1999 Depremlerinin Ardından Planlama Mevzuatı Üzerine Bir Değerlendirme

Ülkenin nüfusu en yüksek, en kentleşmiş ve sanayileşmiş böl- gesi olan Marmara Bölgesi’nde yaşanan 1999 Depremlerinin ar- dından geniş ölçekli iyileştirme çalışmaları başlatılmış, merkezi ve yerel yönetimlerin yanı sıra pek çok kurum ve sivil toplum bu çalışmaların parçası haline gelmiştir. Ancak, 1999 Depremle- rinin yıkıcı etkileri karşısında afet politikalarını yönlendiren ya- sal çerçevenin kısıtlılığı anlaşıldığından bu alanda önemli adım- lar atılmıştır. Öte yandan, uluslararası düzeyde risk yönetimini benimseyen bir yaklaşım gelişmesi, ülkeleri afet yönetimlerini biçimlendiren politikalarını ve yasal düzenlemelerini gözden geçirmeleri gerekliliğini tetiklemiştir. Bu ihtiyaçtan hareketle çalışma, ülkemizdeki afet politikalarını şekillendiren mevzuatı ve süreç içindeki değişimlerini mekansal planlamayı nasıl yön- lendirdiğini incelemektedir. Risk azaltma amacıyla son 20 yılda kentsel planlama mevzuatına eklenen yasal düzenlemelerin ne- ler olduğu, amaç ve kapsamları ele alınmıştır. Bu doğrultuda, 5393 sayılı “Belediye Yasası”nın 73. Maddesi, 5366 sayılı “Yıpra- nan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korun- ması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun”, 6306 sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Ka- nun” ve 3194 Sayılı “İmar Kanununun Geçici 16. Maddesi (İmar Barışı)” kentsel riskleri azaltma politikalarını biçimlendiren ana düzenlemeler olup, çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. Bu çalışma, yıkım gören alanların iyileştirilmesinin yanı sıra kentsel riskleri azaltma amacıyla oluşturulan yasal düzenlemelerin uy- gulanmasına ilişkin sorunlar ve eleştirileri ortaya koymaktadır.

An Evaluation on Planning Legislation Following the 1999 Earthquakes

Following the 1999 Earthquakes stricken Marmara Region, as the most populated, urbanized and industrialized region of the coun- try, large-scale recovery efforts have been initiated; and in addi- tion to central and local administrations, many institutions and civil societies have become the part of these studies. However, in the face of the devastating effects of the 1999 Earthquakes, sig- nificant steps have been taken in legal framework due to its lim- itedness in guiding disaster policies. Besides, development of the risk management approach at the international level has triggered countries to review their policies and legal regulations shaping their disaster management. Based on this need, the study exam- ines the legislation that shapes the disaster policies and guides spatial planning in our country and its change in the meantime. The legal regulations that have been added to the urban planning legislation in the last 20 years for the purpose of risk mitigation have been discussed. To this end, Article 73 of the “Municipality Law” (no. 5393), “Law on Conservation of Deteriorating His- toric and Cultural Property through Renewal and Re-use” (no. 5366), “Law on the Transformation of Areas at Disaster Risk” (no. 6306), and Temporary Article 16 of Development Law (no. 3194) (Peace of Reconstruction) are determined as the main reg- ulation shaping policies for reducing urban risks, and evaluated within the scope of the study. Therefore, this study puts forward the problems and criticisms regarding the implementation of le- gal arrangements established for the purpose of mitigating urban risks as well as recovery of the disaster-prone areas.

