Konya ekolojik koşullarında yetiştirilen kişniş (coriandrum sativum l.)’de uygulanan organik ve inorganik gübrelerin verim ve uçucu yağ oranı üzerine etkileri

Bu araştırma Konya kuru koşullarında 2002 ve 2003 yetiştirme dönemlerinde yapılmıştır. Organik ( 500, 1000, 1500, 2000 kg/da) ve inorganik gübrelerin (5, 10, 15, 20 kg/da DAP ve 0,5, 1, 1,5, 2 kg/da ZnS047H20 ) kişnişin verim ve kalite üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2002–2003 yıllarında iki yıl süreyle yürütülmüştür. Araştırmada bitki boyu, dal sayısı, bitki başına tohum verimi, 1000 tohum ağırlığı, tohum verimi, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ bileşenleri incelenmiştir. Araştırmada iki yılın ortalaması olarak uygulanan farklı diamonyumfosfat, çinko sülfat ve organik gübre dozlarından elde edilen veriler birlikte değerlendirildiğinde; en yüksek bitki boyu (53.31 cm), dal sayısı (4.99 adet/bitki), bitki başına tohum verimi (1.55 g/bitki), tohum verimi (71.30 kg/da), 2000 kg/da organik gübre uygulama-sından elde edilmiştir. En yüksek 1000 tohum ağırlığı (11.01 g) ise 1000 kg/da organik gübre uygulamasından elde edilmiş-tir. Kişniş tohumlarının kalite özelliklerinden olan en yüksek uçucu yağ oranı (% 0.28) 10 kg/da DAP gübre uygulamasından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, uçucu yağlar, bitki boyu, yetişme yeri faktörleri, verim, tohum verimi, Coriandrum sativum, organik gübreler, 1000 tane ağırlığı, ticari gübreler

The effect of organic and inorganic fertilizer on yield and essential oil of corıander (coriandrum sativum l.) growıng in Konya ecologıcal conditions

This research was conducted to determine the effects of different organic (500, 1000, 1500, 2000 kg/da) and inorganic fertilizer (50, 100, 150, 200 kg/ha-1 DAP and 5, 10, 15, 20 kg/ ha-1 ZnS047H20) on yield and quality of coriander at Konya ecological conditions in 2002 and 2003 growing seasons. In the research, according to findings different applied diamo-nyumphosphate, zincsulfate and organic fertilizer doses. The highest plant height 53.31 cm, number of branches per plant 4.99, seed yield per plant 1.55 g , seed yield 713.0kg/da were obtained from 20000 kg/ ha-1 organic fertilizer applied dose. The highest 1000 seeds weight 11.01 g was obtained from 10000 kg/ ha-1 organic fertilizer applied dose. The quality charac-teristics of coriander seeds, the heighest essential oil rate % 0.28 were obtained from 100 kg/ ha-1 diamonyumphosphate fertilizer applied dose.

Keywords:

Turkey, essential oils, plant height, site factors, yields, seed yield, Coriandrum sativum, organic fertilizers, 1000 seed weight, fertilizers,

PDF

___

Akgül, A. 1993. Baharat Bilimi ve Teknolojisi, Gıda Tek. Der. Yayınları, No: 15, Ankara.
Arslan, N. Gürbüz, B. 1994. Değişik Bölgelerden Toplanan Kişniş (Coriandrum sativum L.) Populasyonlarında Verim ve Diğer Karakterler Üzerine Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi
(25-29 Nisan, İzmir) Bildiriler Kitabı, Cilt I, Agronomi Bildirileri,132-136.
Arslan, N. Gürbüz, B. ve Gümüşçü, A. 1997. Bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) populasyonlarının Ankara şartlarında kışa dayanıklılığı üzerine bir araştırma. XI. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplan-tısı (Ankara Üniv. Eczacılık Fak., 22-24 Mayıs 1996) Bildiriler Kitabı, 491-498.
Baytop, T. 1984. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, İs-tanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, No: 3255.
Baytop, T., 1994.Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları No: 578,
Ceylan, A. 1987. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ İçeren-ler). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 481.
Davis, P.H. 1984. Flora of Turkey and The East Ae-gean Islands, Vol: 4, Edinburgh University Pres.
Doğan, A., Akgül, A. 1987. Kişniş Üretimi, Bileşimi ve Kullanımı. Doğa Türk Tarım Ormancılık Dergi-si, 11(2): 326-333.
Esendal, E. Kevseroğlu, K. Yalçıntaş, G. 1995. Farklı ekim zamanları ve sıra aralığının kişniş (Coriandrum sativum L.) bitkisinin bazı morfolo-jik özellikleri ile meyve verimine etkisi. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Workshop (25-26 Mayıs 1995, İzmir) Bildiri Özetleri, 558-559.
Kan, Y., İpek, A. 2002. Seçilmiş bazı kişniş (Coriandrum sativum) hatlarının verim ve bazı özellikleri üzerine araştırma. XIV. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı (29-31 Mayıs 2003, Es-kişehir), Bildiriler Kitabı 149-154.
Karadoğan, T., Oral, E. 1994. Farklı sıra aralıkları uygulanan kişniş varyetelerinin verim ve verim unsurları ve kalitesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 25 (39), 311-318.
Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, G. 2000. Farklı zaman-larda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) populasyonlarının agronomik ve teknolojik özel-likleri. Turk J. Agric For. 24: 355-364.
Kırıcı, S. 1999. Değişik yörelerden toplanan kişniş (Coriandrum sativum L.)’in bölgeye adaptasyonu ve uygun tohumluk miktarının belirlenmesi: mor-folojik özellikleri üzerine tohumluk miktarının et-kisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergi-si, 14 (1) 33-40.
Kırıcı, S., A. Mert, F. Ayanoğlu, 1997. Hatay ekoloji-sinde azot ve fosfor’un kişniş (Coriandrum sativum)’de verim değerleri ile uçucu yağ oranla-rına etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi( 22-25 Eylül 1997, Samsun), Bildiriler Kitabı, 347-351.
Kızıl, S., İpek, A. 2004. Bazı Kişniş (Coriandrum sativum L.) hatlarında farklı sıra arası mesafeleri-nin verim, verim özellikleri ve uçucu yağ üzerine etkileri. Tarım Bil. Derg. 10 (3) 237-244.
Mert, A., Kırıcı, S. 1998. Kişniş (Coriandrum sativum L.) populasyonlarının verim ve verim karakterleri-nin belirlenmesi. Proceedings of XII. Th Interna-tional Symposium on Plant Originated Crude Drugs, New Trends and Methods in Natural Prod-ucts Research. May, 20-22, 1998 Ankara.
Tanker, N., Koyuncu, M., Çoşkun, M. 1998. Ank. Ünv. Ecz. Fakültesi Yayınları, Ders Kitapları No: 78.
Zeybek, N. Zeybek, U. 1994. Farmasötik Botanik, Ege Ü. Eczacılık Fak. Yayın No: 2, s.436.