Şengül Yalçınkaya, Ümran Sofuoğlu

Yok Olan Spor Yapılarının Ardından Kentte Yıkma Eylemi ve Bellek: Trabzon Örneği

Çalışmada, kentin sosyal ve kültürel yaşamında yer alan spor yapıla- rının yıkılmasının spor kültürü ve toplumsal bellek açısından etkile- rine dikkat çekmek amaçlanmıştır. Problem, yakın dönemde yıkılan spor yapılarının tespiti ve bir örnek üzerinden değerlendirilmesi şeklinde ele alınmıştır. Spor yapıları kent içerisinde sahip oldukları mimari ile kentin referans yapıları olurken, işlevsel olarak spor ve diğer etkinlikler ile kentsel yaşamı yönlendiren en önemli yapılar- dır. Çalışmada, Trabzon kenti özelinde konu irdelenmiş, genel du- rum değerlendirilmiştir. Kuramsal olarak konu yıkma eylemi, kent kimliği ve bellek kavramları çerçevesinde ele alınmıştır. Trabzon kentinde spor yapılarının kentte üstlendiği görevler, spor yapıları- na yüklenen anlam ve yıkımının yarattığı etki ortaya konulmuştur. Bunun için öncelikle yapıların bulunduğu alanın ve spor yapılarının kentte üstlendiği görev ve anlamını belirleme adına literatür tara- ması yapılmıştır. Sonra yıkımın yaratığı etkiyi ortaya koyma adına ise bir anket uygulanmıştır. Elde edilen verilere bağlı olarak kent kimliği ve bellek açısından bu derece önemli yapıların sahip olduğu değerlerin göz ardı edilerek, yıkılmasının önemli bir kayıp olduğu görülmektedir. Trabzon kentinde yıkımların kent ve kentli üzerinde olumsuz etkileri olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak kentlerin hızlı değiştiği ve birbirine benzediği günümüzde kentsel değerlerin korunması ile kent kimliği başta olmak üzere aidiyet duygusunun sağlanması ve yabancılaşma duygusunun önüne geçmesi açısından önemlidir. Kentsel yaşam ve spor kültürünün devamlığı için yerin devamında benzer işlevlerle değerlendirilmesinin, kent ve kentli açısından yıkımın etkisini minimalize edeceği ve sürekliliğin bir öl- çüde sağlanabileceği öngörülmüştür.

Remains of the Demolished Sports Venues Destruction and Memory in City: An Example of Trabzon

The aim of this study was to investigate the effect of the demo- lition of sports venues on sports culture and collective mem- ory. Recently demolished sports venues were identified, and one of them was selected as a case. Sports venues, which are significant urban landmarks due to their architectural features, lead urban life through sports and other activities. This study examined the issue in question and evaluated the general situ- ation within the context of the city of Trabzon. This study also pointed out the roles that sports venues played in the urban life of Trabzon, and the meanings they were attributed, and the effect of their demolition. First, a literature review was con- ducted to determine the duties and meanings of the sports ven- ues in the city. Second, a survey was conducted to determine the effect of their demolition. The results show that although the sports venues are extremely important for urban identity and collective memory, their values are underappreciated, and therefore, their demolition is a great loss. The demolition of those structures has negative effects on the city and its dwell- ers. In conclusion, cities are rapidly changing and resembling each other. Therefore, urban values should be preserved in or- der to maintain urban identity, to preserve the sense of belong- ing, and to prevent alienation. We believe that sports venues should survive with similar functions to preserve urban life and sports culture and to reduce the impact of demolition on city and its dwellers

