Yarı kurak iklimde kireçtaşı üzerinde oluşan topraklarda bazı majör, minör ve nadir toprak elementlerinin düşey dağılımı

Bu araştırmada yarı kurak iklim şartlarında kireçtaşı üzerinde gelişen 5 toprak profilinde 42 elementin dikey dağılımları ve konsantrasyonları araştırılmıştır. Ayrıca toprakların fiziksel, kimyasal ve morfolojik özellikleri belirlenmiştir Çalışılan elementlerin çoğu anamateryalde çok az veya eseri miktarda bulunmaktadır. Çoğu element solumda düşük zenginleşme-fakirleşme göstermiştir. Bu durum profillerin düşük ayrışmaya uğradığını göstermektedir. Profillerden 1, 2, 3 ve 5 numaralı profiller orta, 4 numaralı profil ise zayıf dekalsifiye olmuştur. Na, Sr, Ca, Mg gibi mobil elementler ayrışma sürecinde yıkanma ve biyolojik döngü nedeni ile yüzeyde zenginleşirken Rb ve K gibi tek değerlikli, Zn, Pb, Co gibi divalant, Ga, Va gibi üç değerlikli ve Zr, U, Th, Ti ile Nb gibi dört değerlikli ve beş değerlikli katyonlar ile nadir toprak elementleri ( La, Ce, Pe, Nd, Sr, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu ), kil ve Fe oksit mineralleri ile olan ilişkileri nedeni ile akümüle olarak yüzey altı horizonlarda, özellikle kil fraksiyonunda zenginleşmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

mevsimler, yarıkurak bölge, toprak oluşumu, kireçtaşı, toprak yapısı

Vertical distribution of some selected major, minor and rare earth elements of the soils developed on limestone in semi arıd region

In this research the concentrations and vertical distribution of 42 elements in five soil profiles developed on lime stone in semiarid region were investigated. Some physical, chemical and morphological properties were also determined Most of the elements were determined to be very little or trace amount in parent material and the most of elements have shown little enrichment and depletion, indicating a low degree of weathering. It was found that decalcification in profiles 1. 2., 3. and 5. is moderate while decalcification in profile 4 is low. Although mobile elements of Na, Sr, Ca, Mg were enriched in surface horizons because of biocycling and leaching at the weathering processes, some monovalant (Rb, K), divalant (Zn, Pb, Co ) and trivalent, tetravalent, pentavalant cations such as Ga, V, Zr, U, Th, Ti, Nb and rare earth elements ( La, Ce, Pe, Nd, Sr, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu ) were accumulated in subsurface horizons and enriched especially in clay fraction because of their relations with clay and Fe-oxide minerals

Keywords:

