AHKÂM-I KUR’ÂNİYE’NİN GÜNÜMÜZE BAKAN YÖNÜ: KONYALI MEHMED VEHBİ EFENDİ ÖRNEĞİ

Ahkâm tefsirleri ekseriyetle cezalar, ibadetler, bireyin bireyle; bireyin diğer fertlerle ve toplumların birbiriyle olan ilişkilerini düzenleyen âyetlerin tefsirini kapsamaktadır. Konuları merkeze alarak yapılan tefsir yönteminin en eski çeşidini ahkâm âyetleri tefsirleri oluşturmaktadır. Bu bağlamda Mukâtil b. Süleyman’ın Tefsîru Hamsi Mie Âye Mine’l-Kur’ân’ı ilk olarak telif edilen fıkhî tefsirdir. Daha sonra bölge ve zamana bağlı olarak birçok ahkâmü’l- Kur’ân türü eserler kaleme alınmıştır. Makalemize konu olan Konyalı Mehmed Vehbi’nin Ahkâm-ı Kur’âniye isimli tefsiri, son dönemde telif edilmiş bir ahkâm tefsiridir. Ancak bu kitabın gerek telif uslubu ve gerekse, içerik açısından diğer ahkâm tefsirlerine göre dikkat çeken yönleri bulunmaktadır. Bu makalede, Mehmed Vehbi Efendi’nin Ahkâm-ı Kur’âniye isimli eserinde yer alan yöntemi ve ele aldığı konular incelenmektedir. Bu açıdan bakıldığında Ahkâm-ı Kurâniye, klasik ahkâm tefsirlerinin metodolojisi ve ele alınan konuları yönünden farklılık arz etmektedir. Buna göre müfessir yaşadığı çağın sosyal problemlerine ve sıkıntılarına duyarsız kalmamış sorumluluk bilinci yüksek bir alim olarak bu sorunlara ve problemlere cevap ve çözüm üretmiştir. Mehmed Vehbi Efendi, kaleme aldığı bu eserinde bireyleri ve toplumu ilgilendiren birçok konuyu ve meseleyi ele almıştır. Ayrıca konuları ele alırken izlediği belli bir sistematik yöntem bulunmamaktadır. Ancak son yüzyılın ilk yarısında kaleme alınan ilk fıkhî tefsir olması açısından bu alanda önemli bir değere sahip olduğuna dikkat çekilmiştir.

Ahkâm-ı Kurâniye's Dırectıng Way To The Present: Example Of Konyalı Mehmed Vehbi Master

Commentary interpretations of Ahkâm are punishments, worship, with the individual; It covers the interpretation of verses that regulate the relations of the individual with other individuals and the societies. The oldest varieties of tafsir method, which takes the subjects to the center, are the tafsir tafsir verses. In this context, Mukâtil b. Suleiman's Tafsîru Anchovy Mie Âye Mine'l-Qur'an is the first legitimate interpretation that is royalty. Later, depending on the region and time, many ahkâmü'l- Quran type works were written. The commentary of the subject of our article, Mehmed Vehbi, from Konya, named Ahkâm-ı Kur’âniye, is a recently released royalty commentary. However, this book has aspects that draw attention in terms of both copyright and content, compared to other ahkam interpretations. In this study, the method in Mehmed Vehbi Efendi's book named Ahkâm-ı Kur’âniye and the topics he discusses are examined. From this point of view, Ahkâm-ı Kurâniye differs in terms of the methodology of the classical ahkâm tafsir and the topics discussed. Accordingly, the mufessir did not remain insensitive to the social problems and troubles of the age he lived, as a scientist with a high awareness of responsibilities and produced solutions and solutions to these problems and problems. In this work, Mehmed Vehbi Efendi has dealt with many issues and issues that concern individuals and society. In addition, there is no specific systematic method followed when dealing with issues. However, it was pointed out that it has an important value in this field in terms of being the first fiqh tafsir written in the first half of the last century.

