Kadıköy Örneğinde Alternatif Tiyatro Sahnelerinin Kamusallık Bağlamında Kamusal Mekân ile Etkileşimi

Makalede, öncelikle toplumsal ortak yaşamın kurulmasında ve toplumun kendini ifadesinde önemli olan kamusal alan kavramını kamusal mekân kavramı ile ilişkilendiren teorik bir çerçeve ta- nımlanmaktadır. Bunun için farklı kuramsal yaklaşımlar ilişkisel olarak ele alınmaktadır. Kamusal alanın bir tartışma ortamı oldu- ğu temel tanımından hareketle, bu tartışma ortamının düşünce üretiminden beslendiği ortaya koyulmaktadır. Bu çerçevede, önce son dönemde kültür ve düşünce üretim mekânı olarak Kadıköy merkezinde gelişen alternatif tiyatro sahnelerinin kamusallık bağ- lamı tartışılmaktadır. Ardından tiyatrolar mekânsal boyutları ile tipolojik olarak incelenmekte ve dört alternatif sahne örneğinde sanatçıların gözünden ve gözleme dayalı olarak ele alınmaktadır. Makalede, alternatif sahnelerin kamusallığı ve kamusal mekân ile etkileşimleri gözlem, mekânsal analiz ve derinlemesine mülakat yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Bu bakış açısıyla, tiyatrolara özgü yerel dinamiklerin faklı kamusallık araçları ortaya çıkarabil- diği gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, tiyatro sahnelerinin kamusal tartışma için ortam oluşturduğu, kamusal mekânları doğrudan ya da dolaylı etkileyebildiği, kentsel dokunun kamusal mekân ile tiyatro ilişkisinde önemli, sanatçıların bakış açısınınsa belirleyici olabildiği ve tiyatroların hem mekânsal kullanım biçimlerine hem de sokak sakinlerinin toplumsal ilişkilerine etkide bulunabildiği ortaya konmuştur. Makale, tüm bu bileşenlerin bütüncül olarak ele alınmasıyla tiyatrolar örneğinde, sosyo-kültürel mekânlar için farklı yaklaşımların geliştirilebileceğine dikkat çekmektedir.

The Impact of Alternative Theater Stages on Public Spaces within the Context of Publicness in Kadıköy

This study defines a theoretical frame that associates the concept of the public sphere as a significant component of public life with the concept of public space based on the common ground of publicness. The concepts of ‘publicness’ and the ‘public sphere’, which are used in an explanatory manner for forming common life, also reach beyond this in their consideration of social life as a socialization environment. These issues were discussed based on different approaches. Considering a basic definition of the public sphere as a discussion environment, an argument is made that this discussion environment is supported by the production of ideas. Newly-formed theater environment might have a positive role to reinforce to publicness as previous studies shows. Con- sidering that, the conceptual and spatial aspects of publicness, as presented in this field study concerning alternative stages in Kadıköy, İstanbul, were reviewed through four typologically different theater cases. This study evaluated alternative stages’ interaction with the public space based on observations, spa- tial analysis and in-depth interviews with theater artists. It was observed that theater stages either directly or indirectly interact with public spaces. Besides, artists’ perspectives can determine and impact both the spatial uses of theaters and social relation- ships with neighborhood residents. Holistically reviewing all rel- evant components within this context and using theaters as a case study, this article points out that theaters as sociocultural spaces are a feature in publicness on diverse layer of urban life

