HÂRÛN REŞÎD’İN KOSTANTİN’E GÖNDERDİĞİ İSLAM’A DAVET MEKTUBUNDA YER ALAN KELÂMİ KONULAR

Abbasi halifelerden Hârûn Reşîd, (ö.193/809) ülkede merkezi otoriteyi sağladıktan sonra Rumları kuşatmak suretiyle onları cizye ödemeye razı eder. Daha sonra Bizans Kralı Kostantin’i İslam’a davet eden uzun bir mektubu, Muhammed b. Leyse yazdırıp gönderir. Hârûn Reşîd’in bu tavrı, dönemindeki Hristiyanların İslam inancı hakkındaki iddia ve şüphelerine ilmi bir düzeyde cevap verilmesi bakımından takdire şayan bir eylemdir. Hârûn Reşîd, mektubunda İslam inancının temeli olan tevhid ile nübüvvet konularına yer vererek, Allah’ın tek olduğunu eşi ve benzerinin bulunmadığını, Hz. Peygamber’in son peygamber, İslam dinin de son din olduğunu vurgular. Hz. Peygamber’in nübüvvetini ispat etmeyi amaçlayan birçok akli ve nakli delile yer verir. Ayrıca Kur’an-ı Kerim’in Allah tarafından indirildiğini ve muhafaza edildiğini belirtir. Hristiyanların sahip olduğu teslis inancının, akli ve nakli temellerden uzak olduğunu iddia eder. Bu mektup, hicri II. asırda inanç konularının Müslümanlar ile Hıristiyanlar arasında hangi zeminde nasıl tartışıldığını göstermesi bakımından oldukça önemlidir. Makale, erken dönem kelami metinlerinden biri olan bu mektubun tevhit, nübüvvetin delilleri ve teslis inancının tutarsızlığı konularında ortaya koyduğu mantıksal çıkarım ve açıklamaların ortaya çıkması açısından önem arz eder.

Subjects About Kalam in Harun Rashid’s Invitation Letter to Islam for Constantine

One of the Abbasid caliphates Hârûn Rashid persuades Romans to pay jizya after providing internal unity and besieging them. Later on, with a self confident and successful commander manner makes Mohamed b. Leyse write a long letter to Byzantine King Constantine inviting him to Islam. Author’s manner is an admirable act in that it has replied to its age’s Christians’ claims and doubts in a scientific level. Author supports, by stating tawhid and prophecy subjects which are the basis of Islam, in his letter the idea that Allah is one and unique prophet Mohamed is the last prophet and Islam is the last religion. He states a lot of rational and transferred evidence aiming at proving the prophecy of Mohamed. He supports the idea that Christians’ trinity belief is far from raitonal and transferred basis. He also expresses that Koran is a book by Allah and protected by Allah. This letter is very important in that it shows how the subject about belief were discussed between the Muslims and the Christians in hijri second century. The essay is important in that this letter, which is one of the early ages’ kalami texts, it reveals explanations and rational deductions about tawhid, evidence of prophecy and trinity belief’s inconsistency.

PDF

___

Câhîz, Ebû Osman b. Amr. Kitabü’l-Heyevan. Thk. Abdusselam Muhammed Harun Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî ve evlâduhu, 1965.
Câhîz, Ebû Osman Bahr b. Amr. Resâilü’c-Câhız. Şrh:. Ali Ebu Mülhim. Beyrut: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, 2002.
Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-mevâkıf. Çev. Ömer Türker. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
Cüveynî, Ebu’l-Me’âlî İmâm el-Haremeyn. Tevrat ve İncil’deki Tahrifler. Çev. Mustafa Ulu. İstanbul: Seha Neşriyat, 1989.
Derveze, İzzet. Nüzul Sırasına Göre Kur’an Tefsiri. Çev. Şaban Karataş. İstanbul: Ekin Yayıncılık, 1998.
Ebî’r-Rebî’ , Muhammed b. Leys. Risâletü Ebi er-Rebi’ Muhammed b. Leys min Hârûn er-Reşîd ila Kostantin meliki er-Rum. Thk. Halid Muhammed Abduh. Kahire: Mektebetü’n-Nâfize, 2006.
Ebû Hânife, Numan b. Sabit. İmâm-ı Azam’ın Beş Eseri. Çev. Mustafa öz. İstanbul: y.y.,1981.
Gazâlî, Muhammed b. Ahmed. el-Hikmetü fi Mahlukatillahi. Thk. Muhammed Reşid. Beyrut: Dâru İhyâi’l-ulum, 1978.
İbn İshak, Muhammed. Siyer. Nşr. Muhammed Hamidullah. İstanbul: Akabe Yayınları, 1991.
İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik. Siret-i İbn Hişam. Çev. Abdülvehhab Öztürk. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2016.
İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdülhalim. el-Cevâbü’s-sâhih limen beddele dinü Mesih. Thk. Ali b. Hasan b. Nasır. 6 Cilt. Riyad: Dârü’l-Asime, 3. Basım, 1999.
Kâdî Abdülcebbâr, Ahmed. Tesbîtu Delâili’n-nübüvve. Çev. M. Şerif Eroğlu. İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti, Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017.
Kaya, M. Cüneyt. Varlık ve İmkân Aristoteles’ten İbn Sînâ’ya İmkânın Tarihi. İstanbul: Klasik Yayınları, 2011.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd. Çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM Yayınları, 2002.
Şehristânî, Muhammed. el-Milel ve’n-nihal. Çev. Mustafa Öz. İstanbul: Lıtera Yayıncılık, 2011.
Taberi, Ali b. Rabben. Hz. Muhammed’in Peygamberliğinin Delilleri. Çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2012.
Tercüman, Abdullah. Tuhfetü’l-erîp fi’r-reddi alâ ehli’s-salib. Çev. Hacı Mehmed Zihni Efendi. İstanbul: Bedir Yayınları, 1990.
Yeşilyurt, Temel. Çağdaş İnanç Problemleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.