PDF

___

Ahunbay, Z., Dinçer, İ., ve Şahin, Ç. (2016). Neoliberal kent politikaları ve Fener-Balat-Ayvansaray: bir koruma mücadelesinin öyküsü. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Aktel, M. (2010). 5902 sayılı yasa ile Türkiye'de afet yönetiminde oluşan deği- şim. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 169-180.
Balamir, M. (2007). Risk Yönetimi ve Yerel Yönetimler, içinde. N. Ekin-Erkan, A. Guner, K. Demeter, Afet Risk Yönetimi: Risk Azaltma ve Yerel Yöne- timler, Marmara Universitesi ve Dünya Bankası, Beta Yayıncılık, Istanbul.
Balamir, M. (2012). Afetlere ilişkin planlama etkinlikleri ve sakınım planlama- sı, içinde Ersoy, M. (der.) Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Ninova Yayıncılık, İstanbul, s. 2-6.
Balamir, M. (2019). Plancının Kassandra Yazgısı: Afetler, Kentler, Yasal ve Kurumsal Yapılanma, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayınları: An- kara.
Balamir, M. ve Orhan, E. (2012). Uluslararası Afet Politikaları, içinde Ersoy, M. (der.) Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Ninova Yayıncılık, İs- tanbul, s. 457-460.
Bang, H.N. (2014). General overview of the disaster management framework in Cameroon. Disasters, 38(3), 562-586.
Bolin, R. ve Stanford, L. (1998). The Northridge Earthquake: Vulnerability and Disaster, Routledge, New York.
Burby, R.J. ve Dalton, L.C. (1994). Plans can matter! The role of land use plans and state planning mandates in limiting the development of hazar- dous areas. Public administration review, 229-238.
Burby, R.J., Nelson, A.C., Parker, D. ve Handmer, J. (2001). Urban conta- inment policy and exposure to natural hazards: is there a connection?. Journal of Environmental Planning and Management, 44(4), 475-490.
ÇŞB- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2019). İmar Barışı Broşürü, web sitesi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/imarbarisi/icerikler/brosur- 20180603111057.pdf, son erişim 05.09.2019
Daşkıran, F. ve Ak, D. (2015). 6306 sayılı Kanun Kapsamında Kentsel Dönü- şüm. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(3), 264-288.
Dalton, L.C. ve Burby, R.J. (1994). Mandates, plans, and planners: Building local commitment to development management. Journal of the American Planning Association, 60(4), 444-461.
Ergünay, O. (2011). 1999 Depremleri Afet Mevzuatını Nasıl Değiştirdi: Mev- zuat Açısından Neredeyiz?, 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismolo- ji Konferansı Bildiriler Kitabı, 11-14 Ekim 2011, ODTÜ, Ankara
Godschalk, D.R., Kaiser, E.J., ve Berke, P.R. (1998). Integrating hazard miti- gation and local land use planning, İçinde Burby,R.J. (der) Cooperating with nature: Confronting natural hazards with land-use planning for sus- tainable communities, 85-118.
Johnson, C. (2011). Creating an enabling environment for reducing disaster risk: Recent experience of regulatory frameworks for land, planning and building in low and middle-income countries, Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction – GAR 2011.
Karaaslan, Ş. (2016). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Süreci ve Güncel Prob- lemler, içinde Uğurlar, A., Erol, D., Öcalır Akünal, E.V., Erdoğanaras, F., Cihangir Çamur, K., Alkan, L., Görer Tamer, N., Yenigül, S.B., Duman Yüksel, Ü., Özdemir, Z. (der.) 80 Sonrası Mekan ve Planlama, Gazi Üni- versitesi Mimarlık Fakültesi, Ankara, s. 345-355.
Kemaloğlu, M. (2015). Türkiye’de afet yönetiminin tarihi ve yasal gelişimi. Akademik Bakış Dergisi, 52, 126-147.
Kepenek, E. ve Gençel, Z. (2016). Türkiye’de Afet Zararlarını Azaltma Çalış- maları: Mevzuat Açısından Genel Bir Değerlendirme. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(1), 44-50.
Orhan, E. (2016). Reading urban vulnerabilities through urban planning his- tory: An earthquake prone city case from Turkey, METU Journal of Fa- culty of Architecture, 33(2), 139-159.
Orhan, E. (2018). Tarihi Kent Merkezlerinin Kırılganlığı ve Afet Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme: Ankara Saraçlar Sokağı Yangını Örneği, İde- alKent, 9(23), 189-215.
Rivera, C. ve Wamsler, C. (2014). Integrating climate change adaptation, di- saster risk reduction and urban planning: A review of Nicaraguan poli- cies and regulations, International Journal of Disaster Risk Reduction, 7, 78-90.
Smith, K., ve Petley, D.N. (2009). Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster, Routledge.
Tercan, B. (2018). Türkiye’de afet politikaları ve kentsel dönüşüm. Abant Kül- türel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 63-74.
UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction). (2005). Hyogo framework for action 2005–2015: Building the resilience of nations and communities to disasters. World Conference on Disaster Reduction, 18-22 Ocak 2005, Kobe, Hyogo, Japonya.
UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction). (2015). Sendai framework for disaster risk reduction 2015–2030. http:// www.wcdrr.org/uploads/Sendai_Framework_for_Disaster_Risk_Re- duction_2015-2030.pdf. Son erişim Mart, 2021. URL-1, http://anayasa.gen.tr internet sitesi, Kanun Hükmünde Kararname- ler. Son erişim 25 Mart, 2021.