffer. “Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Uygulamalarında Karşılaştığı Problemler Ve Bunlarla Başa Çıkma Yolları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/43 (Nisan 2016): 1546-1557.
Üzümcü, Muzaffer. Din Öğretiminde Özel Gereksinimli Öğrenciler İçin Uyarlamalar. Turkish Studies 13/11 (2018): 1437-1460.
Üzümcü, Muzaffer. Kaynaştırma ve Din Eğitimi. Ankara: STS Yayınları, 2016.
Ülken, Hilmi Ziya. Ahlak. İstanbul: Ülken Yayınevi, 2001.
Wach, Joachim. Din Sosyolojisine Giriş Trc: Battal İnandı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1987.
Vergote, Antoine. Din İnanç ve İnançsızlık. Trc. Veysel Uysal. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1999.