PDF

___

Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
Albayrak, Halis. Kur’ânın Bütünlüğü Üzerine. İstanbul: Şule Yayınları 1998.
Arabacı, Caner. Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri. Konya: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1994.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1974.
Cerrahoğlu, İsmail. Kur'ân Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Amiller. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1968.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları,1988.
Çetişli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş 1. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.
Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: İfav Yayınları, 2012.
Durmuş, İsmail. “İhbar”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. 21/527-528. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 2000,
Ebu Şehbe, Muhammed. Sünnet Müdafaası. Çev. M. Görmez, M. E. Özafşar, Ankara: Rehber Yayınları, 1990.
Efendi, Ali Haydar. Dürerü’l-hukkâm Şerhu Mecelleti’l-ahkâm. yy.: Gül Neşriyat, ty.
Emin, Ahmet. Duhal İslâm. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-Arabiyye, 1933.
Erdem, Hüsameddin. Son Devir Osmanlı Düşüncesinde Ahlak. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
Eroğlu, Ali. Tarihte Tefsir Hareketi Ve Tefsir Anlayışları. Erzurum: Ekev Yayınları, 2002.
Ersöz, İsmet. “Mehmed Vehbi Efendi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. 28/540-541. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
Gazali, Muhammed. Kur’ânı Anlamada Yöntem. Çev. Emrullah İşler. Ankara: Sor Yayıncılık, 1998.
Görener, İbrahim. “Kur’ân İlimleri Ve Tefsir Usulünün Bir Yöntem Çağrıştırması”. Bilimname, 16/1 (2009): 9-23.
Görgün, Tahsin. “İnşa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. 21/341-341. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
Güleç, Muhammed. Hülâsatü'l-Beyân fî Tefsîri'l-Kur'ân'da Dönemin Siyasi ve Sosyal Gelişmelerinin Yansımaları, (Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). 2019.
Gümüş, Sadreddin. Kur’ân Tefsirinin Kaynakları. İstanbul: Kayıhan Yayınları,1990.
Güngör, Mevlüt. Fıkhî Tefsir Hareketi. İstanbul: Kur’ân Kitaplığı,1996.
İbni Teymiye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm el-Harrân. Mukaddime fi usulü’t-tefsir. Çev. Yusuf Işıcık, Konya: Esra Yayınları, 1997.
Karagöz, Mustafa. ”Tefsirde Rivayet-Dirayet Ayrımının Ortaya Çıkışı ve Mahiyeti”. Bilimname, 5/2, (2004/2): 45-60
Karaman, Hayrettin. “Fıkıh” Diyanet İslam Ansiklopedisi. 13/1-14. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
Karaoğlan, Arslan. "Kur’ân’ı Anlamada Bilimsel Yönelişe Toplu Bir Bakış”. Route Educational and Social Science Journal. Volume 4 (6), October (2017): 367-391.
Karataş, Ali. “Rivâyet ve Dirâyet Kaynakları Açısından Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’lKur’ân’ı”. EKEV Akademi Dergisi, 47/15, (2010): 161-174
Kardavi, Yusuf. Sünneti Anlamada Yöntem. Çev. Bünyamin Erul. Ankara: Rey Yayıncılık, 1993.
Kasımî, Cemaleddin. Kur’ân’ı Anlamak. Çev. Sezai Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.
Kırca, Celal. Kur’âna Yönelişler. İstanbul: Marife Yayınları, 1993.
Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân -Kur’ân’ın Anlamı ve Tefsiri. Çev. Muhammed Han Kayani ve Diğerleri. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
Pak, İzzettin. Konyalı Mehmed Vehbi Efendi ve Tefsirdeki Metodu. (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara, 2007.
Parmaksızoğlu, İsmet. “Mehmed Vehbi Efendi” Türk Ansiklopedisi. 4/67. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1976.
Paşa, Ahmet Cevdet. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye. İstanbul: Ahmet Kamil Matbaası, 1326.
Rahman, Fazlur. Ana Konularıyla Kur’ân. Çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1996.
Salih, Subhi. Kur’ân İlimleri. Çev. Said Şimşek. Konya: Esra Yayınları, 1994.
Serinsu, Ahmed Nedim. Kur’ân’ın Anlaşılmasında Esbab-ı Nüzulün Rolü. İstanbul: Şule Yayınları, 1994.
Serinsu, Ahmet Nedim. Tarihsellik ve Esbab-ı Nüzûl. İstanbul: Şule Yayınları, 1996.
Soysaldı, H. Mehmed. Nüzulünden Günümüze Kur’ân Ve Tefsir. Ankara: Fecr Yayınları, 1996.
Şafii, Muhammed b. İdris, Ahkâmü’l-Kur’ân. Beyrut: 1999.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu'l-beyân an te’vili âyi'l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-âlem, 1988.
Tayyâr, Müsâid. Fusûl fî tefsîr. Riyâd: Dârü ibn Cevzî, 1423.
Vahîdi, Ebu’l Hasan Ali b. Ahmet. Esbâbü'n-nüzûl. Çev. Necati Tetik, Necdet Çağıl. Erzurum: İhtar Yayıncılık, 1994.
Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdillâh. el-Burhan fi ulumi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Ebu'1-Fadl İbrâhîm. Mısır: Dârü İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1957.