Hakkı Derman’a Ait Bayâti Keman Taksiminin Analizi
Hakkı Derman (1907-1972), keman ile Türk Mûsikîsi icrâcılığında, performansbecerisiyle tavırlı icrânın gelişmesine hizmet etmiş, arabesk (karma müzik üslûbu ile oluşan)müzik anlayışına her daim uzak durmuş, kendisinden sonra gelen kemânileri teknik ve tavırözellikleri bakımından etkileyip yol göstermiş, çalgısındaki hâkimiyetiyle virtiözite kapılarınıaçmış, keman ile Türk Mûsikîsi icrâcılığında taksim geleneğinin oluşmasına katkıda bulunmuş,mûsikî tarihimizin kayıtlarına ulaşılabilen önemli kemân icrâcıları arasında yer almıştır.Araştırma; Hakkı Derman ile ilgili gerekli literatürün taranması ve mevcut durumun ortayakonulması sebebiyle “Betimsel” bir araştırma, araştırmanın modeli “Genel Tarama Modeli”dir.Araştırmada, Hakkı Derman’a ait Bayâti keman taksimi notaya alınarak taksimin teknik, melodikve nazarî açıdan analizi yapılmıştır. Teknik analiz ile Derman’ın keman icrâsındaki süslemeteknikleri ve ifade unsurları analiz edilerek açıklanmıştır. Melodik analiz ile taksimdeki tartımkullanımları, ajiliteli pasajlar ve Derman’ın kişisel motifleri ortaya çıkarılmıştır. Nazarî analiz iletaksimin tamamı cümle cümle ayrılmış, Derman’ın seyir anlayışı gelenek yaklaşımına bağlıkalınarak açıklanmış, Derman’ın nazarî anlayışı 12 ayrı kaynaktaki (edvârdaki) makam tarifleriile kıyaslanarak ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, Hakkı Derman’ın icrâ tavrı kemanicrâcılarının kullanımına sunulmak maksadı ile somutlaştırılmıştır.
___
- AÇIN, Cafer. (1994), Enstrüman Bilimi (Organoloji), Basılmamış Ders Notları, İstanbul.
AKDOĞU, Onur. (1989), Taksim nedir nasıl yapılır?, İhlas A.Ş. İzmir Tesisleri, İzmir.
AKDOĞU, Onur. (1996), Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
AKSOY, Bülent. (2003), Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Mûsikî, Pan Yayıncılık,
İstanbul.
AREL, H. Saadettin. (1993), Türk Mûsıkîsı Nazariyatı Dersleri, Haz: Onur Akdoğu, Kültür
Bakanlığı Yayınları, Ankara.
BAŞER, F. Âdile. (2013), Türk Mûsikîsi’nde Abdülbâkî Nâsır Dede, Fatih Üniversitesi
Konservatuvarı Yayınları, İstanbul.
BEHAR, Cem. (2008), Musikiden Müziğe, Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik, Yapı
Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş., İstanbul.
BEHAR, Cem. (2015), Osmanlı/ Türk Musıkisinin Kısa Tarihi, Yapı Kredi Kültür Sanat
Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş., İstanbul.
BÜYÜKAKSOY, Feridun. (1997), Keman Öğretiminde İlkeler ve Yöntemler, Armoni Ltd. Şti,
Ankara.
CEVHER, M. Hakan. (1993), Rehber-i Mūsikî, Tanbūrî Cemil Bey, EÜDTMK Yayınları, İzmir.
DOĞAN, S. Hatice. (2012), Meşk Sistemi Bağlamında Taksim Formunda Üslȗb Üzerine Bir
Çalışma, Basılmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İstanbul.
EZGİ, Suphi. (1933), Nazarî ve Ameli Türk Mûsikîsi, c. 1, Millî Mecmua Matbaası, İstanbul.
GAZİMİHAL, M. Ragıp. (1961), Musiki Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
GÖDE, Funda. Keman Türk Musikisi Çalgısı Sayılabilir Mi? Musiki Mecmuası, Cilt 46, Sayı 442
(1993), s. 6-13.
GÖNÜL, Mehmet. (2010), Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik
Alıştırmaların Oluşturulması, Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Konya.
GÜRAY, Cenk. (2012), Bin Yılın Mirası, Makamı Var Eden Döngü Edvar Geleneği, Pan
Yayıncılık, İstanbul.
GÜREL, Murat. (2011), Keman Eğitiminde Kullanılan Süsleme Tekniklerinin Türk Müziği
Keman İcrâsındaki Uygulama Biçimi ve Buna Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması, Basılmamış
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
GÜREL, Murat. (2016), Nubar Tekyay’ın Keman Taksimlerinin Tahlîlî, Basılmamış Doktora
Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
JUDETZ, E. Popescu. (2002), Tanbūrî Küçük Artin, Pan Yayıncılık, İstanbul.
KAYGUSUZ, Nermin. (2006), Muallim İsmail Hakkı Bey ve Mûsikî Tekâmül Dersleri. İ.T.Ü.
Vakfı Yayınları, İstanbul.
KUTLUĞ, Y. Fikret. (2000), Türk Mûsikîsi’nde Makamlar,Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık
Ticaret ve Sanâyi A.Ş., İstanbul.
LEVENDOĞLU, Oya. (2004), XIII. Yüzyıldan Günümüze Kadar Varlığını Sürdüren Makâmlar
ve Değişim Çizgileri, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
ORAN, Aydın. (2004), Keman Metodu, Gökhan Matbaacılık ve Mücellithanesi, İstanbul.
