Tanburî Cemil Bey’in Taksîm İcralarında Hüseynî Makamı ve Arel Nazariyatına Göre Bir Karşılaştırma

Bu araştırma3, Türk Mûsikîsi saz icracılığının önde gelen isimlerinden olan TanbûrîCemil Bey’in icrasının, günümüz Türk Mûsikîsi eğitiminde yaygın bir şekildekullanılan H. S. Arel nazariyatı ile arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ortayakoymak amacı ile yapılmıştır. Bu amaçla arşiv taraması yapılarak taksîm icralarınaulaşılmıştır. Çalışma, Tanbûrî Cemil Bey’in hüseynî makamında klasik kemençe,tanbûr ve yaylı tanbûr ile icra ettiği, toplam üç taksîm ile sınırlandırılmıştır. TanbûrîCemil Bey’in bu taksîmleri önce notaya alınmış ardından da dizi, seyir özelliği,kullanılan çeşniler ve ses aralığı açısından incelenmiştir. H. S. Arel nazariyatında yeralan hüseynî makamına ait bilgiler ise H. S. Arel’in 1968 yılında yayınlanan TürkMusikîsi Nazariyatı Dersleri adlı kitabından alınmış ve Tanbûrî Cemil Bey’in icrası iledizi, seyir özelliği, kullanılan çeşniler ve ses aralığı açısından karşılaştırmalarıyapılmıştır. Bunun sonucunda makamın işlenişinde farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır.Tanbûrî Cemil Bey’in icrası ile H. S. Arel nazariyatı karşılaştırıldığında hüseynîmakamının dizi açısından tamamen benzerlik göstermediği görülmüştür. Sonuçbölümünde yapılan karşılaştırmalar doğrultusunda benzerlik ve farklılıklara yerverilmiştir. Tanbûrî Cemil Bey’in taksîm icraları için yapılan bu tür bir çalışmanın,Tanbûrî Cemil Bey’in çalışmanın sınırlılıkları haricindeki taksîmlerinde ve diğerönemli virtüözlerin icralarında da uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türk Mûsikîsi Nazariyatı, Hüseyni Makamı, Taksîm, Tanbûrî Cemil Bey, Hüseyin Sadettin Arel

PDF

___

H. S. Arel, H. S., (1968). Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri. (Birinci Baskı). İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası. Charles, F. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği. (Çev. C. Behar). (Birinci Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık. Çelik, B. B., (1995). Tanbûri Cemil Bey’in Kemençe İcrasının Özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 5. Kaçar, G. Y., (2002). Ünlü Virtüöz Yorgo Bacanos’un Ud Taksîmleri (Taksîm Notaları, Analiz ve Yorumlar). (Birinci Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Kaçar, G. Y., (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi. (İkinci Baskı). Ankara: Maya Akademi. Kantemiroğlu, D. (2001). Kitâb-ı İlm’ül Mûsikî Alâ Vech’il-Hurûfât. (Çev. Y. Tura). (Birinci Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Mes’ud Cemil (2012). Tanbûrî Cemil’in Hayatı. (Üçüncü Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. Özkan, İ. H., (1990). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri. (Üçüncü Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat. Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikîsi; Akademik Klasik Türk San’at Mûsikîsi’nin Ansiklopedik Sözlüğü. ( Birinci Baskı C I). Ankara: Orient Yayınları. Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. (Birinci Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Tanrıkorur, C. (2004). Türk Müzik Kimliği. (Birinci Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Soysal, F. & Giray, Z. (2013). Taksim, Peşrev ve Saz Semaisi, s.168-176, Bakü, Azerbaycan, Mart, 2013, ICTM, “The Role of Musical Instruments in Mugham/Dastgah and in the Related Musical Tradition of East Sempozyumu konferansı dahilinde , "The Role of Musical Instruments in Mugham/Dastgah and in the Related Musical Tradition of East Sempozyumu"