seasons, semiarid zones, soil formation, limestone, soil structure,

PDF

___

Acme Analytical Laboratories, 2004. Acme Analytical Laboratories Ltd.852 East Hasting St. Vancouver B.C. V6a 1r6 Canada
Akalan, İ. 1966. Toprak Öğrencileri İçin Laboratuar Kılavuzu A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No 260
Akman,Y., 1990. İklim ve biyo iklim. Palme Yayınları, Ankara, s. 319.
Anonim, 1962 Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü Türkiye Jeoloji Haritası
Anonim, 1992. Konya İli Arazi Varlığı. T.K.B. Köy Hizmetleri Gen. Müdürlüğü Yay. Rapor No: 42, Ankara.
Anonim, 1994. Meteoroloji Bülteni. Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Ortalama ve Ekstrem Kıymetler.
Anonim, 2006. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü. Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı
Aydın, Y., Turan, A., 2001. Türkiye Jeolojisi Ders Notları, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği.
Bouyoucous, G.J., 1951. A Recalibration of The Hidrometer Method for Making Mechanical Analysis of Soils. Agron S:43 434-438
Bowen, H.J.M. , 1979. Environmental Chemistry of The Elements. Academic Pres, London, Pp. 49-62.
Brown, P.H., Rathjen, A.H., Graham, G.D., Tribe, D.E., 1990. Rare Earth Elements In Soils
Cortizas, A.M., Cayaso, E.G.R., Munoz, J.C., Pompal. X.P., buurman, P., Terribile, F., 2003. Distribution of Some Selected Major and Trace Elements in Four Italian Soils Developed From the Deposits of the Gauro and Vico Volcanoes. Geoderma 117, 215-224
De paepe, P. , Stoops, G. , 1969. Some Trace Elements in Basaltic Rocks from The Galapagos Islands. Bull. Sci. 2, 365-379.
Diatloff, E. , Asher, C.J. , Smith, F.W. , 1996. Concentrations of Rare Earth Elements In Some Aus-tralian Soils. Aust. J. Soil Res. 34, 735-747.
Eyüpoğlu, F., Kurucu, N. ve Talaz, S., 1995. Türkiye Topraklarının Bitkiye Yarayışlı Mikro Elementler Bakımından Genel Durumu. Toprak ve Gübre Araşt. Enst. Toplu Sonuç Raporu, Ankara.
Fujikawa, Y. Fuki, M., Kudo, A., 2000. Vertical Distributions of Trace Elements In Natural Soil Horizons from Japan: Part 1. Effect of Soil Types. Water Air Soil Pollution, 124 1-21.
Guo, B.S., 1987. A New Application of Rare Earth-Agriculture. Rare Earth Horizons. Aust. Dept. In-dustry and Commerce, Canberra, Australia, Pp. 237-246. Hızalan, E., Ünalan, H., 1966. Toprakta Önemli Kimyasal Analizler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları 278.
Hocaoğlu, Ö.L., 1966. Toprakta Organik Madde, Nitrojen ve Nitrat Tayini. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zirai Araştırma Enstitüsü Teknik Bülten No 9.
Holmgren, G.G.S., Meyer, M.W., Chaney, R.L., Daniels, R.B., 1993.Cadmium, Lead, Zinc, Copper, and Nickel In Aagricultural Soil of the United States of America. J.Environ. Qual. 22, 335-348
Laruelle, J., Stoops, G., 1967. Minor Elements In Galapagos Soils, Pedologie 17, 232-258.
Lichter, S., 1998. Rates of Weathering and Chemical Depletion In Soils Across a Chronosequence of Lake Michigan Sand Dunes. Geoderma 85, 255-282
Marques, J.J.,Schulze, D.G., Curi, N., Mertzman, S.A., 2004. Trace Element Geochemistry In Bra-zilian Cerrado Soils. Geoderma v:121, Is:1-2 p:31-43
Mermut, A.R. , Jain, J.C. , Song, L. , Kerrich, R. , Kozak, L. , Jana, S. , 1996. Trace Element Concentrations of Selected Soils and Fertilizers In Saskachewan, Canada. J. Environ. Qual. 25, 845-853.
Minster, J.F., Minster, J.B., Treuil, M., Allegre, C.J., 1977. Systematic use of trace elements In Igneous Processes II. Inverse Problem of the Fractional Crystallization Process In Volcanic Suite. Contrib.Mineral.Petrol., 61: 49-57.
Nance, W.B., Taylort.S. R., 1977. Rare Earth Element Pattern and Crustal Evaluation. Geochim. Cosmo chim. Acta V.41 P:225-231
Öztürk, H., Hanılçı, N., 1999. Doğankuzu ve Mortaş Boksit Yatağının Jeolojisi ve Sülfürlü Zonların Özellikleri, Orta Toroslar Türkiye, MTA Dergisi, 121, 185-197.
Schwertman , U., Pfab, G., 1996. Structural Vanadium and Chromium In Lateric Iron Oxides: Genetic Implications . Geochim. Casmochim. Acta 60, 4279-4283.
Singh, B. , Gilkes, R.J. , 1992. Properties and Distribution of Iron Oxides and Their Associations With Minor Elements In The Soil of South-Western Australia. J. Soil Sci. 43, 77-98.
Soil Survey Manual,1993, Soil Survey Division Staff. USDA Soil Survey Staff, 1999. Soil Taxonomy. A Basic System of Soil Classification for Making and Interpreting Soil Survey. USDA Agriculture Hand-book No 436 Washington D.C.
Sparks, D.L. , 1995. Environmental Soil Chemistry. Academic Pres, London 265 pp.
Takeda, A., Kimura, K., Yamasaki, S., 2004. Analysis of 57 Elements In Japanese Soils With Special Reference to Soil Group and Agricultural Use Geoderma. 119, 291-307
Tyler, G., 2004., Vertical Disribution of Major, Minor and Rare Elements In a haplic Podzol. Geoderma 119,277-290
U.S. Salinity Lab. Staff, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Agricultural Handbook No 60 USDA.
Uzun, C., 2006. Yarı Kurak İklimde Kireç Taşı Üzerinde Oluşan Topraklarda Bazı Majör, Minör ve Nadir Toprak Elementlerinin Düşey Dağılımı. Yüksek Lisans Tezi. S. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak A.B.D. (Basılmamış)
Vidic, N., Lobnik, F., 1997. Rates of Soil Develop-ment of the Chronosequence In the Ljubljana Ba-sin ,Slovenia. Geoderma 76,35-64
Wakatsuki, T. , Matsuo, Y. , Katayama, Y. , Ishida, N. , 1978. Behaviors of Elements During Weathering of Transported Soil Materials. (III) Soil Geochemical Classification of Elements. Jpn. J. Soil Sci. Plant Nutr. 49, 100-106 (in Japanese).
Wildeman, T.R., Condie, K.C., 1973. Rare Earths in Precambrian Sediments. Geochim. Cosmochim Acta. V.37.P. 439-453.
Xing, B., Dudas, M.I. 1993. Trace and Rare Earth Element Contents of White Clay Soils of the Three River Plain, Heilongjiang Province, PR. China. Geoderma, 58, 181-199.
Yoshida, S. , Muramatsu, Y. , Tagami, K , Uchida, S. ,1998.Concentrations of Lanthanide Elements, Th And U In 77 Japanese Surface Soils. Environ. Int. 24, 275-286.
Zhang, J.Z., Zhu, W.M., Zhang, L.G., 1995. Accumulation, Distribution and Migration of 144Ce And 147Nd In Soils of China. Proceedings of the 3rd In- ternational Conference On Rare Earth Development and Application. Baotou, China, Pp. 447-451.