ORANSAY, Gültekin. (1973), Türk Din Mûsikîsi nde XVII. Yüzyılda Kullanılmış Makamlar
Ankara Üniversitesi İlahiyet Fakültesi Yayınları, No:117, Ankara.
ORANSAY, Gültekin. (1988), Cumhuriyet’in ilk Elli Yılında Geleneksel Sanat Musikimiz,
Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, Ankara.
ÖZALP, Nazmi. (2000), Türk Mûsikîsi Tarihi, 2. Cilt, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ÖZBİLEN, Ö. Nesibe. (2007), Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler.
Basılmamış Sanatta Yeterlik Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İstanbul.
ÖZKÖK, Kürşat. (1996), Zeki Müren Belgeseli.
ÖZTUNA, Yılmaz. (1969), Türk Bestecileri Ansiklopedisi, Neşriyat Anonim Şirketi, İstanbul.
ÖZTUNA, Yılmaz. (2006), Türk Mûsikîsi Ansiklopedik Sözlüğü, Orient Yayınları, Ankara.
SOYDAŞ, M Emin. Beşiroğlu, Ş. Şehvar. Osmanlı Saray Müziğinde Yaylı Çalgılar, İ.T.Ü. Sosyal
Bilimler Dergisi, Cilt IV, Sayı 1 (2007), s. 3-12.
TEKDAĞLI, N. Özgül. (1992), 1900-1930 Yılları Arasında Doğan Sanatkârların Mûsikîmize
Olan Katkıları, İ.T.Ü Türk Müziği Devlet Konservatuvarı Temel Bilimler Bölümü Bitirme Ödevi,
İstanbul.
TEKİN, Abdülkadir. (2003), Hızır Ağa’nın Mûsikî Risalesi İsimli Yazma Eserinin
Transkripsiyonu ve Dönemin Edvarları ile Mukayesesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz
Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
TIRIŞKAN, A. Gürsel. (2000), Hâşim Bey’in Edvarı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
TORUN, Mutlu. (1996), Ud Metodu, Çağlar Yayınları, İstanbul.
TURA, Yalçın. (2001), Kantemiroğlu Kitâbu ‘İlmi’l-mūsikî ‘alâ vechi’l-Hurûfat, Yapı Kredi
Yayınları, İstanbul.
TOZ, A. İslam. (2014), Niyazi Sayın’ın Taksimlerinde İcrayı Oluşturan Elemanların
Transkripsiyonu, Pan Yayıncılık, İstanbul.
TURGAY, N. Özgül. AYANGİL, Ruhi. Fasıl Müziği İcrasında Nota Dışı Farklılıklar, Rast
Müzikoloji Dergisi, Cilt IV, Sayı 1 (2016), s.1165-1184.
ULUNAY, R. Cevat. (1955, 14 Ocak), Milliyet Gazetesi, s.3.
ULUNAY, R. Cevat. (1955, 1 Mayıs), Milliyet Gazetesi, s.3.
USLU, Recep. (2001), Mehmet Hafid Efendi ve Musiki, Pan Yayıncılık, İstanbul.
USLU, Recep. (2009), Hızır Ağa ve Müzik Teorisi: Saraydaki Kemancı: A violinist in the
Ottoman Court, 3. Basım, İstanbul.
YAHYA, Gülçin. (2005), Ud Metodu, Yurt Renkleri, Ankara.
YAHYA KAÇAR, Gülçin. (2009), Türk Mûsikîsi Üzerine Görüşler (Analizler ve Yorumlar),
Maya Akademi, Ankara.
YAVUZOĞLU, Nail. (2010), Uygulamalı Müzik Teorisi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
Milliyet Gazetesi Arşivi, Ankara Millî Kütüphane
1950, 12 Ağustos. Milliyet Gazetesi, s.4.
1950, 3 Ekim, Milliyet Gazetesi, s.4.
1950, 7 Kasım, Milliyet Gazetesi, s.4.
1952, 17 Mart, Milliyet Gazetesi, s.6.
1954, 13 Ekim, Milliyet Gazetesi, s.7.
1955, 15 Şubat, Milliyet Gazetesi, s.5.
1955, 18 Şubat, Milliyet Gazetesi, s.5.
1955, 30 Temmuz, Milliyet Gazetesi, s.7.
1955, 6 Ağustos, Milliyet Gazetesi, s.6.
1955, 24 Eylül, Milliyet Gazetesi, s.4.
1956, 12 Ocak, Milliyet Gazetesi, s.2.
1956, 11 Mart, Milliyet Gazetesi, s.5.TR
1957, 22 Haziran, Milliyet Gazetesi, s.1.
1959, 2 Kasım, Milliyet Gazetesi, s.3.
1964, 19 Aralık, Milliyet s.6.
1965, 12 Eylül, Milliyet Gazetesi, s.6.
1966, 25 Mayıs, Milliyet Gazetesi, s.6.
1966, 14 Eylül, Milliyet Gazetesi, s.6.
1967, 12 Ağustos. Milliyet Gazetesi, s.4.
1967, 28 Aralık. Milliyet Gazetesi, s.4.
2009, 6 Aralık, Sabah Gazetesi, s.6.
http://www.musikidergisi.net/?p=1480 Erişim Tarihi: 30. 09. 2016