Çağdaş Sanatta Bir Yansıma/Yansıtma Sorunsalı Olarak Otoportre ve “Ben” Kavramı Üzerine Bireysel Söylemler

Sanatçı ve yapıtı içinde bulundurduğu tüm öznelliğin bir toplamı ve yansıması olarak duygular, düşünceler ve imgelerle karşılıklı bir işbirliği ve/veya çatışma içinde bütünleşir. Çağımızın güncel problemleri arasında yer alan ve genellikle küreselleşme temelli olduğu düşünülen aşırı ve kontrolsüz tüketim, kimlik bunalımı, aidiyet sorunsalı ve yabancılaşma gibi kavramlar olgular çağdaş sanatçıların çalışmalarını düşünsel ve uygulama boyutlarında derinden etkilemiştir. Özellikle bir kendini ifade etme ya da yansıtma sorunsalı olarak otoportre kavramı sanatçının kendisiyle dolaysız bir karşılaşma anını yani bir anlamda “ben” olma halini içerir. Bu çalışma genel kapsamda, sanatçının yaratıcılık ve üretim süreçlerinde içsel sentezin bir izdüşümü olarak geçmişten günümüze tarihsel süreç içerisinde otoportre kavramına odaklanmış; özelde ise Naile Çevik ve Zeliha Kayahan’nın kendine dair bir iç görüyü merkeze alan gravür, linol, ekslibris, dijital gibi baskı uygulamalarının yanı sıra kolaj, mürekkep, elle müdahale gibi eserlerle oluşturduğu özgün otoportrelerini içermektedir.

PDF

___

Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.

Ağluç, L. (2016).Fotoğrafın Nesnesine Dönüşen Özyaşam, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.

Bingöl, M. ve Bingöl, F. (2018). “Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelerden İlham Alan Sanatlar.”Asos Journal The Journal of Academic Social Science (Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi), Yıl:6, Sayı: 84, Aralık, s. 106-127.

Bingöl, M. ve Çevik, N. (2019). Çağdaş Sanatta Sanatçının İmtiyazında Olan Renkler: Klein Mavisi ve Vantablack. 2. International Congress On New HorizonsInEducationAndSocialSciences (ICES-2019), June 18-19. İstanbul. Organizedby IBAD Congresses. Doi: 10.21733/ibad. 582003. s. 48-64.

Bingöl, M. (2019). Temel Tasarımda Bir Farkındalık Süreci Olarak Metafor/ Form İlişkisi. A.Tepecik. (Editör). Uygarlık Tarihinde Sanat ve Tasarım. Ankara. Detay Yayıncılık, s. 80-98).

B. Larousses. (1986).Sözlük ve Ansiklopedi. İstanbul: İnterpress Yayınları.

Çağlayan, F. (2009). Resim ve Toplumsal Etkileşim Nesneden Özneye Yolculuk. M. Çakır Aydın (Editör). Sanatlar ve Toplumsal Etkileşim. İstanbul: E Yayınları, s.171-206

Demirbulak, A. (2007).Çağdaş Türk Resminde Otoportre, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.

Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (1997). Sanat Ansiklopedisi. (Cilt. 3). İstanbul: Yem Yayınları.

Ersoy, A. (2001).“Eleştiri Yazıları Işığında Resim Sanatımıza Sosyolojik Bakış”, Türkiye’de Sanat Dergisi, 47, 16.

Gençaydın, Z. (2002 ). “Önsöz”,Hacettepe Üniversitesi Sanat Yazıları Dergisi, 20,6.

Gençler, B. (2015).20. Yüzyıl Batı Sanatında Dışavurumcu Oto-Portre,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Gombrich, E. H. (2002).Sanatın Öyküsü (çev: C. Çapan-S. Öziş).İstanbul: Remzi Kitabevi.

Halman, T. (1994). Fahr El NissaZeid Sergi Kataloğu. İstanbul: EKAV.

İçden, M. K. (2015).Günümüz Sanatında Otoportre, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.

