OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ)

Fıkhın uygulama boyutunu kapsayan ve sosyal yaşamın neredeyse tüm yönlerinden izler bulunan şer’iyye sicilleri Osman lı toplumsal yapısına dair yapılan araştırmalarda önemli bir yere sahiptir. Evlilik kurumu aileyi teşekkül edip toplumu zinde ve sağlam tutarken boşanmak ise nikâh ile şer’an sabit olan bağı kaldırır ve sosyal yapının çözülmesine en nihayet yıkılmasına neden olur. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de boşanmaların oldukça fazlalaştığı ve evlenme oranının düştüğü realitesi TÜİK verilerinde açıkça görülmektedir. Buna mukabil son zamanlarda teorisyenlerce, sanayileşmekentleşme-sekülerleşme sonucu yaşanan hızlı yapısal değişimlerle ailenin yapısal-işlevsel yönden başkalaşarak yeni birtakım risklerle karşı karşıya kaldığına dair çeşitli tezler-veriler ortaya sürülmektedir. Çalışmamızın ana ekseni bu minvaldeki verileri fıkıh/hukuk/sosyoloji perspektifiyle harmanlayarak hem hukûki belgelerden sosyolojik sonuçlar elde edebilme hem de Erzincan örneği ile fıkhın sosyal hayattaki etkisine bir atıfta-katkıda bulunabilme arzusudur. Tarihi boyunca birçok depremle karşı karşıya kalan Erzincan İli’nin sicil kayıtları tam olarak günümüze ulaşamadığından mevcut kayıtlar oldukça ehemmiyetlidir. Osmanlı Hukuk Sistemi’nde fıkhın belirleyiciliği faktörü ve günümüze ulaşabilen sicillerdeki kayıtlar ışığında tüm toplumumuzun olduğu gibi Erzincan aile kurumundaki çözülmeler ve buna mukabil ne önlemler alınması gerekliliğinden yola çıkarak çalışmamızın muhtevasını ortaya koymaya gayret ettik.

THE DETERMINATION OF FIQH IN THE OTTOMAN LAW SYSTEM

Covering the application dimension of fiqh and having traces from almost all aspects of social life, sheriyya registers have an important place in the researches on the Ottoman social structure. While the marriage institution forms the family and keeps the society fit and intact, divorce removes the fixed bond between marriage and the sheriff, and ultimately leads to the dissolution of the social structure. Turkey as well as in the whole world of reality has fallen quite worth noting that the rate of divorce and marriage are evident in Tüik data. On the other hand, theorists have recently put forward various theses and data suggesting that the structural and functional differentiation of the family faces new risks with the rapid structural changes experienced as a result of industrialization-urbanization-secularization. The main axis of our study is the desire to obtain sociological results from legal documents with the perspective of fiqh / law / sociology and to contribute to the effect of fiqh on social life with the example of Erzincan. Since the records of Erzincan Province, which has faced many earthquakes throughout its history, have not been reached to the present day, the existing records are very important. In the light of the determination of jurisprudence in the Ottoman Legal System and the records in the records that have survived to the present day, the dissolution of the family institution and the necessary measures to be taken will be revealed.

___

  • Akgündüz, A. Şer‘iyye Sicilleri, İstanbul: Türk Dünyası Vakfı, 1988.
  • Şer’iyye Sicilleri, Mahiyeti, Toplu Kataloğu ve Seçme Hükümler, İstanbul, 1988.
  • Akman, M. Osmanlı Devleti’nde Ceza Yargılaması, İstanbul: Eren, 2004.
  • Aktan, H. Talak. İslam’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, İstanbul, 1997.
  • Apaydin, Y. Siyâset-i Şer’iyye. DİA İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV, 2013.
  • Aslan, N. İslâm Yargılama Hukukunda Şuhûdü’l-Hâl -Jüri- Osmanlı Devri Uygulaması, İstanbul: Beyan, 1999.
  • Atar, F. Kadı. DİA İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV, 2001.
  • Aydin, M. A. İslam Osmanlı Aile Hukûku, İstanbul: Marmara Üniversitesi, 1985.
  • Osmanlı Devleti’nde Hukuk ve Adalet, İstanbul: Klasik, 2017. Türk Hukuk Tarihi, İstanbul, Beta, 2018.
  • Bilmen, Ö. N. Hukûk-ı İslâmiye ve Istılahat-ı Fıkhiye Kamusu, c.II, İstanbul: Bilmen, 1986.
  • Cin, H. Eski Hukukumuzda Boşanma, Konya: SÜHF, 1988.
  • Cin H., Akgündüz A. Türk İslam Hukuk Tarihi, c.I-II, İstanbul: Timaş, 1990.
  • Döndüren, H. Delilleriyle İslam Hukûku, İstanbul: Erenler, 1983.
  • Düzdağ, E. Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, İstanbul: Enderun, 1983.
  • Erdoğan, M. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ensar, 2010.
  • Faroqhi, S. Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt, 2002.
  • Halaçoğlu, Y. Osmanlı’da Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara: TTK, 1995.
  • İbn ABİDİN. Reddü’l-muhtar ale’d-dürrü’l-muhtar, çev.Ahmed Davudoğlu, c.IIIVII, İstanbul., 1983.
  • İbnü’l- Hümam, K.A. Fethu’l kadîr, c.III-IV, Kahire, 1970.
  • İbn Kudame, M.A. (ty). el-Muğnî, c.X, Mısır: Mektebetü’l-Arabiyye.
  • İbn Rüşd, M.A. Bidâyetü’l-Müctehid, c.II, İstanbul 1985.
  • Karaman, H. Mukayeseli İslâm Hukuku, İstanbul: İz, 1986.
  • Mukayeseli İslâm Hukuku, c.II, İstanbul: İz, 2009.
  • Ana Hatlarıyla İslam Hukuku, c.II, İstanbul: Ensar, 2010.
  • Merginani, B.B. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Müctehid, Kâhire: el-Mektebetü’lİslâmiyye, 1965.
  • Mevsili, A.B.M. el-İhtiyâr li Ta’lâli’l-Muhtâr, c.V, Beyrut, 1975.
  • Ortayli, İ. Osmanlı Kadısı, Tarihi Temeli ve Yargı Görevi. SHED, 30 (4), 1977.
  • Tabakoğlu, A. Türk İktisat Tarihi, İstanbul: Dergah, 2003.
  • Uzunçarşili, İ.H. Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Ankara: TTK, 1988.
  • Ubicini, M.A. Osmanlı’da Modernleşme Sancısı, İstanbul:Timaş, 1998.
  • Yaman, A. İslam Aile Hukuku, İstanbul: M.Ü.İlahiyat Fakültesi, 2001.

___

APA ÇAKIR S (2019). OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ). Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 441 - 468.
Chicago ÇAKIR Sema OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ). Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no.2 (2019): 441 - 468.
MLA ÇAKIR Sema OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ). Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.2, 2019, ss.441 - 468.
AMA ÇAKIR S OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ). Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 6(2): 441 - 468.
Vancouver ÇAKIR S OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ). Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 6(2): 441 - 468.
IEEE ÇAKIR S "OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ)." Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.441 - 468, 2019.
ISNAD ÇAKIR, Sema. "OSMANLI HUKUK SİSTEMİ’NDE FIKHIN BELİRLEYİCİLİĞİ: ERZİNCAN ŞER’İYYE SİCİLLERİ EVLENMEBOŞANMA KAYITLARI ÖRNEĞİ (GÜNÜMÜZ İLE MUKAYESELİ)". Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2019), 441-468.