YENİDEN İŞLEVLENDİRME YOLUYLA KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI: BELGRAD VUK VE DOSITEJ MÜZESİ ÖRNEĞİ

14. yy.dan 19. yy.a kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altında bulunan Sırbistan’ın bugünkü başkenti Belgrad’da günümüzde de Osmanlı kültürünün izleri hâlâ canlılığını korumaktadır. Öte yanda gerek savaşlar gerekse sonraki yıllarda Batılı şehircilik anlayışının benimsenmiş olması nedeniyle özgün karakterini koruyarak bugüne kadar gelebilmiş, Osmanlı mimarisine sahip yapıların sayısı çok fazla değildir. Bu bağlamda, tipik bir eski Osmanlı konutunun ev sahipliği yaptığı Vuk ve Dositej Müzesi, önce Osmanlı defterdarının ikametgâhı, ardından yüksekokul (lyceum) olarak kullanılmış olması bakımından zaman içerisinde yüklendiği yeni işlevlerle varlığını devam ettirmiş bir kültürel miras örneğidir. Sırp kültürünün çok önemli figürlerinden, ilk Millî Eğitim Bakanı Dositej Obradovic, dönemin en önemli yükseköğrenim kurumu olan bu okulda öğretmenlik yapmış, Sırp dili reformunu gerçekleştiren Vuk Karadžić ise Obradovic’in öğrencisi olarak bu okulda öğrenim görmüştür. Giriş katı Obradovic’e, üst katı ise Karadžić’e adanmış olan iki katlı müze, Sırp ve Osmanlı kültürlerinin gelecek nesillere aktarılmasına önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmanın amacı, örnek olay (durum) çalışması yoluyla Vuk ve Dositej Müzesi örneği üzerinden, Müze’nin tarihi boyunca Osmanlı ve Sırp kültürlerindeki etkileşim ve değişimleri göstermektir. Araştırmanın sonuçları mevcut yapı stoklarına yeni işlevler kazandırmanın kültürel mirası korumanın etkili bir yolu olduğunu ortaya koymaktadır.

PDF

___

Assmann, Jan, Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook. Erll, A. & Nünning, A. (Eds). Walter de Gruyter: Berlin and New York, 2008 s.109-118

Blagojevic Ljiljana, “Urban Regularization of Belgrade, 1867: Trace vs. Erasure”, SAJ_2009_1, s. 27-44

Brooker Graeme & Stone Sally, Re-readings. Interior architecture and the design principles of remodelling existing buildings. RIBA Enterprises, London, 2004

Cvejić Bojan, “Najstarija zgrada sa početka 18. Veka”, Danas, 16 Ağustos 2016. http://www.danas.rs/beograd.39.html?news_id=323903&title=Najstarija%20zgrada%20s a%20po%C4%8Detka%2018.%20veka Erişim: 03.12.2017

Cultural Heritage Preservation Institute of Belgrade, Katalog Nepokretnih Kulturnih Dobara Na Podrucju Grada Beograda. Dositejev Licej, 2010. http://beogradskonasledje.rs/kd/zavod/stari_grad/dositejev_licej.html Erişim: 03.12.2017

Čubrić Ljiljana, The Museum of Vuk and Dositej (Museum Guide), Maja Dedović (Çevir). National Museum, Belgrad, t.y.

Đurić-Zamolo Divna, Beograd kao orijentalna varoš pod Turcima 1521–1867 Arhitektonsko- Urbanisticka Studija, Muzej Grada Beograda, 1977.

Eyüce Özen & Eyüce Ahmet, “Design Education for Adaptive Reuse”, International Journal of Architectural Research (Archnet-IJAR), 4(2-3), 419-428, 2010

Kafadar Cemal, Osmanlının Çöküşü Meselesi, 2007, https://www.academia.edu/4914647/Cemal_Kafadar_The_Question_of_Ottoman_Declin e_Osmanlinin_Cokusu_Meselesi_ARTICLE_from_English_to_Turkish_2007_ Erişim: 07.12.2017

Langston Craig,” The Sustainability Implications of Building Adaptive Reuse”, 2008, http://epublications.bond.edu.au/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=sustainable_ development Erişim: 10.12.2017

Radić Prvoslav, “The Language Reform of Vuk Stefanović Karadžić and the National Question Among the Serbs”,филолог часопис за језик и књижевност културу- VI 2015/11 S. 46-55 универзитет у у бањој луци филилишки факултет

Roter Blagojevic Mirjana, “Odjeci Baroka u Arhitekturi Beograda”, Kulturna Istorija Beograda XII Vek (Nikola Samardzic, Radovan Samardzic, Mirjana Roter Blagojevic, M.). HESPERIAedu, Beograd, 2014

Madanipour Ali, “Memory, Identity and Change”. ICONARCH III. International Congress of Architecture. Memory of Place in Architecture and Planning International Congress. Proceedings Book, Volume 1. (Pp. 5-8). 11-13 MAY 2017. Selçuk University Süleyman Demirel Cultural Center, Konya

Markovic Slobodan G., “Dositej Obradović. The man who introduced modernity to the Serbs”. The South Slav Journal (London), Vol. 30, No. 3-4 (117-118), S. 5-27, Autumn 2011

Meriam-Webster dictionary. https://www.merriam-webster.com/dictionary/adaptive%20reuse Erişim: 10.12.2017

Nora, Pierre, Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire”, Representations No. 26, Special Issue: Memory and Counter-Memory. (Spring, 1989), s. 7-24

Plevoets Bie. & Van Cleempoel Koenraad. “Adaptive reuse as a strategy towards conservation of cultural heritage: a literature review”,Structural Repairs and Maintenance of Heritage Architecture XII. WIT Transactions on The Built Environment, Vol 118 S. 155-164. (on- line) www.witpress.com, ISSN 1743-3509 doi:10.2495/STR110131, 2011, s.156

Službeni Glasnik SRS 14/79. ODLUKU O UTVRĐIVANJU NEPOKRETNIH KULTURNIH DOBARA OD IZUZETNOG ZNAČAJA I OD VELIKOG ZNAČAJA