PDF

___

Adut, A., (2012). A Theory of The Public Sphere. Sociological Theory, 30 (4), 238-262. DOI: 10.1177/0735275112467012
Akbulut, R. (1992). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İstanbul ve Kadıköy Örneklerinde Plan Dinamikleri ve Mekânsal Dönüşüm İncelemesi. (Master Thesis). Mimar Sinan University, İstanbul.
Akbulut, M. R. (1994). Kadıköy. İstanbul Ansiklopedisi. Cilt 4, 329-339.
Arendt, H. (2013). İnsanlık Durumu. Bahadır Sina Şener (Çev.). İstanbul: İletişim.
Atkinson, R. (2003). Domestication by Cappuccino or a Revenge on Urban Space? Control and Empowerment in the Manage- ment of Public Spaces. Urban Studies, 40 (9), 829–1843. DOI: 10.1080/0042098032000106627
Banerjee, T. (2001). The Future of Public Space: Beyond Invented Streets and Reinvented Spaces. Journal of The American Planning Association, 67 (1), 9-24. DOI: 10.1080/01944360108976352
Bengü, D. (2017). Kamusal Mekânın Yapılanmasında Kamusallık ve Ekin- sel Üretim Mekânlarının Rolü: Kadıköy Örneği. (PhD Thesis). Mimar Sinan Fine Arts Univesity, İstanbul.
Ekdal, M. (2004). Kadıköy. İstanbul: KASDAV
Erbaş, A. E. (2019). Cultural Heritage Conservation and Culture-Led Tour- ism Conflict Within the Historic Site in Beyoğlu, Istanbul. WIT Trans- actions on Ecology and the Environment, Vol 217, 647-659.
Ercins, G. (2013). Demokrasinin Bir Önkoşulu Olarak Kamusal Alan ve Türkiye’de Kamusal Alan Algısı, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 297-313.
Firidin Özgür E., Seçer S., Göğüş B., Sayın T. (2017). Use of public spaces in private space-led urbanization: The cases of Kadıköy and Ataşehir in Istanbul. ITU A|Z, 14 (1), 43-56, Istanbul.
Firidin Özgür, E. (2019). Emerging Effects of Planned and Unplanned Devel- opments in Central Kadıköy, İstanbul. Gabrieli Rembarz (ed.) in Living in Harbour special issue Polska Akademia Nauk CLXXXVIII: 168-181. Warsaw
Giz, A. (1998). Bir Zamanlar Kadıköy. İstanbul: İletişim
Habermas, J. (2002). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. İstanbul: İletişim
Hansen, M. (2010). Yirmi Yılın Ardından Negt ve Kluge’nin Kamusal Alan ve Tecrübe’si: Değişken Karışımlar ve Genişlemiş Alanlar. Meral Özbek (Ed.), in Kamusal Alan (p. 141-177). İstanbul: Hil.
Kadıköy Theaters Platform. (2017). Benim Komşum Tiyatro, public an- nouncment, publishing date, 6 January 2017, http://www.kadikoytiya- trolari.com/benim-komsum-tiyatro/ Access date: 8 August 2017.
Langstraat, F., Van Melik, R. (2013). Challenging the ‘End of Public Space’: A Comparative Analysis of Publicness in British and Dutch Urban Spaces. Journal of Urban Design, 18 (3), 429-448. DOI: 10.1080/13574809.2013.800451
Linder, E. (2019). Three Phases of the Theatrical Public Sphere in Estonian Theatre. Nordic Theater Studies. Vol. 31, No. 1. 73-91
Loukaitou-Sideris, A. (1993) Privatization of Public Space: The Los Ange- les Experience. Town Planning Review, 64 (2), 139-167. DOI: 10.3828/ tpr.64.2.6h26535771454436
Lupu, A.G. (2016). The Reconfiguration of the Theatre Space and the Rela- tionship between Public and Private in the Case of Apartment Theatre, Romanian Journal of Communication and Public Relations vol. 18, no. 3 (39), 77-94
Madanipour, A. (2010). Marginal public spaces in European cities, in Whose Public Space?, p:111-130. London: Routledge.
Martin, A. M. (2010). Küçük Moda. İstanbul: Heyamola
Mitchell, D. (2003). The Right to the City: Social Justice and the Fight fo ublic Space. London: The Guilford Press.
Negt, O., Kluge, A. (1993). Public sphere and experience: Toward an analysis of the bourgeois and proletarian public sphere. Translated by P. Labanyi, J. O. Daniel, A. Oksiloff. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Negt, O., Kluge, A. (2010). Kamusal Alan ve Tecrübe’ye Giriş. Meral Özbek (Ed.), in Kamusal Alan (s. 133-140). İstanbul: Hil.
Németh, J., Schmidt, S. (2011). The privatization of public space: modeling and measuring publicness. Environment and Planning B: Planning and Design, 38 (1), 5-23. DOI: 10.1068/b36057
Öndeş, O. (2012). Modalı Vitol Ailesi. İstanbul: Tarihçi.
Özbek, M. (Ed.) (2005). Kamusal Alan. İstanbul: Hil.
Staniškytė, J (2018). Spectatorship, Politics and the Rules of Participation: Re-discovering the Audience in Contemporary Lithuanian Theatre. Nor- dic Theatre Studies Vol. 30, No. 2, 99–114
Şeyler ve Şeytanlar, Bölüm 11: Yepyeni Tiyatro Örgütlenmeleri, broadcast date, 7 October 2016, Medyascopetv, http://medyascope.tv/2016/10/07/ seyler-seytanlar-10-yepyeni-tiyatro-orgutlenmeleri/ Access date: 8 Au- gust 2017.
Timur, T. (2017). Habermas’ı Okumak. İstanbul: Yordam.
Varna, G., Tiesdell, S. (2010). Assessing the Publicness of Public Space: The Star Model of Publicness. Journal of Urban Design, 15 (4), 575-598. DOI: 10.1080/13574809.2010.502350
Yalçın, B. (2019). City as A Field of Cultural Production; The Case of Ka- diköy District in Istanbul (Unpublished Master Thesis), Graduate School of Social Science, METU, Ankara.
Yükselbaba, Ü. (2008). Kamusal Alan Modelleri ve Bu Modellerin Bağlamları. İÜHFM C. LXVI, 2, 227-272. Interviews:
Kemal Aydoğan, Moda Stage, personal interview, 10.11.2018
Yurdaer Okur, Entropi Stage, personal interview, 8.11.2018
Damla Kılıçoğlu, Karma Drama, personal interview, 4.03.2019
Togay Kılıçoğlu, Karma Drama, personal interview, 4.03.2019
Evren Duyal, İstanbulimpro, personal interview, 10.11.2018