PDF

___

Aksu,A., (2012). Spor Sosyal Ortamı” Olarak Stadyumlar, Mimarlık Dergisi, 360, Temmuz-Ağustos, Ankara,
Al, M., (2011). Kentte bellek yıkımı ve kimlik inşası–palimpsest: Ankara Ata- türk bulvarı bağlamında bir inceleme. İdealkent, 2(4), 22-36.
Arslan, N., (2016) Stadyum Yapılarının Tasarım Kriterlerinin Uluslararası Yönetmelikler Doğrultusunda İncelenmesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıl- dız Teknik Üniversitesi
Artun, A., (2011). Yıkıntı Estetiği. Sürrealist Eylem Türkiye (SET), http:// www.aliartun.com /yazilar/911-yikinti-estetigi/
Augé, M. (2016) Yok-yerler Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş, Daimon, İstanbul.
Boyer, M. C. (1996). The City of Collective Memory: Its Historical Imagery and Architectural Entertainments. Cambridge: MIT Press
Bölükbaşı, A. (2011). Tarih İçinde Spor, Cilt1, Trabzon, Seçil Ofset Burat, S. (2011). " Yeşilyollarda Hareketle İstirahat": Jansen Planlarında Baş- kentin Kentsel Yeşil Alan Tasarımları ve Bunların Uygulanma ve Değişti- rilme Süreci (1932-1960). İdealkent, 2(4), 100-127.
Çapa, M. ve Çiçek R. (2004). Yirminci Yüzyılın Başlarında Trabzon’da Yaşam, 1. Baskı, Serander Yayınları, Trabzon,
Çelebi, E. (2013). Seyahatnâme (Prepared by: Seyit Ali Kahraman). Series 1-Issue: 6. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
Dağlı, Y., Kahraman, S. A. (2008). Günümüz Türkcesiyle Evliya Çelebi Seya- hatnamesi: Bursa - Bolu - Evliya Trabzon - Erzurum - Azerbaycan - Kaf- kasya - Kırım – Girit, Cilt 2, Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Durgun D. (2007). Türkiye’de Sporun Gelişimive Değişen Kullanıcı Gerek- sinmelerinde Karşılayıcı Yönde Modern Stadyum Yapılarının Temel Planlama Özellikleri, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yük- sek Lisans Tezi, Edirne.
Düzenli, E. (2009). Cumhuriyet Dönemi’nde (1923-1960) Modernite Dü- şüncesinin Mekansal Kuruluşu: Merkez-Periferi Dinamikleri Bağlamın- da Trabzon Örneği, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Ganiç, K.,. (2016). Kentsel Yapıtlar Üzerinden Bir Mekânsal Bellek Okuması: Atatürk Kültür Merkezi (AKM), İTU, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
Gürel, E., Akkoç, U. (2011). Stadyum: Benzerlikler, Koşutluklar ve İzdüşü- müler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(19).
Hacıfettahoğlu, T. (2017). Adı Bilinmeyen Kendi Tanınmayan Kahraman Hüseyin Avni Aker, Ortahisar Belediyesi Kültür Yayınları, Ankara.
Halbwachs, M. (1992). On Collective Memory. (Trans. L. A. Coser,). Chica- go: University of Chicago Press.
Karaçavuş, A. (2011). Toplumsal Mekânin Merkezinin Değişimi Üzerine Bir Deneme: XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon’da Geleneksel Yaşamıin Hükümsüzleşmesi. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 10; 71-99
Keleş, R. ve Mengi, A. (2017). Kent Hukuku. Ankara: İmge Kitabevi,s.60 Korkmaz, S.(2019). Spor Kültüründe Miras Aktarimi: Ankara 19 Mayis Stadyumu Yıkımı Örneği. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilim- leri Dergisi, 17(3), 9-22
Lambert J. H., “Trabzon İmar Planı ve İzahı”,1937
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Basic Blackwell Pub- lishing
Nora, P. (2006). Hafıza Mekânları. İstanbul: Dost Yayınları.
Özkarabekir,C.,Avni Aker'e Veda Belgeseli,Trabzonspor (2017). https://de- vid.com/video/efsane -%E2%80%9Cavni-aker%E2%80%99e-veda%E2 %80%9DbelgeseliyYQ95waGp2c.html,05 Nisan 2018.