Kakan, E. (2017).Çağdaş Türk Resminde Dışavurumcu Otoportreler (1923-1960),Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.

Kolektif (2014). Cumhurbaşkanlığı Sanat Koleksiyonu 2. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Yayınları.

Madra, B. (2002) Yenilenemeyen Okullar. Radikal Gazetesi, 24.06.2002.

Özkanlı, Ü. (2006). Sanat ve Sanatçı Bağlamında Otoportre ve Portre, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.

Pektaş, H. (2014). Ekslibris. Ankara: İED.

Rezaeieh, R. A. A.(2016).“Ben”in Görsel Anlatımları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.

Sağlık, E. (2010). Yaratıcı Süreçte İmge Oluşturma ve Kişisel Masallar,Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Eseri Raporu, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Sever, S. (2017).Fotoğrafta Otoportre Geleneğinden Selfie Kültürüne,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.

Şenkal, Demirci, A. (2019). Tasarım Kültürü. Uygarlık Tarihinde Sanat ve Tasarım. ISBN: 978-605-7980-40-3. Editör: Adnan Tepecik, Detay Yayıncılık, Ankara. s. 21-35.

Zolberg, V. L. (2013). Bir Sanat Sosyolojisi Oluşturmak (çev: B. Okucu Özbay). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.

Akman, K. (Ocak, 2006). Shirin Neshat ve Allah’ın Kadınları, Sayı 71

http://www.izinsizgosteri.net/asalsayi71/kubilay.akman.2_71.html adresinden 20.11.2019 tarihinde alınmıştır.

Eser, G. (Şubat, 2019) Tablolar ve Hikayeleri : İkiFrida-TheTwoFridas, 1939. https:// medium.com/@esergizem/tablolar-ve-hikayeleri-i%CC%87ki-frida-the-two-fridas1939-a5daf787c159adresinden 20.11.2019 tarihinde alınmıştır.

Sooke, A. (Mart, 2016). What is theMeaningof TheScream? http://www.bbc.com/culture/ story/20160303-what-is-the-meaning-of-the-screamadresinden 14.01.2020 tarihinde alınmıştır.

TDK (2020). Portre. https://sozluk.gov.tr/?kelime=adresinden 14.01.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 1: İçden, M. K. (2015). Günümüz Sanatında Otoportre, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.

Görsel 2: https://www.tarihlisanat.com/jan-van-eyck-arnolfini-nin-evlenmesi/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 3: https://www.sanatla-art.com/haftanin-tablosu-yas-28in-otoportesi/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 4: http://blog.istanbul1881.com/rembrandt-ve-muhtesem-eserleri/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 5: https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-c/courbet-gustave/gustavecourbet-karsilasma-169/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 6: https://www.arthipo.com/artblog/unlu-modern-tablolar/edvard-munch-eserleriscream-ciglik-tablosu.html adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 7: http://lebriz.com/pages/lsd. aspx?lang=TR§ionID=11&articleID=307&bhcp=1 adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 8 : https://www.sanatabasla.com/2014/07/iki-frida-the-two-fridas-frida-kahlo/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 9 : https://tr.pinterest.com/pin/351280839657907968/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 10: https://www.picuki.com/media/2165576533087340989 Erişim Tarihi: 19.04.2020

Görsel 11: https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-shirin-neshat-path-art-schooloutcast-contemporary-art-icon adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 12: http://www.sanatblog.com/isimsiz-film-kareleri-cindy-sherman/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 13: http://www.enpolitik.com/haber/146803/cagdas-bir-sanat-orlan.html adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 14: https://www.pinterest.cl/pin/313563192790975953/ adresinden 19.04.2020 tarihinde alınmıştır.

Görsel 15: Kakan, E. (2017). Çağdaş Türk Resminde Dışavurumcu Otoportreler (1923- 1960), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.

Görsel 16: Demirbulak, A. (2007). Çağdaş Türk Resminde Otoportre, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.

Görsel 17-18-19: Naile Çevik’in Arşivinden.

Görsel 20-21-22: Zeliha Kayahan’ın Arşivinden.