Pösteki, N. (2019). Sinema Salonlarının Dönüşümünde Bellek ve Mekân İlişkisi, www.academia. edu /3633143/_Sinema_Salonlarının_Dönüşü- münde_Bellek_ve_Mekan_İlişkisi_ /
Rossi, A. (2006). Şehrin Mimarisi. İstanbul: Kanat Kitap
Selo K. (2019). Stadyumlarda Mimari Esneklik, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Selo K., Erdönmez M. E. (2018). Spor Mekanı Olarak Stadyum’un Gelişimi Kent Akademisi, Volume, 11 (36), Issue 4, Pages, 559-/574
Sen, D. E., Yetim, E. (2019). Transformation Adventure of Kabak Square to Kavak Square. Contemporary Approaches in Social Science Researches, 273-281
Sofuoğlu, Ü., Bal, B., Yalçınkaya Ş., (2019). The Story Of Existence In The Shadow Of Destructıon: Huseyin Avni Aker Stadıum, LIVENARCH 6th International Congress, Trabzon, 25-28 Eylül 2019, vol.1, no.1, pp.341-352
Trabzon Belediyesi Arşivi, 2020, Ortahisar Millet Bahçesi Projesi Tunç, S. (2010). “Ne Tarlası Hamit’in, Ne de Papazın Çayırı’’, Trabzonspor Dergisi, Mayıs 2010; Toprak Saha, Mart 2015. [Erişim Tarihi: 2021, 23 Mayıs), Erişim Adresi: http://topraksaha.net/03/2015/ne-tarlasi- hamitin-ne-de-papazin-cayiri/.
URL1. Mahnesia Stadyumu [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://yorumguncel.com/magnesia-ad-maeandrum-dev-stadyumlu- kent/
URL2.Aphrodisias Stadyum [Erişim Tarihi: 2021 1 Şubat], Erişim Adresi: https://www.aphrodisias.org/stadyum
URL3. Colosseum, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https:// en.wikipedia.org/wiki/Colosseum#/media/File:Map_of_downtown_ Rome_during_the_Roman_Empire_large.png
URL4. Real Meastranza de Sevilla Stadyumu [Erişim Tarihi: 2021 1 Şu- bat], Erişim Adresi: https://tr.wikiloc.com/araba-rotalari/un-dia- inoblidable-a-sevilla-20792869/photo-13024719
URL5. Victoria Ground Stadı, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://readtheleague.com/the-big-feature/gone-grounds-the-victoria- ground
URL6. Victoria Ground Stadı, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://www.stokesentinel.co.uk/news/history/gallery/23-amazing- aerial-photographs-stoke-2375359
URL7. Nou Camp Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adre- si: www.dreamstime.com/editorial-image-camp-nou-air-fc-barcelona- photo-world-famous-home-football-club-who-were-la-liga-champions- image-was-image55630535
URL8. Bernabeu Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: www.rtl.fr/sport/football/bayern-munich-l-allianz-arena-payee-avec- 16-ans-d-avance-7775456233
URL9. Stade de France, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: http:// stadiumdb.com/stadiums/fra/ stade_ de_ france
URL10. Papazın Çayırı, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://steemit.com/hede-io/@firatimo/ papazin-cayiri
URL11. Şükrü Saraçoğlu Stadyumu [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://1907.ch/futbol/stadyum
URL12. Şükrü Saraçoğlu Stadyumu [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://i.pinimg.com/originals/75/87/ 3c /75873cec1646d- 229fad150ea1f5569a8.jpg
URL13. Taksim Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Eri- şim Adresi: https://kulturenvanteri.com/yer/taksim-stadyu- mu/#16/41.038319/28.986879
URL14. Taksim Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Ad- resi: https://i.pinimg.com/originals/f5/d3/58/ f5d3584e3d05c981 46882d72a3803137.jpg
URL15. İnönü Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2020, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://kralspor.ensonhaber.com/galeri/ dunden-bugune-bjk-inonu- stadi#19
URL16. 19 Mayıs Stadyumu [Erişim Tarihi: 2019, 1 Şubat], Erişim Adresi: www.aydinlik.com.tr/spor/2017-haziran/ankara-19-mayis-stadi-nin- yikimi-basliyor#3
URL17. Ali Samiyen Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Ad- resi: https://istanbulistanbulolali.blogspot.com/2014/09/ali-sami-yen- stadn-yesil-alan-yapmak.html
URL18. Torun Center, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: www. sldstudio.com.tr/alps
URL19. Türk Telekom Stadyumu, [Erişim Tarihi: 2021, 1 Şubat], Erişim Adresi: http://wowturkey.com/t.php?p=/tr741/ cenk_tufan_ibb_1.jpg
URL20. Kavak Meydanı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Erişim Adresi: https://www.facebook.com/TrabzondaNostalji/pho- tos/1532988136783087.
URL21. Kavak Meydanı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Erişim Adre- si: nhmuseum.gr/en/departments/into-the-museum-scollection/ item/8930the kavakmeydan square and theturkishschoolintrabzonof- pontusphotographbykakoulisbrothers1890s
URL22. Lambert İmar Planı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Erişim Adresi: http://www.mimarlikdergisi.com/dsp_imageNavigasyon. cfm?YaziID=2331&ResimID=66982
URL23. Hüseyin Avni Aker Stadyumu [Erişim Tarihi: 2019, 1 Şubat], Erişim Adresi: http://stadiumdb.com/stadiums/ tur/ huseyin_avni_aker_stad- yumu
URL24. Kavak Meydanı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Erişim Ad- resi: https://www.facebook.com/TrabzondaNostalji/photos /a.210432929038621/4082935148455027/
URL25. Kavak Meydanı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Eri- şim Adresi: https://www.facebook.com/TrabzondaNostalji/ photos/2724543364294219Erişim Tarihi 22 Mayıs 2021.
URL26. Kavak Meydanı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Erişim Adresi: https://www.facebook.com/TrabzondaNostalji/photos/a.2600642707 42153/260456447369602Erişim Tarihi 22 Mayıs 2021.
URL27. Kavak Meydanı, [Erişim Tarihi: 2021, 22 Mayıs], Eri- şim Adresi: https://www.facebook.com/TrabzondaNostalji/ photos/1542011665880734Erişim Tarihi 22 Mayıs 2021.
URL28. Hüseyin Avni Aker Stadyumu [Erişim Tarihi: 2019, 1 Şubat], Erişim Adresi: https://www.cnnturk.com/ turkiye/ trabzonun-efsane- stadyumu-huseyin-avni-aker-millet-bahcesi-oluyor
URL29. Yavuz Selim Sahası [Erişim Tarihi: 2019, 10 Ocak], Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/ wiki/ Yavuz _Selim _ Stadyumu
URL30. Medical Park Stadyum [Erişim Tarihi: 2021, 5 Ocak], Erişim Ad- resi: https://www.haber3.com/spor/futbol /medical-park-stadyumu- taraftarlarla-bulusacagi-gunu-bekliyor-haberi-5338345
URL31. Hayri Gür Kapalı Spor Salonu [Erişim Tarihi: 2021, 5 Ocak], Eri- şim Adresi: http://duzce.gsb.gov.tr/HaberDetaylari/3/68086/trabzon- okul-sporlariolimpiyatlarinahazirla niyor.aspx#haberThumbs-5
Üstün Demirkaya, F. 2014. Toplumsal Dinamikler Bağlamında Trabzon Kent Dokusunun Dönüşümü (Komnenos Handeanlığı’ndan Cumhuriyet’e Kadar). Doktora tezi, KTU, FBE, Trabzon.
Yalçınkaya, Ş. (2019). Construction of Memory Through Architecture: Cur- rent Approaches. New Approaches to Spatial Planning and Design, Peter Lang, Ed. Özyavuz, M., ISBN: 9783631782743, Berlin, 451-465
Yalçınkaya, Ş., Kurak Açıcı F., Faiz Büyükçam, S., (2019). New Buılding De- sign In Historical Environments and Daniel Libeskind, International Black Sea Coastline Countries Symposium-2, 20-22 July 2019, Samsun, Türkiye, s. 189-200